„Bałtyckie złoto” eksportowano już 5000 lat temu. Docierało nawet na Półwysep Iberyjski

W tym artykule:

1. Bursztyn bałtycki sprzed 5000 lat w Hiszpanii
2. Neolityczna sieć handlowa
3. Kiedy bałtyckie złoto dotarło na Półwysep Iberyjski?

Bursztyny bałtyckie, zwane również „bałtyckim złotem”, to naturalny kamienie szlachetne. Powstają w wyniku długotrwałej krystalizacji żywicy, głównie z drzew iglastych. Działo się to w eocenie, czyli środkowej epoce paleogenu. Okres trwał od ok. 56 do 34 milionów lat temu. Bursztyn już w czasach starożytności uważany był za wyjątkowo cenny przedmiot. Przypisywano mu cechy magiczne. Bursztynowe wyroby traktowano jak amulety lub talizmany.

Bursztyn bałtycki sprzed 5000 lat w Hiszpanii

Zespół naukowców z hiszpańskiego Uniwersytetu w Granadzie i University of Cambridge w Wielkiej Brytanii dokonał niedawno wyjątkowego odkrycia. Badacze odnaleźli najstarszy bursztyn bałtycki, jaki sprowadzono na Półwysep Iberyjski. Odkryto go na stanowisku Cova del Frare. To jaskinia położona w Katalonii. Uczeni twierdzą, że przedmiot ten został zaimportowany z krajów bałtyckich nawet ponad 5000 lat temu. Oznacza to, że historia bursztynów jako towarów luksusowych jest dłuższa, niż dotychczas podejrzewano.

– Nasze badania pozwalają z całą pewnością stwierdzić, że import bursztynu bałtyckiego w odległe regiony Europy Zachodniej nastąpił co najmniej w IV tysiącleciu p.n.e. To ponad tysiąc lat wcześniej, niż sądziliśmy – twierdzi Mercedes Murillo-Barroso, główna autorka badań i profesorka na Uniwersytecie w Granadzie.

Neolityczna sieć handlowa

Badacze twierdzą, że bursztyny bałtyckie prawdopodobnie stanowiły część znacznie szerszych sieci handlowych. Mogły być połączone z południem współczesnej Francji. – Rozbudowane więzi kulturowe były równie ważne w przeszłości, jak i obecnie. W szczególności sieci handlowe na duże odległości mogłyby umożliwić uprzywilejowany dostęp do wiedzy, technologii i nawiązanie relacji społecznych – czytamy w artykule opublikowanym na łamach czasopisma naukowego „Scientific Reports”.

Autorzy przypomnieli, że już wcześniej udokumentowano wykorzystanie licznych złóż bursztynu na Półwyspie Iberyjskim od epoki górnego paleolitu. Dzięki badaniom, które prowadzone są od wielu lat, wiemy, że od IV tysiąclecia p.n.e. na Półwysep Iberyjski docierał bursztyn z Sycylii. Droga handlowa prowadziła przez Morze Śródziemne.

Kiedy bałtyckie złoto dotarło na Półwysep Iberyjski?

Do tej pory uważano, że bursztyn z regionu Bałtyku dotarł na półwysep dopiero w II tysiącleciu p.n.e. To wtedy właśnie stał się głównym minerałem organicznym i zastąpił bursztyny z innych regionów Europy. – Miejsce odnalezienia bursztynu jest naprawdę wyjątkowe. Pokazuje przejście z jednej neolitycznej kultury do innej – twierdzi Araceli Martín Cólliga, dyrektor wykopalisk w jaskini.

– Ponieważ nie ma żadnych pisemnych źródeł z czasów prehistorycznych, jedyną metodą badania działalności człowieka są pozostałości archeologiczne. Do badania transportu i wymiany materiałów używamy bardzo precyzyjnych technik analitycznych, takich jak spektroskopia w podczerwieni. Metody te dają nam swego rodzaju „odciski palców” złóż i różnego rodzaju przedmiotów – wyjaśnia Murillo-Barroso.

Oto największy kwiat zamknięty w bursztynie. Ma ponad 30 milionów lat, ale nie to jest w nim wyjątkowe

Kwiat odnaleziono 151 lat temu u wybrzeży Morza Bałtyckiego. Pochodzi z największego na świecie złoża bursztynu, które znajduje się w dzisiejszym Kaliningradzie. W przeszłości został b..

Autorzy badań twierdzą, że bursztyn znad Bałtyku dostał się w region północno-wschodniej Hiszpanii w epoce neolitu, prawdopodobnie w latach 3634–3363 p.n.e. – Ten import należy rozumieć w kontekście zmian społecznych, jakie wówczas zachodziły. Bardzo możliwe, że sprowadzenie tych kamieni z tak odległej części kontynentu sugeruje wyznaczenie nowych trendów kulturowych. Uważamy, że sprowadzenie bursztynów zawdzięcza się kulturze Véraza – twierdzą naukowcy.

Badacze zwracają jednak uwagę, że neolityczna kultura z dzisiejszej Hiszpanii mogła wcale nie mieć styczności z ludźmi z Europy Północnej. Naukowcy sugerują raczej, że do wymiany handlowej dochodziło pomiędzy ludami z północy Półwyspu Iberyjskiego a społecznościami z południa Francji.

– Niemniej jednak to odkrycie niewątpliwie ma ważne implikacje dla naszego zrozumienia wczesnych sieci wymiany „egzotycznych” materiałów i ich wpływu na struktury społeczne – wyjaśnia Marcos Martinón-Torres, profesor na University of Cambridge. Odkrycie jest kolejny dowodem na to, że „bałtyckie złoto” od dawien dawna jest cenione przez ludzi na całym świecie.

Źródło: Scientific Reports.

Nasz ekspert

Jakub Rybski

Dziennikarz, miłośnik kina niezależnego, literatury, ramenu, gier wideo i dobrego rocka. Wcześniej związany z telewizją TVN24 i Canal +. Zawodowo nie boi się podejmować żadnego tematu, prywatnie bardzo zainteresowany polityką. Autor bloga na Instagramie "Mini Podróże".