Czy neandertalczycy potrafili mówić? Badania wykazały, że krewni człowieka mieli swój język

W tym artykule:

1. Język pomógł ludziom przetrwać i rozwinąć nasz gatunek
2. Czy neandertalczycy umieli mówić?
3. Najważniejsza była analogia

Neandertalczycy od dziesiątek lat fascynują naukowców. Nie tylko dlatego, że to bliscy krewni naszego gatunku. Również dlatego, że Homo neanderthalensis i Homo sapiens krzyżowali się, dlatego wielu z nas do dziś ma geny tych hominidów. Z drugiej strony badacze coraz częściej odkrywają dowody na to, że człowiek neandertalski był dużo bardziej inteligentny, niż przez lata uważano.

Język pomógł ludziom przetrwać i rozwinąć nasz gatunek

Naukowcy do dziś próbują rozwiązać zagadkę wyginięcia neandertalczyków. Doszło do tego ok. 40 tysięcy lat temu. Jednak wcześniej nasze gatunki współistniały na obszarze Eurazji przez tysiące lat. To Svante Pääbo jako pierwszy zsekwencjonował genom naszego krewnego, dzięki czemu dowiedzieliśmy się o nim znacznie więcej. Szwedzki biolog w 2022 roku dostał za to nagrodę Nobla.

Naszemu gatunkowi jako jedynemu udało się przetrwać do dziś. Zaludniliśmy cały świat i osiągnęliśmy niesamowicie wysoki poziom rozwoju. Naukowcy uważają, że stało się to m.in. dzięki językowi. Wymiana myśli, pomysłów, spostrzeżeń, a nawet błahe dyskusje prowadziły do wielkich odkryć. Oczywiście zanim to nastąpiło, ten język musiał powstać, a był to taki sam proces, jak każdy w kontekście ewolucji.

– Dowody wskazują na kluczowe różnice w mózgach naszego gatunku i neandertalczyków, które pozwoliły współczesnym ludziom (H. sapiens) na tworzenie abstrakcyjnych i złożonych idei za pomocą analogii i metafory – umiejętności porównywania dwóch niezwiązanych ze sobą rzeczy. Aby tak się stało, nasz gatunek musiał odbiegać od neandertalczyków pod względem struktury mózgu – mówi Steven Mithen, profesor archeologii na Uniwersytecie w Reading.

Czy neandertalczycy umieli mówić?

Jednak coraz więcej wskazuje na to, że neandertalczycy również mogli wykształcić swój język. Nowe dowody anatomiczne wykazują, że gatunek ten miał aparat głosowy i przewód słuchowy, które niewiele różniły się od naszych. – To wskazuje, że z anatomicznego punktu widzenia byli oni tak samo zdolni do porozumiewania się za pomocą mowy – wyjaśnia prof. Mithen.

Przełomowe odkrycie na Syberii. To pierwsza zidentyfikowana rodzina neandertalczyków

Czy neandertalczycy żyli w rodzinach? Najnowsze odkrycie w syberyjskich jaskiniach rzuca nowe światło na codzienność i więzi społeczne naszych przodków.

Neandertalczycy mieli swoją sztukę, a także potrafili wytwarzać narzędzia. Tworzyli malowidła naskalne, które odkryto m.in. w Hiszpanii. To wszystko sugeruje, że mieli swoją kulturę, którą musieli dzielić się z innymi przedstawicielami swojego gatunku. Ale w jaki sposób? – Chociaż dowody archeologiczne mogą być kwestionowane, dowody neuronaukowe i genetyczne dostarczają pewnych tropów w kwestii różnic językowych i poznawczych między H. neanderthalensis i H. sapiens – twierdzi brytyjski uczony.

Najważniejsza była analogia

– Mózg Homo sapiens rozwinął swoją formę z sieciami neuronowymi łączącymi izolowane semantyczne skupiska słów. Chociaż współcześni ludzie i neandertalczycy mieli taką samą zdolność do tworzenia słów i składni, wydaje się, że różnili się pod względem grupowania i przechowywania danych w mózgu – uważa Mithen.

Badacze twierdzi, że nasz gatunek wyewoluował zdolność myślenia i komunikowania się za pomocą metafor i analogii. To właśnie abstrakcyjne myślenie umożliwiło współczesnym ludziom rozwój właściwie w każdej dziedzinie życia. Neandertalczycy nie operowali wyrafinowanym językiem i nie mieli zdolności poznawczych, które mogłyby ich prowadzić do skuteczniejszego radzenia sobie z problemami. Mogli w dużo gorszy sposób przekazywać sobie ważne informacje.

Można to porównać do sztucznej inteligencja. AI operuje olbrzymimi bazami danych, a jej sukces w dużej mierze opiera się na porównywaniu tych danych. Dzięki analogicznemu „myśleniu” potrafi błyskawicznie rozwiązać problem, którego rozwiązanie człowiekowi zajęłoby trochę więcej czasu (a neandertalczyk mógłby go w ogóle nie rozwiązać).

– Abstrakcyjne myślenie i zdolność do analogii było prawdopodobnie najważniejszym z naszych narzędzi poznawczych, które umożliwiło nam tworzenie złożonych koncepcji. Choć pewne słowa i składnia mogły być wspólne dla Homo sapiens i neandertalczyków, to właśnie umiejętność metafor i analogii zmieniły język, myśl i kulturę naszego gatunku, tworząc głęboki podział pomiędzy neandertalczykami a Homo sapiens. Oni wymarli, podczas gdy my zaludniliśmy świat i nadal się rozwijamy – podsumował naukowiec.

Źródło: The Conversation.

Nasz ekspert

Jakub Rybski

Dziennikarz, miłośnik kina niezależnego, literatury, ramenu, gier wideo i dobrego rocka. Wcześniej związany z telewizją TVN24 i Canal +. Zawodowo nie boi się podejmować żadnego tematu, prywatnie bardzo zainteresowany polityką. Autor bloga na Instagramie "Mini Podróże".