Czym zajmuje się archeolog – na czym polega jego praca i jak zostać archeologiem?

W tym artykule:

1. Na czym polega praca archeologa?
2. Ile zarabia archeolog?
3. Jakie wykształcenie jest konieczne, by zostać archeologiem?
4. Co jest potrzebne na studia archeologiczne?
5. Gdzie prowadzone są wykopaliska archeologiczne?

Pamiątki pozostawione przez dawne cywilizacje pozwalają nam stworzyć obraz ich życia. Dziedziną nauki, która zajmuje się badaniem przeszłości, jest archeologia. Niestrudzonej pracy archeologów zawdzięczamy obecny stan wiedzy historycznej i możliwość podziwiania najróżniejszych reliktów, pochodzących z dawnych czasów.

Wielkie produkcje kinowe w dość osobliwy sposób przedstawiają pracę archeologów. Niestety, rzeczywistość nie ma nic wspólnego z wizją scenarzystów. Niebezpieczne przygody Indiany Jonesa i Lary Croft to zwykła fikcja. Nie oznacza to jednak, że faktyczna praca archeologa jest nudna. Przeciwnie, możliwość odkrywania tajemnic przeszłości i śladów dawnych cywilizacji to niezwykle ekscytujące zajęcie. Trzeba jednak zdać sobie sprawę z faktu, że prowadzenie badań to zaledwie część pracy archeologa.

Na czym polega praca archeologa?

Zanim wyjaśnimy, czym zajmują się archeolodzy, w pierwszej kolejności wypada odpowiedzieć na pytanie, które powinno być punktem wyjścia do dalszych rozważań na ten temat - co to jest archeologia?

Mówiąc o archeologii, na myśli należy mieć naukę, która ma na celu odtworzenie przeszłości człowieka, zarówno w kontekście jego działalności społeczno-kulturowej, jak i materialnej. Działalność ta jest realizowana poprzez odkrywanie źródeł w postaci nawarstwień ziemnych i znajdujących się w nich artefaktów: wytworów będących dziełem ludzkich rąk, a także szczątków ludzkich i zwierzęcych.

Starożytne miasta, które mieli odwiedzić kosmici. Czy można odnaleźć ich ślady?

Był rok 1954, kiedy Erich von Däniken, 19-latek z katolickim wykształceniem i pasjonat latających spodków, wspiął się na Wielką Piramidę w Gizie. Wówczas było to jeszcze dozwolone. Czte...

Zatem kim jest archeolog? To osoba posiadająca określone kwalifikacje zawodowe (potwierdzone odpowiednimi dokumentami), która trudni się badaniem dawnych cywilizacji i kultur, a także relacji, które łączyły ludzi z otaczającym ich środowiskiem. W praktyce, praca archeologa nie ogranicza się wyłącznie do prowadzenia wykopalisk badawczych, ale po kolei.

W ramach wykopalisk badawczych, archeolodzy eksplorują historyczne stanowiska, zabezpieczając ten obszar, wydobywając pozostałości po przeszłości i dokumentując wszystkie odkryte źródła. Na podstawie analizy odkrytych artefaktów, można uzupełnić informacje na temat życia cywilizacji, która w przeszłości zasiedlała dany obszar.

Archeolog prowadzi także wykopaliska ratunkowe. Co kryje się pod tym pojęciem? Mowa o działaniach powiązanych z prowadzonymi na danym terenie pracami budowlanymi, w tym budową dróg, instalacji wodno-kanalizacyjnej czy obiektów mieszkalnych i użytkowych. Celem wykopalisk ratunkowych jest udokumentowanie oraz zabezpieczenie stanowisk, które mogą być zagrożone zniszczeniem w następstwie realizacji inwestycji budowlanej.

Warto podkreślić, że wykopaliska ratunkowe to nie tylko działania wyprzedzające, czyli podejmowane jeszcze przed rozpoczęciem prac mogących prowadzić do degradacji stanowiska, ale także prace prowadzone na wcześniej nieznanych stanowiskach, które ujawniono i naruszono w toku realizacji prac budowlanych.

Archeologia satelitarna - co to takiego?

Nie chodzi tu o archeologię dotyczącą starych satelitów, ale o nowe metody, jakich używają archeolodzy, by odnajdywać zaginione, niewidoczne z ziemi ruiny.

Bez względu na to, czy roboty ziemne są realizowane w miejscu, w którym przypadkowo odkryto stanowisko archeologiczne, czy na terenie objętym ochroną archeologiczną, na inwestorze spoczywają jasno określone obowiązki, które reguluje ustawa o ochronie zabytków. W takich sytuacjach prace mogą być prowadzone wyłącznie pod nadzorem specjalisty. W tym miejscu dochodzimy do kolejnej działalności, która składa się na pracę archeologa - do nadzoru archeologicznego.

W ramach nadzoru, archeolog monitoruje prowadzone prace ziemne i prowadzi stosowną dokumentację. W przeciwieństwie do wykopalisk ratunkowych, najczęściej nie zachodzi konieczność prowadzenia systematycznych prac wykopaliskowych.

Ile zarabia archeolog?

Zawód archeologa wymaga zdobycia odpowiednich kwalifikacji i wiąże się z dużą odpowiedzialnością. Czy to przekłada się na wysokość zarobków? Cóż, większość osób trudniących się archeologią osiąga dochód poniżej średniej krajowej.

Nastolatek odkrył zaginione miasto? Nie, ale z tej pomyłki możemy się wiele nauczyć

Współczesne mapy astronomiczne wcale nie muszą prowadzić do miejsc dawnych cywilizacji. Kanadyjski nastolatek odkrywa zaginione miasto Majów nie postawiwszy nawet stopy w środkowoamerykański...

Dane statystyczne wskazują, że w Polsce, średnie wynagrodzenie archeologa wynosi ok. 3600 zł brutto. Zarobki co drugiego archeologa zamykają się w przedziale od 2910 do 4360 zł. Dochody poniżej dolnej granicy osiąga 25 proc. najgorzej wynagradzanych specjalistów. 25 proc. najlepiej wynagradzanych archeologów zarabia więcej niż 4360 zł.

Należy jednak wyraźnie podkreślić, że powyższe dane dotyczą osób z wykształceniem archeologicznym, które wykonują zawód archeologa w dosłownym rozumieniu. Wielu absolwentów szkół wyższych, po zakończeniu edukacji podejmuje inną pracę związaną z dyplomem, który uzyskali, np. pełnią funkcje doradcze, zakładają własne firmy lub zostają nauczycielami akademickimi.

Jakie wykształcenie jest konieczne, by zostać archeologiem?

Sekrety podwodnej archeologii. "Głębiny skrywają wciąż tajemnice, o których nam się nie śniło"

Doktor Andrzej Pydyn pracuje w Instytucie Archeologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Uczestniczył w podwodnych międzynarodowych badaniach archeologicznych we Francji, w Szwecji, Ho...

W Polsce, archeolog znajduje się na liście zawodów regulowanych. W praktyce oznacza to, że pracy na tym stanowisku może podjąć się wyłącznie osoba, która studia wyższe na kierunku archeologia i uzyskała tytuł magistra, czyli ukończyła 5-letni cykl edukacji. Oprócz tego, konieczne jest odbycie 12-miesięcznej praktyki zawodowej. Spełnienie ostatniego wymogu jest absolutnie konieczne do podjęcia pracy w terenie.

Co jest potrzebne na studia archeologiczne?

Trudno jest jednoznacznie wskazać wymagania, jakie musi spełnić osoba przystępująca do rekrutacji na studia na kierunku archeologia. Wynika to z faktu, że różne uczelnie przedstawiają różne wymogi wobec kandydatów. Najczęściej wymagane przedmioty maturalne to:

• historia,
• historia sztuki,
• geografia,
• język polski,
• język obcy,
• język łaciński i kultura antyczna,
• matematyka.

Osiągnięcia starożytnych Greków – 10 najważniejszych odkryć czasów antycznych

Osiągnięcia starożytnych Greków znacząco wpłynęły na tempo rozwoju dawnego świata, a wiele z nich stanowi podstawę funkcjonowania współczesnej cywilizacji. Z czego słynie starożytna G...

Przygotowanie edukacyjne zdobyte na poziomie szkoły średniej to jedno. Tak samo ważne są cechy osobnicze, które predysponują kandydata do wykonywania tego zawodu. W tym przypadku nie wystarczy zwykłe zainteresowanie historią. Przyszły archeolog powinien być prawdziwym pasjonatem tej dziedziny. Poza tym, musi wykazywać gotowość do pracy w trudnych warunkach, wykazywać znaczną cierpliwość i posiadać zdolność ciągłego utrzymywania skupienia. Trzeba bowiem pamiętać, że praca archeologa w dużej mierze polega na ciągłym powtarzaniu tych samych czynności. Najmniejszy błąd może doprowadzić do bezpowrotnego zniszczenia bezcennych znalezisk.

Gdzie prowadzone są wykopaliska archeologiczne?

Wykopaliska archeologiczne, czyli badania terenowe, są prowadzone na całym świecie. Polska nie stanowi tu wyjątku. W naszych warunkach, wykopaliska nierzadko prowadzi się przez cały rok. Wiele z nich ma charakter badawczy, co oznacza, że służą weryfikacji różnych hipotez. Należy jednak zaznaczyć, że znacznie częściej prowadzone są wykopaliska ratownicze. Jak zostało już wyjaśnione, ta część pracy archeologa służy ochronie stanowiska archeologicznego przed zagrożeniem ze strony planowanych lub prowadzonych inwestycji budowlanych.

Odkrycia archeologiczne w Polsce – 10 najważniejszych odkryć ostatniej dekady

Każdego roku naukowcy dokumentują nowe znaleziska. Nie wszystkie z nich mają wielką wartość historyczną, ale wśród nich znajdują się też najprawdziwsze perły. Poniżej wymieniamy najwa...

Technologia gna do przodu, co nie pozostaje bez wpływu na metodykę działalności archeologów. Mimo to, wykopaliska nadal pozostają najważniejszą (i przy okazji - najbardziej ekscytującą) częścią badań.

Nasz ekspert

Artur Białek

Dziennikarz i redaktor. Wcześniej związany z redakcjami regionalnymi, technologicznymi i motoryzacyjnymi. W „National Geographic” pisze przede wszystkim o historii, kosmosie i przyrodzie, ale nie boi się żadnego tematu. Uwielbia podróżować, zwłaszcza rowerem na dystansach ultra. Zamiast wygodnego łóżka w hotelu, wybiera tarp i hamak. Prywatnie miłośnik literatury.