Na Marsie stwierdzono obecność związków organicznych. Jest tam życie?

W 2017 roku, po 1909 dniach spędzonych na Marsie, łazik Curiosity uległ niewielkiej awarii. Przestało działać jego wiertło. Zespół kontroli misji postanowił wykorzystać tę przerwę. Wydano łazikowi polecenie, by wrzucił próbkę do jednego z dziewięciu pojemników wypełnionych odczynnikiem chemicznym. Odczynnik ten m.in. rozkłada białka na mniejsze cząsteczki – aminokwasy, z których są zbudowane białka. Łatwiej bowiem wykryć mniejsze aminokwasy niż ich ciężkie i długie łańcuchy połączone w białka.

Teraz w „Nature Astronomy” zespół badaczy donosi, że eksperyment przebiegł pomyślnie. Łazik co prawda nie odkrył aminokwasów, ale wykrył m.in. amoniak, fenol i kwas benzoesowy. Czy to oznacza, że na Marsie jest życie?

Niestety, nie są to związki, które jednoznacznie wskazywałyby na obecność żywych organizmów. Aczkolwiek ich obecność dowodzi dwóch ważnych rzeczy. Po pierwsze, że w marsjańskiej glebie są obecne związki, z których teoretycznie mogło powstać życie. Po drugie udany eksperyment dowodzi, że jeśli Curiosity znajdzie jakieś białka, będzie można wykryć ich obecność.

Wiemy, że była tam woda. Ale czy coś więcej?

Mars jest dziś nieprzyjazną pustynią, ale badania jego skał wskazują, że miliony lat temu płynęła na nim woda. A więc życie miało możliwość powstania i rozwoju. Kto wie, może nadal ukrywa się w szczelinach marsjańskich skał lub pod jego powierzchnią.

Właśnie to mają sprawdzić marsjańskie łaziki. Niedawno do Curiosity dołączył Perseverance. Pobierają próbki skał, które mają w przyszłości trafić na Ziemię. Tu zostaną poddane szczegółowej analizie w poszukiwaniu śladów życia.

Nie oznacza to, że takich eksperymentów nie można prowadzić jeszcze na jego powierzchni. Do tego właśnie służyło łazikowi Curiosity dziewięć pojemników wypełnionych odczynnikami. Teraz pozostało ich osiem.

Związki ważne dla życia

Wykrycie organicznych związków na Marsie bardzo cieszy badaczy. Związki takie, złożone z łańcuchów atomów węgla oraz innych pierwiastków, są dość nietrwałe. Do niedawna naukowcy nie sądzili nawet, że jakiekolwiek tam wykryją. Bo nawet jeśli na powierzchni Czerwonej Planety istniało życie, promieniowanie ultrafioletowe powinno rozłożyć związki organiczne.

Ku zaskoczeniu badaczy w 2018 roku odkryto nieco związków organicznych w próbkach pobranych sześć lat wcześniej. Były to tiofeny, czy związki węgla z wbudowanym atomem siarki. Teraz znów odkryto organiczne związki, tyle że inne niż poprzednio.

Okrycie kwasu benzoesowego i fenolu świadczy, że związki organiczne mogą utrzymywać się w marsjańskiej glebie. Amoniak, choć nie zalicza się do związków organicznych, jest związkiem azotu ważnym dla organizmów żyjących na Ziemi. Dodajmy, że w próbkach wykryto również kwas fosforowy, który wprawdzie też nie jest związkiem organicznym, ale organiczne związki fosforu są istotne dla ziemskiego życia.

Tajemnica Wydm Bagnolda

Skąd pochodzą organiczne związki na Marsie? Badacze są ostrożni w domysłach. Analizowana próbka pochodzi z Wydm Bagnolda (nazwanych tak na cześć podróżnika i fizyka wydm) w kraterze Gale. Z geologicznych analiz wynika, że w przeszłości krater ten wypełniała woda. Nie jest więc wykluczone, że to pozostałości żywych organizmów. Na to jednak – póki co – brak dowodów. Związki organiczne powstają bowiem także w przestrzeni kosmicznej. Odkrywano ich ślady w mgławicach, a także w kometach i meteorach. To one mogły je pozostawić na powierzchni Marsa. Odkryte związki mogą także być wynikiem chemicznych procesów zachodzących w marsjańskiej glebie. Z niedawnych badań wynika, że krzemiany, dość pospolity składnik skał, też mogą ułatwiać powstanie związków organicznych z nieorganicznych.

Curiosity bada powierzchnię Czerwonej Planety od 2012 roku. Perseverance, który bada powierzchnię Marsa od lutego, pierwszą próbkę pobrał we wrześniu. W przyszłym roku dołączy do nich europejski łazik Rosalind Franklin, który również pobierać ma próbki. Będzie wyposażony w bardzo czuły instrument pozwalający na wykrywanie związków organicznych. Próbek do analiz więc nie zabraknie. Ciekawe, co jeszcze przyniosą ich analizy.

Źródła: Inverse; Popular Science; Nature Astronomy; NASA, Science, Scientific Reports.