Maria Konopnicka - Życie i twórczość (biografia, wiersze, utwory)

W tym artykule:

1. Życie Marii Konopnickiej
2. Twórczość Marii Konopnickiej
3. Śmierć Marii Konopnickiej

Zgodnie z postanowieniem polskiego Sejmu, 2022 rok został uznany rokiem Marii Konopnickiej.

Życie Marii Konopnickiej

Maria Konopnicka przyszła na świat 23 maja 1842 roku w Suwałkach, a zmarła 8 października 1910 roku we Lwowie. Jej ojcem był Józef Wasiłkowski, a matką Scholastyka z Turskich. Miała również pięcioro rodzeństwa – Jana Jarosława, Zofię, Laurę Celinę, Wandę Zenobię oraz Jadwigę Julię.

Rodzina Wasiłkowskich zamieszkała w Suwałkach, w domu będącym własnością rejenta Jana Zapiórkiewicza. Kiedy Konopnicka skończyła siedem lat, wraz z rodziną przeniosła się do Kalisza, zamieszkując w pałacu Puchalskich.

W 1854 roku zmarła matka Marii, a ojciec zajął się wychowywaniem dzieci. Był człowiekiem o surowej i poważnej religijności, udzielającym swojemu potomstwu wymagających nauk moralnych. Zarazem uchodził za miłośnika i znawcę literatury, w związku z czym zapoznał Marię Konopnicką z dziełami wielu wybitnych autorów, w tym Mickiewicza, Krasińskiego, Słowackiego czy Cycerona.

5 rzeczy, które warto wiedzieć o Krośnie

Krosno nie bez powodu nazywane jest Miastem Szkła. Niektórzy mówią o nim również „mały Kraków”. Sprawdź, czym przyciąga to tajemnicze podkarpackie miasto.

W latach 1855-1856 Maria Konopnicka pobierała nauki na pensji u sióstr Sakramentek w Warszawie. W tym okresie poznała Elizę Orzeszkową, z którą się zaprzyjaźniła. W 1862 roku mężem Marii został 12 lat starszy od niej Jarosław Konopnicki, zubożały ziemianin. Wspólnie zamieszkali w Bronowie koło Poddębic.

Ich życie było przepełnione typowymi zwyczajami szlacheckimi – polowaniami, gwarnymi biesiadami, jarmarkami czy zjazdami. Maria Konopnicka zajęła się wychowywaniem dzieci i podejmowała rolę gospodyni domowej. W 1863 roku wraz z mężem i synem wyemigrowała do Drezna i Wiednia, z obawy przez aresztowaniem Jarosława. Kolejnego roku powrócili do kraju.

Konopnicka była rozczarowana swoim małżeństwem, głównie z powodu ograniczeń narzucanych jej przez męża. Nie była również zadowolona z pełnienia roli gospodyni domowej, a mąż nie akceptował jej zamiłowania do literatury. W 1876 roku odeszła od Jarosława, a następnie przeprowadziła się wspólnie z dziećmi do Warszawy.

Aby utrzymać dzieci i zapewnić im wykształcenie, podjęła się pracy przy udzielaniu korepetycji, a następnie tłumaczenia utworów literackich. Pomagała jej w tym znajomość wielu języków – francuskiego, rosyjskiego, niemieckiego, angielskiego, włoskiego oraz czeskiego.

Począwszy od 1878 roku Maria Konopnicka rozpoczęła działalność jako aktywistka społeczna. Wzięła udział m.in. w międzynarodowym proteście przeciwko prześladowaniu polskich dzieci we Wrześni (1901-1902), przeciw ustawom uwłaszczeniowym (1909) czy przeciwko prześladowaniu unitów. Sprzeciwiała się represjom ze strony władz pruskich, opowiadała się za prawami kobiet, a także popierała resocjalizację więźniów kryminalnych i politycznych.

Była również redaktorką demokratycznego pisma kobiecego „Świt”. Współpracowała także z wieloma innymi czasopismami jako krytyczka literacka, w tym „Gazetą Polską”, „Kłosem” czy „Kurierem Warszawskim”.

14 lutego 1890 roku Konopnicka rozpoczęła wędrówkę po Europie, nazwaną przez biogramów jej „tułaczymi latami”. Odwiedziła m.in. Francję, Niemcy, Włochy, Austrię, Czechy i Szwajcarię. W 1903 roku przyznano jej dworek w Żarnowcu z okazji 25-lecia pracy pisarskiej.

Twórczość Marii Konopnickiej

Maria Konopnicka swój debiut poetycki miała w 1870 roku, kiedy opublikowała pod pseudonimem Marko wiersz pt. „Zimowy poranek”. W 1876 roku na łamach „Tygodnika Ilustrowanego” ukazał się jej poemat „W górach”, który spotkał się z pozytywną recenzją Henryka Sienkiewicza i pozwolił uwierzyć pisarce w swój talent. Swój pierwszy tomik poezji („Poezje”) Konopnicka wydała w 1881 roku.

Konopnicka pisała wiersze, nowele, poematy, szkice, prace krytyczno-literackie, a także publicystyczno-reportażowe. W swoim utworach podejmuje tematykę społeczno-polityczną. Kreśli motyw chłopskiego losu, głodu, ciężkiej pracy, cierpienia, przemocy, krzywdy i nędzy. W jej utworach można również odnaleźć odniesienia do folkloru.

Autorka oddaje głos zwykłym prostym ludziom, przedstawiając w wielowymiarowy sposób środowisko społeczne, w którym przyszło im żyć. W swojej twórczości nieraz zamieszcza krótkie, przepełnione goryczą lub ironią puenty.

5 książek, które warto przeczytać w 2022 roku

Literatura faktu, biografie, książki podróżnicze. Tytuły, które inspirują i skłaniają do refleksji. Oto lista książek, które warto przeczytać w 2022 r.

Pisarka zachęca odbiorców do działania w celu przezwyciężania społecznej niesprawiedliwości oraz przyjmowania patriotycznej postawy. Często doprowadza czytelnika do wzruszenia i współczucia. Stosuje również różnego rodzaju symbolikę, m.in. biblijną czy romantyczną, a także odwołania do tradycji, literatury i sztuki europejskiej. Jej twórczość jest również przepełniona sentymentalizmem oraz liryzmem. Utwory Konopnickiej często stawały się obiektem krytyki, np. niektóre środowiska katolickie uznawały je za bluźniercze i bezbożne.

Maria Konopnicka opublikowała również wiele utworów dla dzieci, m.in. baśnie, wiersze i opowiadania. Unika w nich przesadnego dydaktyzmu, lecz skupia się na pobudzaniu wrażliwości estetycznej młodych odbiorców. Często w swojej literaturze ukazuje niesprawiedliwość społeczną przy użyciu obrazu skrzywdzonego dziecka. W jej twórczości można znaleźć motywy fantastyczne, a także umiejętne połączenie atmosfery powagi i żartu.

Konopnicka napisała wiele ważnych utworów. Do najbardziej znanych spośród nich można zaliczyć:

Literatura dziecięca:

• „Na jagody”,

• „Śpiewnik dla dzieci”,

• „O krasnoludkach i sierotce Marysi”,

• „O Janku Wędrowniczku”,

• „Co słonko widziało”,

• „Stefek Burczymucha”,

• „Szkolne przygody Pimpusia Sadełko”,

• „Nasza szkapa”,

• „Dym”.

Poematy:

• „Imagina”,

• „Pan Balcer w Brazylii”,

• „Przez głębinę”.

Zbiory wierszy:

• „Poezje”,

• „Śpiewnik historyczny 1767–1863”,

• „Ludziom i chwilom”,

• „Drobiazgi z podróżnej teki”,

• „Nowe pieśni”,

• „Głosy ciszy”,

• „Italia”,

• „Damnata”,

• „Linie i dźwięki”,

• „Z mojej Biblii”.

Wybór wierszy:

• „Memu miastu”,

• „Wolny najmita”,

• „Pieśń o domu”,

• „Kubek”,

• „Zimowy poranek”,

• „Kaliszowi”,

• „Tęsknota”,

• „W poranek”,

• „Noc”,

• „Jaś nie doczekał”.

Nowele:

• „Moi znajomi”,

• „Na drodze”,

• „Ludzie i rzeczy”,

• „Na normandzkim brzegu”,

• „Cztery nowele”.

Śmierć Marii Konopnickiej

Maria Konopnicka zmarła na zapalenie płuc 8 października 1910 roku we Lwowie, a 11 października 1910 roku została pochowana na cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie. Jej grób został umieszczony na Panteonie Wielkim Lwowian. Pogrzeb zorganizowała Maria Dulębianka – malarska i wieloletnia przyjaciółka Konopnickiej.

Polskie nekropolie na świecie

Zbliżają się dni, w których całymi rodzinami odwiedzamy groby bliskich nam zmarłych. Podróżujemy do rodzinnych stron lub wręcz przeciwnie, jedziemy w odległe miejsca, by uczcić pamięć ...

W wydarzeniu tym uczestniczyło niespełna 50 tysięcy osób i stało się ono głośną manifestacją o charakterze patriotycznym. Jednak ówczesny arcybiskup lwowski Józef Bilczewski stwierdził, że Maria Konopnicka nie było prawowierną katoliczką i wydał osobom duchownym zakaz uczestnictwa w uroczystości.

Na krótko przed śmiercią Konopnicka wypowiedziała do dzieci nad swoim łóżkiem następujące zdanie „Jakże bym ja umrzeć mogła? Ja bym tam nie wytrzymała! Wyrwałabym się spod ziemi!”. Na grobie pisarki został natomiast umieszczony następujący cytat będący fragmentem jej utworu pt. „W zaduszny dzień”:

„…Proście wy Boga o takie mogiły,
Które łez nie chcą, ni skarg, ni żałości,
Lecz dają sercom moc czynu, zdrój siły
Na dzień przyszłości…”.