Najważniejsze wynalazki średniowiecza. Te odkrycia zmieniły świat

W tym artykule:

1. Dlaczego średniowiecze nazywane jest ciemnymi wiekami?
2. Co wymyślono w średniowieczu?
3. Największe wynalazki średniowiecza
4. Zegar mechaniczny
5. Okulary
6. Prasa drukarska
7. Proch strzelniczy

Średniowiecze to jedna z najdłuższych epok w historii Europy. Nastąpiła bezpośrednio po starożytności, wraz z upadkiem cesarstwa zachodniorzymskiego. Trwała od V do XV wieku. Chociaż okres ten bywa nazywany „wiekami ciemnymi” lub „epoką ciemnoty”, niektórzy często zapominają, ile zawdzięczamy średniowiecznym naukowcom i uczonym. To bowiem w XI wieku powstały pierwsze uniwersytety. W średniowieczu rozwijała się filozofia m.in. św. Augustyna i św. Tomasza z Akwinu. U schyłku ery Krzysztof Kolumb dotarł do Ameryki.

Dlaczego średniowiecze nazywane jest ciemnymi wiekami?

Chociaż dziś wszyscy nazywamy tę epokę średniowieczem, dla ludzi żyjących w tamtejszych czasach była to po prostu współczesność. Co więcej, średniowieczni ludzie nie rozróżniali okresów w ten sam sposób, w jaki robimy to dziś. Ery rozróżniano bardzo często m.in. w zależności od tego, kto aktualnie rządził. Była więc epoka Karola Wielkiego, epoka Justyniana czy epoka Ryszarda Lwie serce.

Termin „średniowiecze” został ukuty przez renesansowych uczonych. Był to kąśliwy zwrot, który miał na celu pokazanie, że teraz to nadchodzi odrodzenie i czas pożegnać się z ciemnością dziejów. Sama nazwa odnosi się do granicy pomiędzy antykiem a nowożytnością, pewnego rodzaju okres przejściowy ze światła do mroku.

W pierwszej połowie XIII wieku Francesco Petrarca stwierdził, że kultura europejska popadła w stagnację i nastało coś, co nazwał właśnie „ciemnymi wiekami”. Według włoskiego uczonego działo się to od upadku Rzymu w V wieku, między innymi z powodu utraty wielu klasycznych tekstów łacińskich oraz „zepsucia języka we współczesnym dyskursie”. Dużo później uczeni renesansu bardzo lubili odnosić się do słów Petrarki i uznali, że uwolnili się od opisanego przez niego „mroku”.

Jednak nazwanie średniowiecza „okresem średnim” po raz pierwszy pojawiło się w 1469 roku. Łaciński zwrot media tempestas znalazł się w przedmowie do wydania dzieł rzymskiego pisarza i filozofa Apulejusza. Autorem tych słów był włoski uczony i główny bibliotekarz papieża Pawła II, Giovanni Andrea Bussi. Z kolei termin medium aevum (średniowiecze) po raz pierwszy odnotowano w 1604 roku.

Co wymyślono w średniowieczu?

Do dziś słowem „średniowiecze” określamy coś przestarzałego lub zacofanego. Bardzo łatwo oceniać przeszłość z perspektywy współczesności. Warto pamiętać, że potrzeba zdobywania wiedzy była prawdopodobnie taka sama, a może nawet i większa niż teraz. Różnica polega na tym, że nie znano wówczas m.in. elektryczności, która w nowożytności zrewolucjonizowała odkrycia naukowe. Jednak, wbrew pozorom, wiele zawdzięczamy tej 1000-letniej epoce.

Najstraszliwsze tortury w średniowieczu. Tak karano przestępców i heretyków

Chociaż tortury jako metoda wymierzania kary funkcjonuje w niektórych krajach do dziś, to średniowiecze wyróżnia się szczególną brutalnością. Oto najstraszliwsze narzędzia tortur ówcze...

To właśnie w średniowieczu powstały pierwsze uniwersytety, które zapewniły ludziom dostęp do edukacji. Chociaż początkowo nauczanie i życie naukowe prowadzone było przede wszystkim w klasztorach, a uczniowie i mistrzowie należeli zawsze do stanu duchownego, powstanie instytucji zapoczątkowało ideę powszechnego nauczania.

Nie sposób nie wspomnieć również o średniowiecznym wpływie na geografię. To w końcu wikingowie jako pierwsi w XI wieku dotarli do Ameryki. Marco Polo, wenecki kupiec i podróżnik, był pierwszym człowiekiem tzw. Zachodu, który dotarł do Państwa Środka. Wraz z ojcem i stryjem dotarł do Chin, przemierzając Jedwabny Szlak.

Największe wynalazki średniowiecza

W XI wieku znacznie wzrosła liczba ludności Europy. Był to efekt rozwoju technologii i rolnictwa. Ponadto zmiany klimatu w okresie średniowiecznego optimum klimatycznego umożliwiły wzrost plonów i rozwój handlu. Średniowieczni uczeni wiedzieli, że muszą zmierzyć się z nowymi wyzwaniami. Tym bardziej że sytuacja polityczna nierzadko była napięta, co wiązało się również z rozwojem techniki wojennej.

W średniowieczu wynaleziono wiele wynalazków, które zmieniły ówczesny świat. To innowacje, które często były napędem rozwoju społeczeństwa . Niektóre z nich – choć w zmodernizowanej formie – znamy do dziś. Oto najważniejsze wynalazki średniowiecza.

Zegar mechaniczny

W przeszłości ludzie nigdy nie mieli narzędzia, które pozwalało dokładnie mierzyć czas. W starożytności znane były zegary słoneczne i wodne, które pozwalały jedynie orientacyjnie określić porę dnia. Dopiero wynalezienie zegara mechanicznego stanowiło przełomową chwilę w historii ludzkości. Ten wynalazek umożliwił precyzyjne mierzenie upływu czasu, co miało bardzo duży wpływ przede wszystkim na życie i organizację i efektywność pracy.

Zegary mechaniczne projektowano już w wieku XIII, jednak pierwsze prawidłowo działające urządzenia pojawiły się dopiero wiek później. Zegar mechaniczny był oparty na skomplikowanym systemie trybów, kołowych mechanizmach i wskazówkach. Wykorzystywał jako regulator chodu wahadło lub balans. Średniowieczny zegar to wynalazek, bez którego dziś nie wyobrażamy sobie niezwykle szybkiego trybu życia.

Okulary

Już w starożytności zdawano sobie sprawę z tego, że przez szkło widzi się lepiej. Liczne przekazy wskazują, że cesarz Neron miał oglądać walki gladiatorów przez specjalnie wyszlifowany szmaragd. Nie wiadomo jednak dokładnie, kto i kiedy wynalazł okulary w takiej formie, jaką znamy współcześnie. Legenda głosi, że autorem pomysłu był angielski filozof Roger Bacon. Uczony miał zaprojektować ten wynalazek w XIII wieku.

Urządzenia, które można nazwać okularami, pojawiły się w X wieku w świecie arabskim. W tym samym okresie Chińczycy mieli zajmować się korekcją ostrości wzroku, patrząc przez różne kryształy. Z kolei w Europie okulary korekcyjne pojawiły się dopiero w XIV wieku. Eksperci wskazują jednak, że były bardzo niedokładne, aż do XVI wieku, kiedy Jan Kepler dokonał przełomowych odkryć w dziedzinie optyki. Pierwsze okulary składały się z jednej soczewki. Dopiero Beniamin Franklin skonstruował okulary dwuogniskowe.

Prasa drukarska

Księgi w średniowieczu były niezwykle cennym towarem. Jednak ich produkcja nie była tak łatwa, jak współcześnie. Pierwsze książki były przepisywane ręcznie, dlatego stworzenie jednego tomu było zajęciem naprawdę długotrwałym. Zmianę przyniosło wynalezienie maszyny drukarskiej, która wpłynęła na zwiększenie ilości drukowanych książek. A co za tym idzie – coraz więcej ludzi miało dostęp do wiedzy.

Maszyna drukarska to podstawowe urządzenie przemysłu poligraficznego, które służy do wykonywania druku na skalę przemysłową. Pierwszą maszyną drukarską była prasa drukarska, która została wynaleziona ok. roku 600 n.e. w Chinach. W Europie druk pojawił się dopiero ok. 1450 roku za sprawą Johannesa Gutenberga. To właśnie niemiecki rzemieślnik był twórcą pierwszej przemysłowej metody druku na świecie. Jego najdoskonalszą publikacją była 42-wierszowa Biblia, która znana jest jako Biblia Gutenberga.

Proch strzelniczy

Chociaż średniowiecze kojarzy się z epoką broni białej, a także łuków, proc i kusz, to właśnie w tym okresie powstał proch strzelniczy. Uważa się, że został odkryty w Chinach w IX wieku, a dotarł do Starego Świata najprawdopodobniej w XIV wieku. Angielski traktat naukowy z 1326 roku zawiera najstarszą rycinę armaty. Wkrótce broń palna stała się coraz bardziej powszechna na polach bitwy, a pistolety i strzelby zostały zmodernizowane w okresie nowożytnym. Proch czarny był praktycznie jedyną znaną mieszaniną pirotechniczną miotającą aż do połowy XIX wieku.

Nasz ekspert

Jakub Rybski

Dziennikarz, miłośnik kina niezależnego, literatury, ramenu, gier wideo i dobrego rocka. Wcześniej związany z telewizją TVN24 i Canal +. Zawodowo nie boi się podejmować żadnego tematu, prywatnie bardzo zainteresowany polityką. Autor bloga na Instagramie "Mini Podróże".