Analiza prehistorycznych artefaktów sugeruje istnienie 9 nowych kultur. Kwitły w Europie 30 tys. lat temu

W tym artykule:

1. 9 nowych kultur w Europie
2. Analiza obszernej bazy danych
3. Różnice w ozdobach i przedmiotach osobistych
4. Czy rzeczywiście możemy mówić o istnieniu nowych kultur?

Zespół naukowców z Uniwersytetu w Bordeaux dokonał interesującego odkrycia. Badacze postanowili zbadać 134 artefakty z okresu paleolitu, które pochodziły ze 112 stanowisk w Europie. To głównie przedmioty osobiste i ozdoby. Analiza wykazała, że w tym czasie istniało co najmniej 9 odrębnych grup kulturowych na naszym kontynencie, których wcześniej nie znano.

9 nowych kultur w Europie

Nowe badanie zostało opublikowane na łamach czasopisma naukowego „Nature Human Behaviour”. W artykule autorzy opisali, jak stworzyli obszerną bazę danych zabytków i artefaktów, które następnie analizowali w kontekście geograficznym. Wszystkie przedmioty pochodziły z okresu od 34 do 24 tysięcy lat p.n.e.

To epoka tzw. technokompleksu graweckiego. W archeologii jest to grupa kultur archeologicznych podobnych do siebie pod względem występujących w nich rodzajów i form narzędzi oraz technik stosowanych do ich wytwarzania. Z kolei kultura grawecka, znana również jako grawetien, to kultura, która już w przeszłości często interpretowana była jako zbiór wielu kultur archeologicznych. Jej nazwa pochodzi od znalezisk w La Gravette w południowo-zachodniej Francji.

– Mechanizmy regulujące związek między ewolucją genetyczną i kulturową są przedmiotem debaty, analizy danych i wysiłków w zakresie modelowania. Stworzyliśmy zbiór informacji na temat ozdób osobistych noszonych przez europejskich łowców-zbieraczy w okresie tzw. technokompleksu graweckiego (34 000–24 000 lat temu) – czytamy w artykule.

Analiza obszernej bazy danych

Naukowcy opisali, że w badaniu przeanalizowali zbiór danych za pomocą „wielowymiarowej i geoprzestrzennej statystyki”. Zbadano również wpływ odległości na różnorodność kulturową, a także porównano wyniki analiz z aktualnymi danymi paleogenetycznymi.

– Różnorodność ozdób graweckich nie można wyjaśnić wyłącznie izolacją poszczególnych społeczności i odległością. Analiza przedmiotów osobistych z grawetienu pozwoliła zidentyfikować dziewięć odrębnych geograficznie jednostek kulturowych w całej Europie – wyjaśnili badacze z Francji.

Naukowcy przeanalizowali dzieje naszych przodków. Tak poradzili sobie z epoką lodowcową

Naukowcy przeprowadzili analizę genomów prehistorycznych łowców-zbieraczy, którzy żyli w Europie w okresie 35 000–5000 lat temu. Badacze odkryli, jak udało im się przetrwać ostatnią ep...

Naukowcy przyznali, że chociaż nowo wyodrębnione kultury zgadzają się z danymi paleogenetycznymi, wyniki najnowszych badań wykazały bardziej złożony wzorzec poszczególnych społeczności. – Integracja ozdób osobistych i danych biologicznych z innych kultur paleolitu wyjaśni złożoną narrację o dynamice rozwoju populacji w Europie górnego paleolitu – twierdzą uczeni.

Różnice w ozdobach i przedmiotach osobistych

Artefakty z grawetienu to m.in. wisiorki wykonane z bursztynu, bransoletki z kości słoniowej i koraliki z zębów lisa. Naukowcy uważają, że poszczególne przedmioty mogły oznaczać przynależność do określonej kultury archeologicznej.

I tak np. społeczności ze wschodniej części Europy, a dokładnie ze stanowiska Kostenki-Strieleckaja nad Donem w Rosji, używały ozdób wykonanych z kamienia i kłów jelenia. Z kolei mieszkańcy północno-zachodniej Europy koraliki wykonywali z muszli mięczaków z gromady łódkonogów. Wcześniej wszystkie te przedmioty osobiste były zaklasyfikowane jako należące do jednej kultury – graweckiej.

– Zaczęliśmy zauważać różnice podczas tworzenia bazy danych. Okazuje się, że istnieje olbrzymia różnica w wytwarzanych przedmiotach, szczególnie między zachodem a wschodem Europy – mówi główny autor badania Jack Baker, doktor prehistorii na Uniwersytecie w Bordeaux.

Co ciekawe, większość analizowanych przedmiotów pochodziła z osad, w których zamieszkiwali przedstawiciele grawetienu. Jednak niektóre artefakty wydobyto z kurhanów i miejsc pochówków, z których pobrano również próbki DNA. Naukowcy odkryli, że niektóre kultury wykazywały wyraźne różnice genetyczne.

Czy rzeczywiście możemy mówić o istnieniu nowych kultur?

Podstawowe pytanie brzmi, czy te 9 zidentyfikowanych grup, rzeczywiście było odrębnymi kulturami? Różnice w wytwarzanych przedmiotach są znaczące i świadczą o własnej tradycji i praktykach. Zespół zwrócił uwagę na to, że poszczególne grupy spotykały się i wymieniały doświadczeniami.

– Symulacje komputerowe sugerują, że wzorce różnic w koralikach najbardziej przypominają scenariusz, w którym sąsiednie grupy od czasu do czasu zamieniają się stylami lub terytoriami zamieszkania – twierdzi dr Baker.

Co ważne, autorzy badania podkreślili również, że największe różnice zauważyć można w praktykach pogrzebowych. W badaniu da się jednak zauważyć widoczny brak jednoznacznych dowodów, które mogłyby potwierdzić istnienie 9 nowych kultur. Bezpieczniej byłoby na razie mówić o kręgach lub grupach kulturowych.

Źródło: Nature Human Behaviour.

Nasz ekspert

Jakub Rybski

Dziennikarz, miłośnik kina niezależnego, literatury, ramenu, gier wideo i dobrego rocka. Wcześniej związany z telewizją TVN24 i Canal +. Zawodowo nie boi się podejmować żadnego tematu, prywatnie bardzo zainteresowany polityką. Autor bloga na Instagramie "Mini Podróże".