Archeolodzy odkryli w Anglii wielki artefakt. Waży tyle, co dorosły niedźwiedź polarny

Spis treści:

1. Niewielki, ale intrygujący. Rzymski cmentarz z kamienną trumną
2. Zagadkowa kamienna trumna. Ciało zatopione w gipsie
3. Wyposażenie trumny i pozostałe pochówki. Co udało się znaleźć?

Archeolodzy bardzo często uczestniczą w badaniach poprzedzających wielkie inwestycje drogowe. Tak też było w tym przypadku. W czasie poszerzenia autostrady A47 w okolicy Peterborough w Anglii badacze przeszłości natknęli się na niezwykły starożytny cmentarz.

Niewielki, ale intrygujący. Rzymski cmentarz z kamienną trumną

Trumnę znaleziono na cmentarzysku położonym tuż przy starożytnej rzymskiej drodze. To, co niegdyś było rzymskim traktem, obecnie stanowi część autostrady łączącej Wansford i Sutton. Antyczna nekropola była niewielka, ale odgrodzona rowem granicznym. Za nim było kilka kolejnych pochówków.

Wewnątrz badacze z Headland Archeology odkryli czternaście pochówków skupionych właśnie wokół wielkiej kamiennej trumny. Historię tej nekropolii przedstawia jeden z najnowszych odcinków serialu „Digging for Britain” w BBC2, którego narratorką jest prof. Alice Roberts.

Zagadkowa kamienna trumna i ciało zatopione w gipsie

Trumnę wykonano z jednego kawałka wapienia. Jak podano w komunikacie prasowym, waży około 750 kg, czyli tyle, ile dorosły niedźwiedź polarny. Okazało się, że trumna nie była pusta, mimo że od pogrzebu minęło ponad 1500 lat. Archeolodzy dostrzegli w jej wnętrzu zaschniętą masę gipsową, w której zatopiono zmarłego lub zmarłą.

Taka praktyka znana jest z innych cmentarzysk bogatych Rzymian. W ten sposób powstawał odlew umarłego zachowujący nawet zarys jego sylwetki i odzieży oraz przedmiotów złożonych wraz z nim na ostatnią drogę. Badacze liczyli na odkrycie w gipsie przedmiotów wykonanych z materiałów organicznych, które rzadko zachowują się z czasów starożytnych.

Pochówki zatopione w gipsie są rzadko spotykane na obszarach wiejskich rzymskiej Brytanii. Z reguły są znajdowane w ważnych ośrodkach miejskich. Na przykład z Yorku znanych jest blisko 50 takich trumien. Zmarli potraktowani w ten sposób cieszyli się wysokim statusem. Co ciekawe, z analizy gipsowych odlewów w Yorku dowiedziano się, że składnikiem masy były również drogie olejki i perfumy.

Gipsu nie naruszono w terenie. Stało się to dopiero w czasie badań laboratoryjnych. Sporym wyzwaniem logistycznym był transport trumny do siedziby Headland Archaeology w Silsoe.

Wyposażenie trumny i pozostałe pochówki. Co udało się znaleźć?

Do wnętrza trumny zajrzały konserwatorka Morgan Creed z York Archaeology i osteolożka Dona Walker z Museum of London Archaeology. Udało się dojrzeć fragment odciśniętego całunu. W środku nie znaleziono żadnych zabytków. Natomiast obok trumny leżały szklane naczynia, zapewne użyte w czasie libacji, fragmenty skóry, ceramiki i kości zwierzęcych.

„Pomimo braku darów grobowych, zarówno pięknie rzeźbiona kamienna trumna, jak i gipsowy pochówek wskazują na osobę o wysokim statusie. Gips do pochówku wiązał się z wysokimi kosztami, a kamienna trumna była nie tylko pięknie rzeźbiona, ale także wykonana z kamienia wydobywanego około 50 km dalej, co zwiększało koszty transportu. Czynniki te w połączeniu z centralną pozycją pochówku na cmentarzu wskazują na ważną osobę, być może głowę znanej rodziny” – podali archeolodzy w komunikacie.

Jednak kilka grobów położonych obok należało również do osób o wysokim statusie, o czym świadczy bogate wyposażenie: duże ilości biżuterii i innych przedmiotów. Jeden z nich miał złożone dary w nogach zmarłej kobiety w wieku 16-20 lat. Był tam m.in. srebrne kolczyki, dziewięć bransoletek ze stopu miedzi, trzy pierścionki ze stopu miedzi oraz srebrna opaska.

Archeologów zaskoczyło to, że wśród 14 zmarłych zastosowano bardzo różne rytuały pogrzebowe. Niektórych ze zmarłych spalono, jednego złożono z obciętą głową, zachowały się też pozostałości po drewnianej trumnie. A jedna z jam grobowych była zupełnie pusta. „Podczas gdy wszystkie te praktyki pochówku są znane z okresu rzymskiego, bardziej niezwykłe jest znalezienie ich wszystkich reprezentowanych na tak małym cmentarzu, zwłaszcza że wstępna ocena wyników stratygraficznych sugeruje, że cmentarz nie był szczególnie długowieczny” – zauważają badacze.

Źródła: National Highways, Headland Archaeology

Nasz autor

Szymon Zdziebłowski

Dziennikarz naukowy, z wykształcenia archeolog śródziemnomorski. Przez wiele lat był związany z Serwisem Nauka w Polsce PAP. Opublikował m.in. dwa przewodniki turystyczne po Egipcie, a ostatnio – popularnonaukową książkę „Wielka Piramida. Tajemnice cudu starożytności” o największej egipskiej piramidzie.