Czy pismo linearne Elamitów zostało w końcu rozszyfrowane? Kontrowersje wokół najnowszych badań

W tym artykule:

1. Czy udało się w końcu odszyfrować starożytne pismo linearne?
2. Część naukowców podaje w wątpliwość najnowszą analizę
3. Na ostateczny rezultat warto jeszcze poczekać

Ponad 4400 lat temu, na terenach obecnego południowo-zachodniego Iranu oraz górskiej prowincji Lurestan, powstało starożytne państwo Elam. Był to bogaty i silny kraj, ale niewiele wiadomo o jego historii ze względu na znikome źródła. A także dlatego, że niektóre ważne dokumenty zostały zapisane pismem linearnym, którego do tej pory nikomu nie udało się rozszyfrować. Po raz pierwszy odkryto je w trakcie wykopalisk w Suzie (najważniejszym mieście Elamu) w 1903 roku.

Czy udało się w końcu odszyfrować starożytne pismo linearne?

Międzynarodowy zespół naukowców postanowił ponownie przeanalizować znaki pisma linearnego Elamitów. W badaniach wykorzystano osiem srebrnych pucharów, na których widniały inskrypcje w języku elamickim. Badacze po raz pierwszy w historii opisali i omówili m.in. fonologię i poszczególne zasady tego starożytnego pisma. Uczeni twierdzą, że przetłumaczyli większość znaków i rozszyfrowali niektóre zdania.

Jedno, które pojawia się w artykule, odnosi się do elamickiego władcy. Uczeni uważają, że pewna inskrypcja nawiązuje do Kutika-Inszuszinaka. Był to starożytny król Elamu, dwunasty i ostatni przedstawiciel dynastii z Awan (dziś jest to wieś w Armenii). Władca panował w drugiej połowie XXIII w. p.n.e. Tłumaczenie, które przedstawili naukowcy, brzmi następująco: „Kutik-Inszuszinak, król Awanu, bóg Insušinak go kocha”. Naukowcy twierdzą, że w dalszej części tekstu czytamy, że każdy, kto zbuntuje się przeciwko swojemu władcy, zostanie „zniszczony”.

Część naukowców podaje w wątpliwość najnowszą analizę

Tłumaczenie i analiza tekstu została opublikowana na łamach niemieckiego czasopisma naukowego „Zeitschrift für Assyriologie und Vorderasiatische Archäologie”. Naukowcy poinformowali, że w kolejnych publikacjach mają zamiar przedstawić kolejne fragmenty przetłumaczonych tekstów.

Tani Iran. Podpowiadamy, jak zorganizować podróż za mniej niż 100 zł dziennie

Nie ciągną tu jeszcze tysiące turystów, ale niedługo pewnie się to zmieni, warto więc już teraz zaplanować podróż do Iranu.

Naukowcy opierali się na powszechnym przypuszczeniu, że sylabariusz pisma linearnego wywodzi się z pisma protoelamickiego. To najstarszy znany system pisma, który kiedykolwiek był używany na terenie dzisiejszego Iranu. Niektórzy historycy twierdzą, że pismo to wytworzyło się z wczesnego pisma klinowego. Jednak ten system również nie został nigdy w całości odczytany, co budzi wątpliwości części naukowców co do metodologii.

Na ostateczny rezultat warto jeszcze poczekać

Jacob Dahl, profesor asyriologii z Uniwersytetu Oksfordzkiego w rozmowie z Live Science uważa, że wbrew przekonaniu autorów publikacji, rozszyfrowanie nie jest prawidłowe. Uczony podaje w wątpliwość artefakty, które zostały wykorzystane w analizie inskrypcji. Dahl twierdzi, że zostały one odnalezione na stanowisku archeologicznym z epoki brązu, a napisy wykazują cechy fałszerstwa. Sami autorzy w artykule odpierają podobne zarzuty.

Obecnie należy powstrzymać się przed hurraoptymizmem i poczekać na kolejne publikacje naukowców. A przede wszystkim na weryfikację odkrycia przez środowisko naukowe. Być może jesteśmy na dobrej drodze, by mówić o przełomie w badaniach nad starożytnym Elamem. Co ważne, linearne pismo Elamitów to nie jedyne pismo, które wciąż czeka na odszyfrowanie. Wciąż jeszcze istnieją nieodczytane systemy pisma, o czym pisaliśmy na łamach National Geographic. To między innymi:

• Rongorongo,
• zapisy na dysku z Fajstos,
• języki tocharskie,
• pismo cywilizacji Doliny Indusu,
• kipu,
• Manuskrypt Wojnicza,

Źródło: „Zeitschrift für Assyriologie und Vorderasiatische Archäologie”.

Nasz ekspert

Jakub Rybski

Dziennikarz, miłośnik kina niezależnego, literatury, ramenu, gier wideo i dobrego rocka. Wcześniej związany z telewizją TVN24 i Canal +. Zawodowo nie boi się podejmować żadnego tematu, prywatnie bardzo zainteresowany polityką. Autor bloga na Instagramie "Mini Podróże".