Dobrawa była pierwszą polską władczynią. Słynęła z silnego charakteru

W tym artykule:

1. Dobrawa i chrzest Polski
2. Dobrawa i wielka polityka państw
3. Co wiemy o charakterze Dobrawy?
4. Dziedzictwo Dobrawy. Co pozostało po słynnej księżnej?

Dobrawa Przemyślidka, zwana też Dąbrówką, była córką księcia czeskiego Bolesława I Srogiego z dynastii Przemyślidów. Urodziła się około 930, a zmarła w 977 roku.

Dobrawa i chrzest Polski

Wprowadzenie chrześcijaństwa w Polsce w 966 roku miało kluczowe znaczenie. Wywarło ogromny wpływ na kulturę i politykę państwa Piastów. Polska przyjęła chrzest za pośrednictwem chrześcijańskich Czech.

Przypieczętowaniem sojuszu z naszym południowym sąsiadem był ślub Mieszka I z księżniczką czeską – Dobrawą. Mamy skąpe informacje na ten temat. Na przykład „Rocznik krakowski dawny” podaje: „965 Dubrowka przybyła do Mieszka. 966 Mieszko książę chrzci się”.

„Osobisty wpływ tej kobiety musiał być wielki. Od niej dowiadywał się książę polański o wierze, przychodzącej ze świata prastarej i wielkiej kultury” – opisuje obrazowo Paweł Jasienica w książce „Polska Piastów”.

Gall Anonim odnotował, że Dobrawa nie chciała początkowo wyjść za Mieszka I. Ten miał siedem żon. Postawiła warunek: ma zostać chrześcijaninem i je odprawić. Tak też się stało. Na wieść o porzuceniu „zwyczaju pogańskiego” księżniczka czeska przybyła do Polski.

Mistrz Wincenty zwany Kadłubkiem napisał w radosnych słowach: „Dzięki szczęśliwemu związkowi z nią [Dobrawą – przyp. red.] topnieją lody niewiary i dzikie wino naszych pogan przemienia się w szlachetną winorośl”.

Dobrawa i wielka polityka państw

Wszyscy znamy datę: 966 r. Jest to moment przyjęcia przez Polskę chrztu. Wygląda na to, że Dobrawa odegrała istotną rolę w decyzji o przyjęciu chrztu przez Mieszka I, który był pierwszym historycznym władcą Polski. Niektórzy nawet określają ją jako „Matkę Chrzestną Polaków”.

Jednak Mieszko I nie przyjął chrześcijaństwa, bo miał takie widzimisię. Ewidentnie była to decyzja polityczna dynastii piastowskiej. Chodziło również o uspokojenie sytuacji na Śląsku i zerwanie sojuszu Czechów z Wieletami. O ziemie śląskie konkurowało powstające państwo polskie z Czechami.

„Pas ziemi rozciągniętych wzdłuż północnych skłonów Sudetów stanowił przez większość X w. pograniczną strefę buforową, niepodporządkowaną trwale żadnemu z sąsiednich państw, ale przez nie eksploatowaną (trybuty, łupy, niewolnicy itp.)” – pisze historyk prof. Przemysław Urbańczyk w książce „Zanim Polska została Polską”.

Dzięki małżeństwu Mieszka I i Dobrawy uspokoiły się spory o Śląsk. Oba kraje podzieliły się wpływami na Śląsku i czerpały z niego zyski. Po śmierci Dąbrówki znów zaostrzył się spór, dochodziło nawet to otwartej walki zbrojnej.

Chociaż dyskutowane jest, czy do sojuszu nie wystarczyłoby małżeństwo, bez przyjmowania chrześcijaństwa. Być może Dobrawa wymogła na księciu chrzest. W ten sposób niejako przypadkowo Polska weszła w strefę chrześcijaństwa.

Być może przyczyną chrztu była chęć wprowadzenia jednolitej religii, co miał ułatwić zarządzenie państwem. Wskazywano też, że nowa religia wprowadzała równorzędne stosunki z innymi władcami chrześcijańskimi Europy.

Co wiemy o charakterze Dobrawy?

Co nieco dowiadujemy się ze średniowiecznych źródeł. Na przykład kronikarz niemiecki Thietmar stwierdził, że Dobrawa była taka, jakie miała imię. „Nazywała się bowiem po słowiańsku Dobrawa, co w języku niemieckim wykłada się: Dobra”. Próbowała nawrócić swojego małżonka żyjącego „w wielorakich błędach pogaństwa”.

I dalej Thietmar pisze: „Starała się go zjednać na wszelkie sposoby, nie dla zaspokojenia trzech żądz tego zepsutego świata, lecz dla korzyści wynikających z owej chwalebnej i przez wszystkich wiernych pożądanej nagrody w życiu przyszłym”.

Skąd pochodzą Słowianie i jaki jest rodowód Piastów? Najnowsze badania DNA zaskoczyły wszystkich

Skąd się wzięli Słowianie i społeczność państwa Piastów? Odpowiedzi na te pytania miały przynieść najnowsze badania DNA. Przeanalizowano szczątki kilkuset osób. Wyniki zaskoczyły wsz...

Kronikarz też opisuje następującą historię. Dobrawa po wyjściu za mąż postanowiła w zbliżającym się poście nie jeść mięsa i umartwiać swoje ciało. Jednak Mieszko I namawiał ją, by z tego zrezygnowała. Dobrawa złamała post, ale zrobiła to w jednym celu: „aby móc tym łatwiej zyskać u niego posłuch w innych sprawach”.

Negatywnie o Dobrawie pisał czeski kronikarz Kosmas. Ocenił, że była „nad miarę bezwstydna” z uwagi na swój podeszły wiek. Po ślubie miała nałożyć na głowę panieński wianek „co było wielkim głupstwem tej kobiety”. To dość ostry osąd zważając na „przewinienie” księżnej.

Dziedzictwo Dobrawy. Co pozostało po słynnej księżnej?

Dobrawa nie dożyła pięćdziesiątki. Pochowano ją zapewne w katedrze w Gnieźnie. Niewątpliwie przyczyniła się do wprowadzenia w Polsce chrześcijaństwa.

Urodziła dwójkę dzieci: Bolesława, przyszłego pierwszego króla Polski – Chrobrego i zapewne Świętosławę Sygfrydę – interesującą postać średniowiecznej Europy. Została królową Danii, Szwecji i Norwegii. Była to kobieta o silnym charakterze, który być może odziedziczyła po matce. Być może urodziła też nieznaną z imienia córkę, wydaną za mąż za księcia pomorskiego.

– Kilkunastoletnie małżeństwo z Mieszkiem należy uznać za udane, spełniło ono oczekiwania polityczne, pieczętując sojusz polsko-czeski oraz przyniosło księciu godnego następcę. Jej roli w przyjęciu przez Mieszka chrześcijaństwa nie należy przeceniać, ale trzeba podkreślić jej wpływ na te kwestię. W tradycji polskiej Dobrawa i Mieszko zapisani zostali jako pierwsza polska para chrześcijańska – zauważa prof. Józef Dobosz w „Słowniku władców polskich”.

Druga żona Mieszka I – Oda nie była lubiana przez dostojników kościelnych. Wybranka była mniszką i córką margrabiego Marchii Północnej.

Nasz ekspert

Szymon Zdziebłowski

Dziennikarz naukowy, z wykształcenia archeolog śródziemnomorski. Przez wiele lat był związany z Serwisem Nauka w Polsce PAP. Opublikował m.in. dwa przewodniki turystyczne po Egipcie, a ostatnio – popularnonaukową książkę „Wielka Piramida. Tajemnice cudu starożytności” o największej egipskiej piramidzie.