Harry Truman zapisał się w historii. To człowiek, który wielkim kosztem zakończył II wojnę światową

Spis treści:

1. Kim był Harry Truman?
2. Życiorys Harry’ego Trumana
3. Kariera polityczna Harry’ego Trumana
4. Pierwsza kadencja Harry’ego Trumana
5. Druga kadencja
6. Kiedy zmarł Harry Truman?

Magazyn „Time” dwukrotnie uznał Harry’ego Trumana za człowieka roku, w dziewiętnastym i dwudziestym drugim plebiscycie. Kim była postać, która według redakcji wywarła największy wpływ na wydarzenia na świecie w 1945 i 1948 roku?

Kim był Harry Truman?

Harry Truman imał się różnych zajęć i gdyby w 1922 roku nie został wybrany na sędziego sądu okręgowego w hrabstwie Jackson, jest bardzo prawdopodobne, że usłyszeliby o nim tylko nieliczni, jednak stało się inaczej. Piastując urząd publiczny, zyskał przepustkę do świata polityki. Początkowo działał na szczeblu lokalnym. Z czasem trafił do Waszyngtonu, a tam – na sam szczyt, czyli do Białego Domu.

W Gabinecie Owalnym zastąpił Franklina Delano Roosevelta. Jako prezydent tymczasowy nie zaskarbił sobie zbyt dużej sympatii w społeczeństwie. Jednak postanowił ubiegać się o kolejną kadencję. Jak się okazało, to było słuszne posunięcie. W 1948 roku został zaprzysiężony na prezydenta elekta Stanów Zjednoczonych.

Życiorys Harry’ego Trumana

W historii Stanów Zjednoczonych nie brakowało polityków, którzy byli uosobieniem „amerykańskiego snu”. Wystarczy wspomnieć, że Abraham Lincoln, jeden z najpopularniejszych prezydentów USA, pochodził z ubogiej rodziny farmerskiej, a na świat przyszedł w małej jednoizbowej chacie. Także bohater tego artykułu nie startował z uprzywilejowanej pozycji.

Dzieciństwo Harry’ego Trumana

Harry S. Truman urodził się 8 maja 1884 roku, w Lamar w stanie Missouri. Syn Johna Andersona i Marthy Ellen wychowywał się w rodzinie farmerskiej. Jego ojciec trudnił się handlem końmi. Niedługo po narodzinach Harry’ego rodzina Trumanów przeprowadziła się do Independence.

Młodość Harry’ego Trumana

Przyszły prezydent Stanów Zjednoczonych uczęszczał do szkoły podstawowej i średniej w Independence. Edukację zakończył w 1901 roku. Rodzina Trumanów nie dysponowała wystarczającymi środkami, by posłać syna do college’u. Nie mógł też podjąć służby w Akademii West Point. Przyczyna? Słaby wzrok.

Służba wojskowa

Na początku XX wieku Truman zatrudnił się w firmie kolejowej. Później znalazł pracę w baku w Kansas City. W 1905 roku postanowił wstąpić do Gwardii Narodowej.

Dwanaście lat później został zmobilizowany do służby w regularnej armii. Truman trafił na front I wojny światowej we Francji. Uczestniczył m.in. w bitwie pod St. Mihiel i Meusse-Argonne. W 1919 roku przeszedł w stan spoczynku w stopniu majora.

Kariera polityczna Harry’ego Trumana

Po powrocie w rodzinne strony Harry postanowił zostać przedsiębiorcą. Jednak nie radził sobie zbyt dobrze w biznesie i dość szybko zbankrutował. Wtedy zwrócił się w stronę administracji publicznej.

Harry Truman jako sędzia sądu okręgowego

W 1922 roku, dzięki koneksji z braćmi Tomem i Jamesem Pendergastami, został wybrany na sędziego sądu okręgowego hrabstwa Jackson. Sprawował urząd przez dwie kadencje. W tym samym czasie studiował w Kansas City Law School.

Z sądu trafił do szeregów lokalnej władzy wykonawczej. Od 1927 do 1935 roku pełnił funkcję przewodniczącego. Był to zaledwie wstęp do wielkiej kariery politycznej.

Harry Truman w Senacie

W 1934 roku wystartował w wyborach do Senatu z ramienia Partii Demokratycznej. Wygrał, jednak bliska znajomość ze skorumpowanym Tomem Pedergastem nie przysporzyła mu sympatii u pozostałych senatorów.

Franklin Roosevelt był częściowo popierany przez Trumana. Senator nie szczędził słów pochwały dla prowadzonej przez prezydenta polityki Nowego Ładu, ale jednocześnie nie bał się uderzać w jego administrację. Z jego inicjatywy powołana została komisja, która miała zbadać efektywność programów zbrojeniowych. Działalność Komisji Trumana obnażyła nieuzasadnione zyski, które pojawiły się na kontach koncernów zbrojeniowych po przystąpieniu Stanów Zjednoczonych do II wojny światowej.

Wiceprezydentura Trumana

W 1944 roku Franklin Roosevelt ubiegał się o czwartą kadencję. Urzędujący wiceprezydent, Henry Wallace, miał nie ubiegać się o kolejną nominację. Zarząd partii uznał, że idealnym kandydatem na to stanowisko będzie cieszący się dużym poparciem społecznym Harry Truman. 20 stycznia 1945 roku obaj zostali zaprzysiężeni. Nowy wiceprezydent nie sprawował urzędu zbyt długo. Po zaledwie trzech miesiącach zastąpił trzydziestego drugiego prezydenta w Gabinecie Owalnym.

Pierwsza kadencja Harry’ego Trumana

12 kwietnia 1945 roku Franklin Roosevelt doznał rozległego udaru. Lekarzom nie udało się go uratować. Prezydent zmarł o godzinie 15.35. Tego samego dnia Harry Truman został zaprzysiężony na trzydziestego trzeciego prezydenta Stanów Zjednoczonych.

Konferencja założycielska ONZ

Tuż przed śmiercią Roosevelt przygotowywał się do konferencji założycielskiej ONZ w San Francisco, która miała odbyć się 25 kwietnia. Po jego śmierci ten obowiązek spadł na Trumana.

33. prezydent wyciągnął wnioski z problemów, z jakimi zmagał się Woodrow Wilson podczas przyjmowania statutu Ligi Narodów. Żeby uniknąć problemów z aprobatą, Truman postawił na taki skład delegacji, który będzie miał siłę przebicia w późniejszej debacie w Kongresie.

Stosunki z ZSRR

Mimo że na wojnie strona amerykańska i radziecka walczyły przeciwko wspólnemu wrogowi, prezydent nie krył się z brakiem przychylności wobec ZSRR. Już pierwszego dnia konferencji pojawiły się napięcia między Stanami Zjednoczonymi a Związkiem Radzieckim.

Konflikty dotyczyły m.in. sprawy udziału Argentyny w wydarzeniu i sprawy Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej w Polsce. Strony nie zgadzały się też między innymi w kwestii systemu głosowania w Radzie Bezpieczeństwa i aneksji Wysp Marshalla, Marianów i Karolinów przez USA.

Wspólne stanowisko musiało zostać uzgodnione. Truman wysłał do Moskwy Harry’ego Hopkinsa, który w jego imieniu negocjował ze Stalinem. 26 czerwca Karta Narodów Zjednoczonych została podpisana, a 28 lipca doczekała się ratyfikowania przez Senat.

Polityka wobec Niemiec

Jeszcze w czasie trwania obrad w San Francisco III Rzesza przegrała na europejskim froncie. Światowi przywódcy musieli uzgodnić stanowisko w sprawie powojennej przyszłości kraju. Truman opowiadał się za demilitaryzacją, denazyfikacją i pokojową okupacją sojuszniczą. Jawnie sprzeciwiał się planowi Morgenthaua.

Konferencja poczdamska

17 lipca 1945 roku odbyła się konferencja w Poczdamie, w której wzięli udział przywódcy tzw. wielkiej trójki: Truman, Stalin i Churchill (którego później zastąpił Clement Attlee). Amerykańska delegacja za główne punkty obrad obrała kwestie związane z powojenną przyszłością Niemiec, wypłatą reparacji wojennych, realizacją postanowień konferencji jałtańskiej w sprawie kształtu powojennej Europy i podpisaniem traktatów pokojowych.

Atak na Japonię

Niedługo po zakończeniu konferencji prezydent zadecydował o przypuszczeniu ataku nuklearnego na Japonię. Pierwsza bomba spadła 6 sierpnia na Hiroszimę. Druga 9 sierpnia uderzyła w Nagasaki. Te działania zakończyły II wojnę światową, ale na Trumana wylała się fala krytyki.

Nie brakowało głosów, że atak nuklearny nie był potrzebny, bo Japonia i tak była bliska klęski. Prezydentowi zarzucano, że uderzenie na Cesarstwo było niczym innym, jak pokazem siły przed ZSRR. Faktem jest, że to wydarzenie zapoczątkowało okres zimnej wojny.

Doktryna Trumana i walka z komunizmem

W 1947 roku prezydent opracował program pomocy zagranicznej, nazwany później doktryną Trumana. Głównym założeniem było udzielenie wsparcia militarnego krajom popierającym USA, które przeciwstawiają się presji zewnętrznej.

W celu zapewnienia wsparcia gospodarczego krajom Europy Zachodniej, 19 grudnia 1947 roku wdrożył plan Marshalla. 4 kwietnia 1949 roku powstał Pakt Północnoatlantycki. Był to kolejny krok w walce z komunizmem.

Druga kadencja

Polityka Trumana nierzadko spotykała się z krytyką, jednak prezydent postanowił ubiegać się o kolejną kadencję w 1948 roku. W głosowaniu powszechnym zdobył 21,5 mln głosów, a w Kolegium Elektorów – 303.

W drugim roku sprawowania urzędu Stany Zjednoczone przyłączyły się do wojny koreańskiej. Gdy zdymisjonował krytykującego go gen. Douglasa McArthura, w kraju zawrzało. Pojawiła się nawet groźba usunięcia prezydenta z urzędu.

Kiedy zmarł Harry Truman?

Harry Truman nie ubiegał się o kolejną kadencję. Na emeryturze wrócił w rodzinne strony i zajął się pisaniem pamiętników.

Jeszcze w latach 60. jego stan zdrowia uległ znacznemu pogorszeniu. Pod koniec 1972 roku trafił do szpitala w Kansas City. Prezydent Harry Truman zmarł 26 grudnia.

Nasz autor

Artur Białek

Dziennikarz i redaktor. Wcześniej związany z redakcjami regionalnymi, technologicznymi i motoryzacyjnymi. W „National Geographic” pisze przede wszystkim o historii, kosmosie i przyrodzie, ale nie boi się żadnego tematu. Uwielbia podróżować, zwłaszcza rowerem na dystansach ultra. Zamiast wygodnego łóżka w hotelu, wybiera tarp i hamak. Prywatnie miłośnik literatury.