Ile lat ma najstarsze obuwie na świecie? Być może nawet 100 tys. lat. Tropy prowadzą do RPA
Ścieżki wydeptane przez ludzi, być może nawet ponad 100 tys. lat temu, odkryli naukowcy w Republice Południowej Afryki. Nasi przodkowie nie szli jednak na boso. Mieli na sobie obuwie. Zapewne były to sandały.
W tym artykule:
Takie znalezisko z tak wczesnego etapu pradziejów należy do absolutnych rzadkości. Nadal nie do końca wiadomo, kiedy nasi przodkowie zaczęli nosić jakąś formę obuwia. Nie ma w zasadzie szans na odkrycie najstarszych butów, bo były wykonane z materiałów organicznych, zapewne skóry i włókien roślinnych. Tak więc uległy szybkiemu rozkładowi. Na masową skalę znaną są dopiero z okresu średniowiecza z badań miast, również w Polsce.
Ichnologia na pomoc archeologii
Ichnologia jest działem paleozoologii, zajmującym się badaniem skamieniałych śladów zwierząt kopalnych. Naukowcy z RPA zastosowali taką samą metodykę do analizy odkrytych śladów ludzkich stóp z tego kraju. Znaleziono je w Park Narodowym Garden Route, rezerwacie Goukamma i okolicy Kleinkrantz w RPA u wybrzeżu oceanu.
Naukowcy byli jednak zaskoczeni. Tym razem odcisk był ewidentnie człowieczy, ale nie mogli dostrzec palców. Więc osoba ta nie szła boso. Doszli do wniosku, że stopy musiały być obute. Postawili na jakiś rodzaj sandałów.
Aby lepiej zrozumieć, z czym mają do czynienia, wykonali rekonstrukcję domniemanego obuwia. Zrobili to na podstawie dogłębnej kwerendy. Wcześniej przyjrzeli się sandałom używanym przez rdzennych mieszkańców San na piaskach pustyni Kalahari. Zapoznali się z okazami muzealnymi, przedstawieniami obuwia w sztuce naskalnej ludu San i najstarszymi zachowanymi przykładami obuwia. Po kilku eksperymentach wykonanych na plażach doszli do wniosku, że pradziejowe odciski pozostawił ktoś, kto miał na sobie sandały z twardą podeszwą.
Datowanie odcisków obuwia
Naukowcy mieli poważny problem z określeniem wieku śladów. Standardowo archeolodzy korzystają z metody węgla radioaktywnego do określenia wieku zabytków. Jednak tym razem mieli do czynienia nie z przedmiotem, ale z jego przypuszczalnym odciskiem. Na podstawie różnego rodzaju odcisków z najbliższej okolicy określili wiek tych należących do obutego człowieka na od około 70 tys. do ponad 130 tys. lat.
Gdyby to ustalenie udało się potwierdzić, byłyby to najstarsze znane na świecie odciski obutej stopy. Do tej pory znane są jedynie cztery stanowiska archeologiczne, na których doszło do podobnego znaleziska. Ich wiek określony jest jako starszy niż 30 tys. lat i położone są w Zachodniej Europie. Odciski na jednym z nich pozostawił być może neandertalczyk.
„Choć dowody nie są rozstrzygające, jesteśmy podekscytowani naszymi odkryciami. Wspierają pogląd, że Afryka Południowa jest regionem, w którym ludzkie zdolności kognitywne i umiejętności praktyczne rozwinęły się bardzo dawno temu” – pisze jeden z autorów badania, Charles Helm z African Centre for Coastal Palaeoscience z Uniwersytetu Nelsona Mandeli.
Najstarsze sandały na świecie
Najstarsze odkryte do tej pory sandały mają około 10 tys. lat. Odkryto je w stanie Oregon w USA w Fort Rock. Wykonano je z kory i innych elementów roślin. Zachowały się zapewne dzięki temu, że wiele tysięcy lat temu przykrył je pył wulkaniczny, którego sprawcą był wulkan Mazama. W tym samym miejscu znaleziono wiele sandałów w różnym stanie. Niektóre należały do dzieci. Część była poważnie zniszczona od użytkowania i zapewne wyrzucona. Również najstarsze pełne obuwie pochodzi z USA i jest datowane na około 7,5 tys. lat.
W Europie jedno z ciekawszych znalezisk prabutów pochodzi z Alp, z pogranicza Włoch i Austrii. Słynny człowiek śniegu Ötzi , żyjący około 5,3 tys. lat temu, miał na sobie gustowne buty z wielu materiałów. Ich podeszwa była wykonana z niedźwiedziej skóry. Cholewki – ze skóry jelenia, która była przymocowana do podeszwy paskiem ze skóry bydlęcej. W podeszwę wpleciony był gruby pasek ze skóry bydlęcej. Wnętrze obuwia stanowiła trawa, którą umieszczono w celu zapewnienie odpowiedniej izolacji w trudnych, górskich warunkach.
Źródła:
Nasz ekspert
Szymon Zdziebłowski
Dziennikarz naukowy, z wykształcenia archeolog śródziemnomorski. Przez wiele lat był związany z Serwisem Nauka w Polsce PAP. Opublikował m.in. dwa przewodniki turystyczne po Egipcie, a ostatnio – popularnonaukową książkę „Wielka Piramida. Tajemnice cudu starożytności” o największej egipskiej piramidzie.