Jadwiga Bolesławówna była mądrą i odważną królową. Nawet po śmierci króla nie chciała zrezygnować z władzy

Spis treści:

1. Kim była Jadwiga Bolesławówna?
2. Życiorys Jadwigi Bolesławówny
3. Jadwiga Bolesławówna jako księżna
4. Jadwiga Bolesławówna jako królowa
5. Kiedy zmarła Jadwiga Bolesławówna?

W polskiej historii nie brakuje zapomnianych monarchiń. Jedną z nich jest Jadwiga Bolesławówna. To zaskakujące, bo żona Władysława Łokietka była jedną z najodważniejszych kobiet swojej epoki, odznaczającą się wyjątkowym zmysłem politycznym. Daleko było jej do „reprezentacyjnej królowej”, skupiającą się wyłącznie na życiu dworskim. Przeciwnie, Bolesławówna sprawowała władzę na równi ze swoim mężem.

Kim była Jadwiga Bolesławówna?

Jadwiga Bolesławówna, znana także jako Jadwiga kaliska, była księżniczką kaliską z rodu władców wielkopolski. A dokładniej – córką księcia kaliskiego Bolesława Pobożnego i księżnej Jolenty Heleny z dynastii Arpadów. Jako żona Władysława I Łokietka, od 1320 do 1333 roku sprawowała godność królowej Polski.

Życiorys Jadwigi Bolesławówny

Na temat wczesnych lat życia Jadwigi Bolesławówny nie wiadomo zbyt wiele. Historycy nie mają nawet pewności, kiedy urodziła się druga córka księcia kaliskiego. Część badaczy przyjmuje, że Bolesławówna przyszła na świat w 1266 roku, w Kaliszu. Nie brakuje jednak opinii, że przyszła królowa urodziła się między 1270 a 1275 rokiem. Miała dwie siostry – Elżbietę (starszą) i Annę (młodszą). Podobnie jak ich matka, księżniczki kaliskie były wychowywane w atmosferze absolutnej ascezy.

Ślub z Władysławem Łokietkiem

Jeszcze przed śmiercią ojca miała zostać zaręczona z księciem brzeskim Władysławem, przyrodnim bratem Leszka Czarnego. Część historyków uważa jednak to za mało prawdopodobne. Bolesław Pobożny zmarł 13 lub 14 kwietnia 1279 roku. Gdyby ojciec miał wpłynąć na jej małżeństwo, musiałby zawrzeć układ matrymonialny, gdy jego córka miała zaledwie kilka lat. Z drugiej jednak strony w średniowieczu nie było to niemożliwe.

Nieznana jest także data ślubu Bolesławówny z Łokietkiem. Przypuszczalnie stanęli przed ołtarzem 6 stycznia 1293 roku. Po ślubie wraz z mężem zamieszkała na Kujawach.

Dzieci Jadwigi Bolesławówny i Władysława Łokietka

W 1295 roku urodziła się ich pierwsza córka, Kunegunda. Rok później na świat przyszedł pierwszy syn książęcej pary, Stefan, a w 1298 roku – Władysław. Najprawdopodobniej w 1305 roku para doczekała się kolejnej córki, Elżbiety, która w przyszłości została żoną Karola Roberta. Dwaj synowie książęcej pary nie doczekali dorosłości, ale w 1310 roku na świat przyszedł kolejny ich potomek, który na kartach historii zapisał się jako Kazimierz Wielki.

Jadwiga Bolesławówna jako księżna

Jadwiga Bolesławówna mogła wykazać się jako odważna księżna w 1299 roku, gdy Wacław II postanowił rozprawić się z Łokietkiem. Książę zobowiązał się do złożenia hołdu lennego czeskiemu królowi, jednak nie dotrzymał warunków umowy, w związku z czym musiał uciekać z kraju. Nie wiadomo, dokąd się udał, jednak pewne jest, że nie zabrał ze sobą ani żony, ani dzieci.

Zmiana tożsamości

Jadwiga miała podstawy by obawiać się o swoje bezpieczeństwo. By wywrzeć presję na Łokietku, Wacław II mógł wziąć ją w niewolę. Ucieczka z małymi dziećmi była niemożliwa. By ratować skórę, musiała udawać prostą mieszczankę. Schronienie znalazła w Radziejowie, u mieszczanina Gerka. W ten sposób przez niemal pięć lat ukrywała się przed Czechami.

Obrona Wawelu

Odwaga Jadwigi Bolesławówny kolejny raz została wystawiona na próbę w 1311 roku, gdy krakowianie zbuntowali się przeciwko władzy księcia. Niebawem do Krakowa dołączyły kolejne miasta: Wieliczka i Sandomierz, a poparcia buntownikom udzielili także mnisi z klasztorów w Jędrzejowie i Miechowie. Na czele buntu stał krakowski wójt Albert.

Władysław Łokietek opuścił Wawel i udał się na Węgry, by zebrać wierne sobie oddziały i sojuszników. Tę sytuację wykorzystali mieszczanie, którzy liczyli na łatwe zdobycie zamku. Przeliczyli się jednak, bo Wawel miał swojego obrońcę, a raczej obrończynię. Jadwiga stanęła na czele garnizonu i skutecznie odparła atak.

Jadwiga Bolesławówna jako królowa

Władysław Łokietek i Jadwiga Bolesławówna zostali koronowani 20 stycznia 1320 roku w Krakowie. W ceremonii wyniesienia księcia do godności króla użyto miecza ceremonialnego, który Łokietek otrzymał od swojej żony. Mowa o Szczerbcu, którego pierwszym właścicielem był Bolesław Pobożny.

O tym, jak ważną rolę w państwie wówczas odgrywała, świadczą dokumenty, w których królowa podkreśliła, że przynależy się jej taki sam majestat, jak królowi i tak jak on swoje decyzje podejmuje za radą i w porozumieniu z najważniejszymi osobami w królestwie. Nie były to tylko puste słowa. Król do tego stopnia liczył się z autorytetem swojej żony, że przekazywał jej swoją pieczęć. W tym miejscu należy przypomnieć, że królewska pieczęć była jednym z najważniejszych instrumentów władzy. Mając ją do dyspozycji, Bolesławówna mogła wydawać właściwie dowolne decyzje, bo te i tak niejako „automatycznie” były sankcjonowane przez władcę.

Bolesławówna nie zamierzała oddać korony

Po śmierci Władysława Łokietka Jadwiga Bolesławówna nie zamierzała oddać korony kolejnej królowej. Kazimierz chciał, by jego żona, Aldona Anna, została namaszczona na nową władczynię, ale matka króla nie miała ochoty rezygnować z najwyższej godności. Stwierdziła, że póki żyje, o kolejnej koronacji nie może być mowy.

Upór królowej częściowo wynikał z niechęci, jaką darzyła swoją synową. W jej opinii, Aldona Anna była nie miała wystarczającej wiedzy i doświadczenia, by wspomóc męża na pierwszym etapie jego rządów w królestwie. Pod wpływem próśb Kazimierza w końcu zrezygnowała ze swoich pretensji do korony.

Kiedy zmarła Jadwiga Bolesławówna?

Po udzieleniu zgody na koronację synowej, Bolesławówna zamieszkała w klasztorze klarysek w Starym Sączu. Jednak zachowała władzę na powierzonym jej terytorium i swój dawny dwór.

Habit przyodziała dopiero w 1337 lub 1338 roku. W starosądeckim klasztorze dożyła swoich dni. Jadwiga zmarła 10 grudnia 1339 roku.

Nasz autor

Artur Białek

Dziennikarz i redaktor. Wcześniej związany z redakcjami regionalnymi, technologicznymi i motoryzacyjnymi. W „National Geographic” pisze przede wszystkim o historii, kosmosie i przyrodzie, ale nie boi się żadnego tematu. Uwielbia podróżować, zwłaszcza rowerem na dystansach ultra. Zamiast wygodnego łóżka w hotelu, wybiera tarp i hamak. Prywatnie miłośnik literatury.