Wielki Mur Chiński nie zawsze był murowany. Jego pierwsza wersja wyglądała dość niepozornie

W tym artykule:

1. Czym były mury na chińskiej granicy?
2. Jak powstał Wielki Mur Chiński?
3. Jak wyglądał oryginalny Wielki Mur?
4. Dalsze losy Wielkie Muru?

Zanim zjednoczono Chiny, były one podzielone na królestwa, które podlegały władzy wspólnego władcy z dynastii Zhou. Miało to jednak wymiar czysto symboliczny, ponieważ kraje ze sobą walczyły na różnych frontach. Był to tzw. Okres Walczących Królestw (480–221 r. p.n.e.).

W 338 r. p.n.e. władca Państwa Qin, leżącego na wschodzie, ogłosił się niezależnym królem. Oznaczało to zrzucenie zwierzchnictwa chińskiej dynastii Zhou. Rozpoczął się wtedy okres o dominację nad całymi Chinami. Państwo Qin pobiło konkurencję i w 221 r. p.n.e. władca Qin ogłosił się pierwszym cesarzem zjednoczonego państwa.

Czym były mury na chińskiej granicy?

Jeszcze w Okresie Walczących Królestw państwa zaczęły budowę długich fortyfikacji granicznych. Miały one chronić przed najazdami koczowniczych plemion z północy. Podobne fortyfikacje stawiano też na granicy między krajami, np. pomiędzy Państwami Qin i Wei. Były to przede wszystkim wały ziemne, typowe dla ówczesnej chińskiej sztuki defensywnej.

Badania pokazują też, że konflikty z ludami północy nie musiały być przyczyną postawienia tych wałów. Dopiero po postawieniu tych konstrukcji pojawiły się bardziej widoczne ślady konfliktów. Nie chodziło więc o ochronę przed nimi w pierwotnym zamierzeniu. Być może raczej o odseparowanie się od nich.

Jak powstał Wielki Mur Chiński?

Po zjednoczeniu Chin w 221 r. p.n.e. zaprowadzono wielkie reformy. Cesarz dążył do scentralizowania kraju w każdym możliwym aspekcie. Na terenie państwa istniały wspomniane długie mury graniczne. Te z nich, które znajdowały się wewnątrz kraju, nakazano rozebrać. Natomiast pozostałe graniczne odcinki po prostu połączono ze sobą, tworząc superfortyfikację. Był to długi mur, nazywany changcheng.

Populacja Chin maleje. To pierwsza taka sytuacja od ponad 60 lat

Narodowe Biuro Statystyczne Chin ogłosiło, że w 2022 roku odnotowano ujemny przyrost naturalny. To pierwszy raz od lat 60. ubiegłego wieku. Niektórzy eksperci twierdzą jednak, że Chiny fałs...

Przekazy mówią, że przy budowie miał zginąć milion ludzi, którzy zamurowywani byli wewnątrz muru. Jest to na pewno nieprawdziwe stwierdzenie. Późniejsze dynastie opisywały pierwszego cesarza Qin Shi Huanga jako okrutnika i diabła wcielonego. Niewątpliwie jednak prace przy budowie muru były obowiązkowe i generalnie nowe reformy państwowe doprowadziły do późniejszego obalenia tego porządku.

Jak wyglądał oryginalny Wielki Mur?

Umocnienia na granicy były wałami, czy też konstrukcjami ziemno-glinianymi. Z tego powodu nie można mówić o jakimkolwiek zamurowywaniu ludzi. Konstrukcja musiała więc być znacznie mniej imponująca od tego, co widzimy dzisiaj. Z badań archeologicznych szacuje się wysokość tych murów czy wałów do ok. 3,5 metra wysokości. Długość miała wynosić ponad 4000 km, której jednak nie osiągnięto za czasów dynastii Qin.

Niektórzy badacze twierdzą, że Wielki Mur Chiński miał charakter ofensywny. Ambicje cesarza sięgały dalej za granicę kraju, rozpoczął też dalsze podboje. Z drugiej strony, mur nie musiał mieć znaczenia dla zagrożenia z zewnątrz. Brutalny charakter reform cesarza i jego obsesja na punkcie śmiertelności (szukał sposobu na nieśmiertelność) prowadzi do podejrzenia o stworzenie pierwszego państwa totalitarnego.

Starożytne Chiny – kultura, sztuka i wynalazki. Jak wyglądało życie w starożytnych Chinach?

Starożytne Chiny były miejscem, w którym rozwinęła się jedna z najstarszych i najdłużej istniejących cywilizacji. To właśnie dawnym mieszkańcom tego kraju zawdzięczamy wiele wynalazkó...

Konstrukcja samego muru nie była trudna do sforsowania przez zorganizowane grupy. Lokalizacja linii murów nie jest też zrozumiała z punktu widzenia strategicznego. Późniejszy murowany mur był lokalizowany w przemyślany sposób, mając chronić Chiny przed Hunami.

Możliwe więc, że mur miał uniemożliwiać właściwie ucieczkę z Państwa Środka. Takie wyjaśnienie odpowiada celom cesarza, które zakładały unifikację kulturową. Izolacja ludzi i brak kontaktu ze światem zewnątrz sprzyjałyby procesowi „transformacji”.

Dalsze losy Wielkie Muru?

Ostatecznie wielkie reformy cesarza doprowadziły do coraz częstszych buntów. Filozofia legizmu, którą państwo Qin wprowadziło w życie, mocno się kłóciła z innymi doktrynami. Zakładała ona, że człowiek jest z natury zły. Zadaniem państwa było stworzenie odpowiedniego prawa, mającego na celu ograniczenie możliwości popełnienia przestępstwa. Łączyło się to z wielkim rygorem i brakiem tolerancji dla najmniejszych wykroczeń.

Alternatywną doktryną był konfucjanizm, który odpowiadał ludności bardziej w wielu innych podbitych krajach. Krótko po śmierci Qin Shi Huanga obalono dynastię Qin.

Dzisiejsza konstrukcja Wielkiego Muru Chińskiego jest wynikiem działań dynastii Ming w XV w. W obliczu zagrożenia napływem Mongołów z północy wybudowano system murowanych fortyfikacji. Działo się to też w oparciu o zastane starożytne ziemno-gliniane konstrukcje.

Źródło: Julia Lovell, 2006, The Great Wall: China Against the World, 1000 BC-AD 2000, Atlantic Books.