Jak wyglądał Władysław Jagiełło? Nie lubił bogatych strojów i miał bardzo ciemne oczy

Spis treści:

1. Jagiełło. Od władzy na Litwie po tron Polski
2. Wojny z Krzyżakami
3. Co dalej z dynastią jagiellońską?
4. Jak wyglądał Władysław Jagiełło?
5. Projekt Nowy Poczet Jagiellonów. Jak powstała ta wizualizacja?

Jagiełło, wielki książę litewski, syn Olgierda Giedyminowicza i księżniczki twerskiej Julianny, urodził się, wedle najnowszych badań, około 1362/1363 roku. Miał liczne rodzeństwo, w tym dziesięciu braci.

Jagiełło. Od władzy na Litwie po tron Polski

Po śmierci ojca, po krótkim konflikcie ze stryjem Kiejstutem, rozpoczął samodzielne rządy na Litwie. Śmierć Kiejstuta, do której być może przyłożył rękę oraz dogadanie się z jego synem Witoldem pozwoliło Jagielle prowadzić własną politykę rządów. Tym samym mógł też podjąć decyzję o przyjęciu ręki Jadwigi Andegaweńskiej a wraz z nią – korony polskiej.

Aktem krewskim z 1385 roku potwierdził warunki ugody z panami polskimi, decydując się tym samym na przyjęcie chrztu wraz ze swoimi poddanymi. W styczniu 1386 przybył do Korony, aby w lutym tego roku ochrzcić się, przyjmując imię Władysław. Następnie poślubił Jadwigę, aż w końcu 4 marca tego roku założył na skronie polską koronę.

Swoje rządy rozpoczął od realizacji części postanowień aktu krewskiego, czyli chrystianizacji Litwy. Ta część umowy została wypełniona, ale plany panów polskich w kwestii wcielenia tego kraju do Korony spaliła na panewce. Wobec oporu Witolda i bojarów litewskich doszło w 1401 roku do zawarcia unii wileńsko-radomskiej, w wyniku której Witold został wielkim księciem litewskim, a Jagiełło jego zwierzchnikiem.

W kolejnej unii, podpisanej w Horodle w 1413 roku władca potwierdził odrębność Litwy od Polski i rozszerzył przywileje panów polskich na wybrane rodziny bojarów litewskich. W miarę dobrą współpracę króla polskiego z Witoldem próbował popsuć na zjeździe w Łucku w 1429 roku władca czeski i węgierski Zygmunt Luksemburski, proponując ambitnemu Witoldowi koronę królewską.

Konflikt polsko-litewski przerwała śmierć Witolda w 1430 roku, ale tylko chwilowo, bowiem niefortunna nominacja Jagieły na opróżniony tron wielkoksiążęcy na Litwie swojego najmłodszego brata, Świdrygiełły, spowodowała, że wybuchł on na nowo. Dopiero detronizacja Świdrygiełły w 1432 roku i nominacja na to stanowisko Zygmunta Kiejstutowicza doprowadziła do nowej unii, grodzieńskiej i gwarancji dożywotności Zygmuntowi na wielkoksiążęctwie a następnie tron ten miał przejść w ręce synów Jagiełły.

Wojny z Krzyżakami

Sprawa litewska nie była jedyną, która absorbowała rządy Jagiełły. Przez szereg lat Litwa miała konflikt z państwem Zakonu Krzyżackiego, które próbowało ją podbić pod pretekstem chrystianizacji tych terenów. Chrzest Litwy z 1386 roku wytrącił ten argument, ale rejzy krzyżackie na Litwę nie ustały. Władysław Jagiełło umiejętnie wmówił Polakom, że Krzyżacy, z którymi mieli pokój od 1343 roku, są ich wrogami, i małymi krokami doprowadził do konfliktu, który w założeniu miał całkowicie zlikwidować problem krzyżacki.

W rezultacie doszło do wybuchu tzw. wielkiej wojny (1409–1411), z najsłynniejszą bitwą pod Grunwaldem (15 lipca) – wielkim triumfem polityki militarnej Jagiełły. Niestety, rezultat sukcesu militarnego nie przełożył się na rokowania pokojowe. Rozejm zawarty w lutym 1411 roku w Toruniu, pod naciskiem papieża, cesarza i innych państw sympatyzujących z Krzyżakami oddawał Polsce jedynie ziemię dobrzyńską, a Litwie Żmudź.

Kolejne próby mediacji zakończyły się wojną głodową w 1414 roku, którą przerwano pod naciskiem papieża. Nie rozstrzygnął tego konfliktu także sobór w Konstancji, a wyrok Zygmunta Luksemburskiego z 1420 roku we Wrocławiu, którym oddawał zakonowi wszystkie sporne ziemie, łącznie z Pomorzem Gdańskim, nie został przyjęty przez stronę polską. W tej sytuacji wznowiono działania wojenne, zakończone pokojem nad jeziorem Melno, który oddawał na wieki Litwie Żmudź.

Co dalej z dynastią jagiellońską?

Przez cały okres panowania Władysława Jagiełły głównym punktem była jednak kwestia dziedziczności tronu i posiadania dziedzica, który ten tron mógłby przejąć. Małżeństwo z Jadwigą Andegaweńską zakończyło się jej śmiercią w 1399 roku, wraz ze śmiercią jej córki, Elżbiety Bonifacji.

Drugi mariaż króla, z Anną Cylejską (1402–1416), wnuczką ostatniego władcy piastowskiego na tronie polskim, Kazimierza Wielkiego, także zakończył się narodzinami córki, Jadwigi. Nie spodziewając się więcej potomków, Jagiełło doprowadził do złożenia hołdu Jadwidze, jako jego następczyni na tronie polskim, która miała panować po jego śmierci u boku swojego narzeczonego, Fryderyka Hohenzollerna.

Po śmierci Anny król polski poślubił jedną ze swoich poddanych, wdowę po Wincentym Granowskim i córkę wojewody sandomierskiego Ottona z Pilicy – Elżbietę. Małżeństwo to wywołało skandal obyczajowy, bowiem panowie polscy nie chcieli zgodzić się na taki mariaż, ani na koronację szlachcianki. Król jednak doprowadził do realizacji swoich planów i w 1417 roku poślubił Elżbietę oraz koronował ją na królową.

Mariaż ten, choć niewątpliwie jako jedyny wynikał z uczucia, nie trwał długo. Elżbieta, już w momencie zaślubin ciężko chora, zmarła w maju 1420 roku bezpotomnie. Dopiero ostatnie, dość niespodziewane małżeństwo Jagiełły z młodziutka księżniczką ruską Sonką Holszańską (która na chrzcie przyjęła imię Zofii) doprowadziło do narodzin potomków płci męskiej.

Zofia urodziła Jagielle aż trzech synów: Władysława, zwanego pośmiertnie Warneńczykiem (1424), Kazimierza, zmarłego młodo w 1427 roku oraz narodzonego w tym samym roku kolejnego Kazimierza, późniejszego króla polskiego. To spowodowało, że król rozpoczął zabiegi o uznanie synów na tronie polskim okupione wystawieniem szeregu przywilejów dla panów polskich. Ostatecznie przywilejem jedlnieńsko-krakowskim (1430–1433) uznano tron dla synów Jagiełły, aczkolwiek tylko na zasadzie elekcji w zamian za szereg ulg i przywilejów, m.in. uznania nietykalności osobistej szlachty.

Władysław Jagiełło zmarł w nocy z 31 maja na 1 czerwca 1434 roku w Gródku pod Lwowem. Pochowany został w katedrze krakowskiej, gdzie wystawiono mu okazały sarkofag.

Jak wyglądał Władysław Jagiełło?

Jan Długosz przekazał nam wizerunek władcy inteligentnego, bystrego, z poczuciem humoru, inteligentnego, czującego się w zawiłych meandrach dyplomacji jak ryba w wodzie. Król był szczupły, średniego wzrostu, o ciemnych, prawie czarnych oczach, szybko tworzących się zakolach, o twarzy z charakterystycznym nosem. Miał ambiwalentny a może wręcz niechętny stosunek do bogatych strojów, jabłek i alkoholu, za to lubił ruch, a szczególnie łowy.

Projekt Nowy Poczet Jagiellonów. Jak powstała ta wizualizacja?

Ten wizerunek Władysława Jagiełły powstał w ramach projektu Nowy Poczet Jagiellonów realizowanego przez National Geographic Polska. W jego ramach zespół ekspertów opracował od nowa wizerunki dziesięciorga Jagiellonów.

Pomysłodawcą przedsięwzięcia jest redaktor naczelny National Geographic Polska Łukasz Załuski. Od strony naukowej nad projektem czuwała historyk prof. Bożena Czwojdrak. Za realizację graficzną odpowiadał Marcin Bondarowicz. Wspierał go przy tym zadaniu Mateusz Doroszko – specjalista AI z firmy AI REV. Dowiedz się więcej o projekcie Nowy Poczet Jagiellonów.