Kamienne kule odnalezione w Grecji mogą być częścią jednej z najstarszych gier planszowych na świecie

W tym artykule:

1. Czy kamienne kule z Akrotiri to najstarsza gra planszowa w tej części świata?
2. Czy istnieje wzór, który potwierdza hipotezę o grze?
3. Kule odnajdowano w zestawach po kilkadziesiąt sztuk

Człowiek od zawsze potrzebował różnych form rozrywki, aby oderwać się od codzienności i rutyny. Nasi prehistoryczni przodkowie, którzy żyli m.in. w okresie paleolitu, tworzyli prymitywne instrumenty, na których grali. Poza tym śpiewali lub spędzali czas przy ognisku. Aztekowie i Majowie grali w ulamę, czyli zespołową grę w piłkę, którą uważa się za najstarszy sport na świecie. Najstarsze boisko zostało zbudowane ok. 1500 r. p.n.e.

Czy kamienne kule z Akrotiri to najstarsza gra planszowa w tej części świata?

Jednak to prawdopodobnie Mezopotamczykom zawdzięczamy idee gier planszowych. W I połowie XX wieku grupa brytyjskich archeologów odnalazła grobowce królewskie w starożytnym mieście Ur. Odkryto tam grę, która popularna była nawet 5000 lat temu. Komplet składający się z 14 pionków i planszy datowano na 2600 r. p.n.e. Uważa się, że królewska gra z Ur była prekursorem tryktraka.

Najnowsze badania naukowców z Uniwersytetu w Bristolu rzucają nowe światło na historię gier planszowych na świecie. Uczeni postanowili jeszcze raz przeanalizować 746 kamiennych kul, które kilkanaście lat temu odnaleziono w starożytnym mieście Akrotiri, na greckiej wyspie Santoryn. Datowanie radiowęglowe wykazało, że najstarsze mają ok. 4500 lat, a najmłodsze 3600. W badaniu wykorzystano sztuczną inteligencję.

Czy istnieje wzór, który potwierdza hipotezę o grze?

Kule są różnej wielkości, a żadna nie jest większa od piłki golfowej. Niektóre różnią się kolorem oraz rodzajem skały, z której je wykonano. Naukowcy postanowili podzielić kule na dwie grupy: mniejsze i większe. Zrobili to, by sprawdzić, czy można ustalić pewne wzorce.

Uczeni twierdzą, że kamienne płytki przypominające planszę z małymi wyżłobieniami, które odnaleziono w Akrotiri oraz innych starożytnych miastach regionu, mogą być częścią gry. Zaś kule mogły być umieszczane w tych drobnych otworach.

Polak znalazł w Omanie grę planszową sprzed 4 tysięcy lat

Naukowcy z Polskiego Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej odegrali kluczową rolę w pracach wykopaliskowych prowadzonych w Omanie. Odnalezienie gry planszowej to jeden z wielu sukcesów.

– Odkryliśmy, że kule można podzielić na dwie główne grupy. To potwierdza hipotezę, że mogły być używane jako żetony lub pionki w grze planszowej – twierdzi dr Christianne Fernée, współautorka badania. Uczona dodaje, że gdyby kamienie były używane np. do liczenia, grup byłoby znacznie więcej.

Kule odnajdowano w zestawach po kilkadziesiąt sztuk

Autorzy twierdzą, że starożytni mieszkańcy znad Morza Egejskiego i Śródziemnego zbierali lub specjalnie obrabiali znalezione kamienie, aby spełniały jasno określone kryteria. Co ciekawe, okazało się, że spośród wszystkich kul aż 621 zostało „przetworzonych”. Większość została wykonana z tufu wulkanicznego.

Interesujący jest również fakt, że kule w Akrotiri odnajdywano w zestawach po kilkadziesiąt sztuk. Wszystkie zestawy zostały odnalezione w fundamentach domów, które pochodziły z epoki brązu. Uczeni zastanawiają się, czy nie jest to forma rytualnego depozytu. Co również może potwierdzać, że starożytni traktowali kule bardzo poważnie.

Zaskakujące znalezisko w krypcie Majów. Archeolodzy odkryli, że z ludzkich prochów tworzono piłki do gry

Archeolodzy odkryli, że w krypcie Majów nie tylko kremowano ludzi. W miejscu tym rdzenni mieszkańcy mieli wytwarzać gumowe piłki, które wykorzystywane były do tajemniczej rytualnej gry.

Naukowcy zwracają również uwagę, że teoria o grze planszowej nie byłaby niczym zaskakującym. Z podobnego okresu pochodzi wiele starożytnych gier, jak chociażby wspomina wcześniej gra królewska z Ur, egipski senet, afrykańskie wari czy starochińska gra go. Uczeni z Uniwersytetu w Bristolu uważają, że jeśli hipoteza o grze z Akrotiri się potwierdzi, będzie to oznaczało, że mamy do czynienia z jedną z najstarszych gier planszowych w tej części świata.

Źródło: Journal of Archaeological Science: Reports.

Nasz ekspert

Jakub Rybski

Dziennikarz, miłośnik kina niezależnego, literatury, ramenu, gier wideo i dobrego rocka. Wcześniej związany z telewizją TVN24 i Canal +. Zawodowo nie boi się podejmować żadnego tematu, prywatnie bardzo zainteresowany polityką. Autor bloga na Instagramie "Mini Podróże".