Kazimierz Funk jest autorem odkrycia, które zmieniło sposób pojmowania zdrowego żywienia

W tym artykule:

1. Kim był Kazimierz Funk?
2. Co odkrył Kazimierz Funk?
3. Życiorys Kazimierza Funka
4. Kariera naukowa
5. Odkrycie witamin

Mikołaj Kopernik, Maria Skłodowska-Curie, Stefan Banach, Karol Olszewski i Zygmunt Wróblewski – polskich naukowców, którzy zmienili świat można wymieniać i wymieniać. O tych najsławniejszych słyszeli chyba wszyscy. Nie każdy zdaje sobie jednak sprawę, że w panteonie światowych sław nauki zapisał się także Polak, którego odkrycie dosłownie zrewolucjonizowało wiedzę o zdrowiu, odżywianiu i leczeniu chorób związanych z nieodpowiednim żywieniem.

Kim był Kazimierz Funk?

Mowa o Kazimierzu Funku – polskim biochemiku. Był autorem kilkuset publikacji naukowych, z których jedna – „Die Vitamine” z 1924 roku – zapisała się wielkimi literami w historii najważniejszych prac badawczych w dziejach.

Funk był naukowcem o różnorodnych zainteresowaniach, których spektrum oscylowało wokół związków organicznych. Badał ich rolę w organizmie i wpływ na metabolizm. Pochylał się nad działaniem enzymów i hormonów oraz nad biochemicznymi przyczynami rozwoju chorób nowotworowych.

Prowadzisz siedzący tryb życia? Kawa zrównoważy wszystkie negatywne skutki siedzenia

Naukowcy odkryli niespodziewany związek między siedzącym trybem życia a piciem kawy. Gorzki napój ma dobroczynny wpływ na zdrowie wszystkich, którzy każdego dnia muszą spędzać długie go...

Co odkrył Kazimierz Funk?

O istnieniu chorób związanych z żywieniem naukowcy wiedzieli już ponad sto lat temu. Już wtedy wiedziano, że człowiekowi do życia niezbędne są nie tylko węglowodany, proteiny, tłuszcze i woda, ale coś jeszcze. Coś, czego nikt nie potrafił poznać, opisać, określić i nazwać. Dokonał tego dopiero Kazimierz Funk.

Polski uczony przyczynił się do rozwoju diabetologii i nauk o zbilansowanej diecie. W historii zapisał się przede wszystkim jako twórca nauki o witaminach. To właśnie Kazimierz Funk odkrył pierwszą witaminę – B1. Stwierdził jej obecność w różnych pokarmach, wprowadził termin „witamina”, prowadził badania nad właściwościami tych związków, ich rolą w organizmie i skutkami niedoborów. Pochylał się nad chorobami wywołanymi awitaminozą i terapią chorych. Leczenie związkami, które nazwał Kazimierz Funk o całe lata świetlne popchnęło medycynę do przodu. Jak doszło do tego przełomowego odkrycia? Przyjrzyjmy się życiu i pracy Kazimierza Funka.

Życiorys Kazimierza Funka

Kazimierz Funk urodził się 23 lutego 1884 roku w Warszawie. Pochodził z zamożnej żydowskiej rodziny. Był synem Jakuba Funka, specjalisty dermatologa, i Gustawy z domu Zysan, która przed ślubem też była praktykującą lekarką.

Dzieciństwo

Jako dziecko, Kazimierz trafił kliniki koło Augsburga na kurację dysplazji stawu biodrowego. Do Warszawy powrócił dopiero jako nastolatek, jednak nie pozostał tam długo. Po ukończeniu gimnazjum i zdaniu matury, przyszły naukowiec wyjechał na studia do Szwajcarii. Miał wówczas szesnaście lat.

Młodość

Początkowo studiował nauki przyrodnicze na uniwersytecie Genewskim. Później wyjechał do Berlina, gdzie podjął dalsze studia na kierunku chemii organicznej. W Niemczech rozpoczął badania naukowe pod kierownictwem Stanisława Kostaneckiego, polskiego chemika, który stworzył teorię flawonoidów. W 1904 roku obronił doktorat. W swojej pracy pochylił się nad budową barwników roślinnych: hematoksyliny i brazyliny.

Kariera naukowa

Kazimierz Funk cechował się mocną osobowością i nieszablonowym myśleniem. Najbardziej lubił pracować we własnym tempie i z ludźmi przez siebie wybranymi. Problemy postrzegał na swój własny sposób i rozwiązywał je po swojemu. Czasami prowadziło to do konfliktów. Prawdopodobnie właśnie dlatego tak często zmieniał posady.

Paryż (1904-1906)

Po studiach zatrudnił się Zakładzie Biochemii Instytutu Pasteura w Paryżu. 20-letni Kazimierz pracował pod kierownictwem Gabriela Bertranda, biochemika, farmakologa i bakteriologa. Badał syntezę zasad organicznych i aminokwasów oraz budowę węglowodanów i białek. Zajmował się też badaniem pierwiastków śladowych i ich roli w organizmie.

Berlin (1906-1909)

W 1906 roku przeniósł się do Katedry Chemii Organicznej Uniwersytetu w Berlinie, która wówczas działała pod kierownictwem Emila Fishera. Tam zajmował się badaniem aminokwasów i metabolizmu białek. Pracował u boku biochemika i fizjologa Emila Abderhadlena.

Wiesbaden (1909-1910)

Trzy lata później Kazimierz Funk podpisał dwunastomiesięczny kontrakt z laboratorium Szpitala Miejskiego w Wiesbaden. Prowadził tam badania nad metabolizmem kwasów tłuszczowych i zapisał na swoim koncie ważne osiągnięcie – opracował metodę oznaczania biochemicznych parametrów krwi.

Berlin (1910-1911)

Rok później dostał posadę w Klinice Pediatrycznej Uniwersytetu w Berlinie, jednak nie pracował tam długo. Między Funkiem a Abderhadlenem wystąpiła różnica zdań, w wyniku czego polski naukowiec wyjechał z Berlina.

Londyn (1911-1915)

W 1911 roku zatrudnił się w Instytucie Medycyny Zapobiegawczej Josepha Listera. Pracował tam przez trzy lata i właśnie wtedy dokonał swojego wielkiego odkrycia. Nie mógł jednak przebić się przez układy panujące w placówce, więc w 1914 roku przeniósł się do Instytutu Badawczego Szpitala Onkologicznego w Londynie.

Nowy Jork i New Jersey (1915-1923)

W 1915 roku opuścił Anglię i wraz z małżonką Alix Denise (poślubioną rok wcześniej) udał się do Stanów Zjednoczonych. Znalazł zatrudnienie w nowojorskim Laboratorium Badawczym Harrimana przy Szpitalu Roosevelta. Później pracował w firmie chemicznej Calco (w New Jersey), aż w 1917 roku podpisał umowę z formą farmaceutyczną Metz and Company (w Nowym Jorku). Tam zaprzyjaźnił się z Harrym Ennisem Dubinem, biochemikiem pełniącym funkcję dyrektora Wydziału Biochemii w placówce.

To właśnie wtedy opracował benzonaftol, zmodyfikował salwarsan i uczestniczył przy syntezie syntetycznej adrenaliny, a także napisał i opublikował wiele prac naukowych.

Warszawa (1923-1926)

W 1923 roku z pomocą Ludwika Rajchmana wrócił do Warszawy, gdzie został kierownikiem Zakładu Biochemicznego przy Państwowym Zakładzie Higieny. Funk uzyskał Stypendium Fundacji Rockefellera i zajął się m.in. badaniem witamin z grupy B, biochemii białek, hormonów i enzymów trawiennych. Opracował technologię produkcji oczyszczonej insuliny z trzustek bydlęcych. Własnymi środkami doposażył laboratorium, dzięki czemu Polska stała się trzecim największym producentem tego hormonu.

Wzór na piękno istnieje. Naukowcy przedstawiają perfekcyjną kobiecą twarz

Naukowcy przekonują, że przy ocenianiu atrakcyjności ludzkiej twarzy ludzie na całym świecie kierują się uniwersalnymi schematami. Czyżby więc wzór na piękno istniał naprawdę? Ameryka..

Dalsza praca naukowa

W 1926 roku wyjechał do Belgii, skąd udał się do Francji. W Paryżu założył firmę Casa Biochemica, która zajmowała się m.in. badaniem hormonów płciowych. Gdy wybuchła II wojna światowa, wyjechał na stałe do USA. Pracował w U.S. Vitamin Co. i w laboratorium przy City College w Nowym Jorku. W 1947 roku, dla uhonorowania jego pracy, powołano fundację non-profit Funk Fundation for Medical Research. Działał w niej do 1969 roku. W wieku 73 lat wycofał się z czynnej pracy naukowej.

Odkrycie witamin

Mikroelementami Funk zajmował się już podczas pobytu w Berlinie. Badał tam wpływ karmy na wzrost psów. Wyniki jego pracy pozwoliły mu dojść do wniosku, że odpowiednio zbilansowana dieta powinna zawierać nie tylko trzy podstawowe makroskładniki.

W Londynie zetknął się z chorobą beri-beri, na którą cierpiała duża część populacji Jawy. Zgodnie z sugestią Williama Braddona, Funk doszukiwał się jej przyczyn w niedoborze aminokwasu występującego w łuskach ryżu, jednak w trakcie badań nad ptasim zapaleniem wielonerwowym, doszedł do wniosku, że jest to zupełnie inny związek. Nazwał go witaminą.

To właśnie wtedy Kazimierz Funk odkrył tiaminę, czyli witaminę B1. Swoje odkrycie opublikował dopiero dzięki pomocy Rajchmana. Przekrojowy artykuł ukazał się na łamach „Journal of State Medicine”.

Na dalszym etapie swojej kariery Funk oznaczył witaminy B3, C i D. Prowadził badania nad suplementacją mikroelementami i chorobami, które wywołuje awitaminoza. Odkrył, że niedobory witamin są przyczyną nie tylko beri-beri, ale także krzywicy, szkorbutu i pelagry.

W 1925 roku podzielił witaminy na odporne na wrażliwe na działanie zasad (zawierające azot witaminy C, D i z grupy B) i odporne na zasady (niezawierające azotu witasteryny A, E i F). Trzy lata wcześniej wraz z Harrym Ennisem Dubinem opracował pionierski preparat witaminowy OSCODAL.

Nasz ekspert

Artur Białek

Dziennikarz i redaktor. Wcześniej związany z redakcjami regionalnymi, technologicznymi i motoryzacyjnymi. W „National Geographic” pisze przede wszystkim o historii, kosmosie i przyrodzie, ale nie boi się żadnego tematu. Uwielbia podróżować, zwłaszcza rowerem na dystansach ultra. Zamiast wygodnego łóżka w hotelu, wybiera tarp i hamak. Prywatnie miłośnik literatury.