Kim była Helena Marusarzówna? To mistrzyni narciarstwa, kurierka, patriotka
Helena Marusarzówna była wybitną polską narciarką, której karierę przerwała druga wojna światowa. Urodzona i wychowana w Zakopanem, świetnie poruszająca się na nartach, była idealną kandydatką na kurierkę tatrzańską. Przenosiła dokumenty i informacje poza granice kraju. Działalność konspiracyjna doprowadziła do rozstrzelania jej przez gestapo. Miała wówczas zaledwie 23 lata.
Spis treści:
Helena Marusarzówna jest ikoną polskiego narciarstwa i ikoną ruchu oporu. Urodzona i wychowana w rodzinie o silnych tradycjach sportowych i patriotycznych, podążyła ścieżką wytyczoną przez starszego brata, wybitnego skoczka narciarskiego i kuriera Armii Krajowej – Stanisława Marusarza.
Kim była Helena Marusarzówna?
Helena Marusarzówna urodziła się 17 stycznia 1918 roku w Zakopanem jako córka Marcina i Heleny Marusarzów. Rodzina była ściśle związana z kulturą i tradycjami Podhala. Ojciec, Marcin Marusarz był góralskim cieślą i przewodnikiem tatrzańskim. Wychowywał swoje dzieci w duchu miłości do gór, narciarstwa i tradycji Podhala. Przekazał im zasady odwagi, hartu ducha i silnej więzi z ojczyzną. Matka, Helena Marusarzowa (z domu Stępień) dbała o dom i wychowanie dzieci.
Helena była najmłodszą z rodzeństwa i wzrastała wśród utalentowanych braci i sióstr. Pierwszym z rodzeństwa był urodzony w 1913 r. Stanisław Marusarz. Był jednym z najbardziej znanych polskich narciarzy oraz skoczków narciarskich. Wielokrotny mistrz Polski i olimpijczyk. Po wybuchu II wojny światowej zaangażował się w działalność konspiracyjną i został kurierem tatrzańskim. Jego postawa wywarła ogromny wpływ na życie i decyzje Heleny, w tym na dołączenie do grona kurierów tatrzańskich.
Pozostałe z czworga rodzeństwa to Józef Marusarz, sportowiec i ratownik górski oraz Janka Marusarzówna, która skupiła się na kultywowaniu rodzinnych tradycji. Cała zakopiańska rodzina Marusarzów była mocno zakorzeniona w tradycji góralskiej, pielęgnowała kulturę Podhala oraz patriotyzm. Wszyscy członkowie rodziny podzielali miłość do gór i sportu, a także wiarę w potrzebę walki o wolność Polski. To właśnie w tym duchu Helena wyrosła na osobę odważną, zdeterminowaną i oddaną zarówno swojej pasji, jak i ojczyźnie.
Wszechstronna narciarka
Helena Marusarzówna była jedną z najwybitniejszych polskich narciarek okresu międzywojennego, odnoszącą sukcesy zarówno w kraju, jak i na arenie międzynarodowej. Jej kariera sportowa rozwijała się w latach 30. XX wieku, kiedy stała się wielokrotną mistrzynią Polski i znaną zawodniczką w dyscyplinach narciarskich.
Najważniejsze osiągnięcia sportowe Heleny Marusarzówny:
- Helena zdobyła aż 7 tytułów mistrzyni Polski w narciarstwie, dominując w biegach narciarskich oraz w kombinacji alpejskiej (która łączyła zjazd i slalom);
- jej sukcesy obejmowały biegi na różnych dystansach, co świadczyło o jej wszechstronności i wytrzymałości;
- reprezentowała Polskę na zawodach międzynarodowych, w tym Mistrzostwach Świata FIS w narciarstwie klasycznym. Startowała w biegach narciarskich, mierząc się z najlepszymi zawodniczkami z Europy;
- choć na arenie międzynarodowej rywalizowała głównie z zawodniczkami z krajów skandynawskich (które dominowały w tej dyscyplinie), udało jej się uzyskać wysokie miejsca, co budziło podziw;
- w 1935 roku wzięła udział w międzynarodowym rajdzie narciarskim w Czechosłowacji. Był to jeden z jej najważniejszych sukcesów zagranicznych. Zajęła drugie miejsce, co było ogromnym osiągnięciem dla polskiego narciarstwa. Pokazała wtedy, że Polki mogą konkurować z zawodniczkami z krajów, gdzie narciarstwo było bardziej rozwinięte;
- była członkinią klubu SN PTT Zakopane (Sekcja Narciarska Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego), w którym trenowała wraz z innymi wybitnymi narciarzami;
- brała udział w licznych zawodach drużynowych, reprezentując klub i Polskę;
- Helena była nie tylko biegaczką narciarską, ale także z powodzeniem startowała w konkurencjach alpejskich, takich jak zjazd i slalom, co wyróżniało ją spośród innych zawodniczek tamtych czasów.
Kurierka tatrzańska
Helena Marusarzówna była znana z niezwykłej determinacji, wytrzymałości i ducha walki. Trenowała w trudnych warunkach górskich, co budowało jej siłę i odporność. Dzięki temu była w stanie rywalizować na najwyższym poziomie, mimo że infrastruktura sportowa w Polsce w tamtych czasach była znacznie mniej rozwinięta niż w krajach skandynawskich czy alpejskich. Jej osiągnięcia były inspiracją dla młodszych pokoleń narciarek.
Po wybuchu II wojny światowej Helena zaangażowała się w działalność konspiracyjną jako kurierka tatrzańska komórki „Zagroda” Oddziału Łączności Konspiracyjnej KG SZP-ZWZ do bazy „Romek” w Budapeszcie. Przenosiła meldunki i informacje przez granicę, wykorzystując swoje narciarskie umiejętności i doskonałą znajomość górskiego terenu. Działała w strukturach Związku Walki Zbrojnej, czyli późniejszej Armii Krajowej. Przenosiła poza granice Polski meldunki, informacje i dokumenty. Pomagała też w ucieczce tym, którym groziło aresztowanie przez gestapo.
Śmierć Heleny Marusarzówny
Helena Marusarzówna została zatrzymana w marcu 1940 roku przez słowacką żandarmerię i przekazana Gestapo. Przetrzymywano ją w Muszynie, Nowym Sączu, zakopiańskim „Palace” – siedzibie Gestapo – a także w Tarnowie i w krakowskim więzieniu na Montelupich. Pomimo wielokrotnych tortur, nie ujawniła żadnych tajnych informacji. Niemniej jednak Gestapo, przeszukując jej bagaż, natrafiło na list napisany po węgiersku, który po dłuższym czasie powiązano z osobą Stefanii Hanauskówny.
Helena została rozstrzelana 12 września 1941 roku w Pogórskiej Woli koło Tarnowa. Według innej wersji wydarzeń egzekucja miała miejsce 23 lipca 1941 roku w lesie Kruk w Skrzyszowie, gdzie zginęła wraz z Janiną Bednarską, Stefanią Hanauskówną i trzema innymi kobietami. Miała wówczas zaledwie 23 lata.
Nasza autorka
Ewelina Zambrzycka-Kościelnicka
Dziennikarka i redaktorka zajmująca się tematyką popularnonaukową. Związana z magazynami portali Gazeta.pl oraz Wp.pl. Współautorka książek „Człowiek istota kosmiczna”, „Kosmiczne wyzwania” i „Odważ się robić wielkie rzeczy”.