Pierwszy król Anglii: Egbert, Alfred czy Athelstan? Historia brytyjskiej monarchii ma 1200 lat

W tym artykule:

1. Historia zasiedlania Wysp Brytyjskich
2. Powstanie Heptarchii
3. Egbert – pierwszy król Anglii, który nie używał tego tytułu
4. Alfred Wielki – twórca idei zjednoczonej Anglii
5. Edward Starszy – następca Alfreda
6. Athelstan – uznawany za pierwszego króla Anglii

Co sprawia, że ktoś jest królem? Czy monarchia to władza nad ludźmi? Nad terytorium? Czy to jakaś kombinacja tych dwóch aspektów? Czy królem jest ten, który nosi koronę? A może to po prostu tylko tytuł?

Na tron Wielkiej Brytanii wstąpił niedawno król Karol III. Warto przy tej okazji zastanowić się, kto był pierwszym królem Anglii. W tym celu trzeba jednak poznać wczesną historię tego kraju.

Historia zasiedlania Wysp Brytyjskich

Brytowie, a w zasadzie ich przodkowie pojawili się na Wyspach Brytyjskich już w epoce żelaza. Byli to Celtowie, którzy przybyli tam z centralnej Europy. Na wyspach zaczęli mieszać się z ludnością, która zamieszkiwała te obszary przed nimi – z Piktami. Z badań naukowych wynika, że napływ ludności celtyckiej odbył się w dwóch falach: między VIII a V wiekiem p.n.e. oraz między II a I wiekiem p.n.e.

Brytowie nigdy nie zdołali stworzyć jednolitego państwa. W czasie ich panowania obowiązywał system rodowo-plemienny. W 43 r. n.e. rzymski cesarz Klaudiusz wkroczył do Brytanii na czele 50-tysięcznej armii. 11 królów Brytów złożyło wówczas akt kapitulacji. Brytania stała się prowincją Rzymu.

Archeolodzy odnaleźli pozostałości sali królewskiej pierwszych królów Anglii Wschodniej

Królewska sala pochodzi sprzed 1400 lat i zlokalizowana jest w hrabstwie Suffolk, w dawnej Anglii Wschodniej. Fragment budynku należał niegdyś do pierwszych władców, którzy rządzili krajem.

Brytowie pozostawali pod wpływami rzymskimi przez niemal cztery wieki. Ok. 400 roku n.e. Wyspy Brytyjskie stały się celem najazdu plemion germańskich, pochodzących z terenów współczesnej Danii, północnych Niemiec i Holandii. Anglowie, Sasi, Fryzowie i Jutowie zdołali opanować niemal całe terytorium Brytanii. Z czasem plemiona połączyły się w jeden lud, który nazywano później Anglosasami. Kraj przezeń zamieszkany został potem nazwany Anglią, od słowa „Englaland”, czyli kraina Anglów.

Powstanie Heptarchii

Potem zaczął się okres zwany Heptarchią. Kraj dzielił się wówczas na 7 głównych królestw, które walczyły między sobą o hegemonię:

• Nortumbria,
• Mercja,
• Anglia Wschodnia,
• Essex,
• Kent,
• Sussex,
• Wessex.

Władca państwa-hegemona nosił tytuł bretwalda. Nie był jednak królem Anglii jako takiej. Na przełomie VI i VII wieku hegemonię zyskało królestwo Kentu. Potem najsilniejsza była Nortumbria. Od połowy VIII wieku hegemonia przypadła Mercji.

Z początkiem IX wieku najsilniejszą pozycję zdobył Wessex. To królestwo stało się inicjatorem zjednoczenia Anglii, co możemy zobaczyć np. w fabularnym serialu „Upadek Królestwa” (The Last Kingdom).

Egbert – pierwszy król Anglii, który nie używał tego tytułu

Hegemonia Mercji upadła za panowania króla Egberta z Wesseksu. Rządził on w latach 802–839. W 825 r. pokonał Mercjan w bitwie pod Ellendon. Wówczas główne królestwa uznały jego zwierzchnictwo jako bretwalda. Dlatego jest uznawany przez wielu historyków za pierwszego króla Anglii, choć sam jeszcze nie używał takiego tytułu.

Istotna była także kwestia przekazywania władzy. W Mercji nie była ona dziedziczona, lecz ustalana na drodze nierzadko krwawych konfliktów. Wessex zmienił tę tradycję. Po Egbercie na tron wstąpił jego syn Ethelwulf. Tak wprowadzono zasadę dziedzicznej sukcesji.

Po śmierci króla Ethelwulfa władzę w Wesseksie sprawowało kolejno czterech jego synów. Czwarty z nich, który zasiadł na tronie w 871 roku, to Alfred Wielki. Czyli kolejny pretendent do tytułu pierwszego króla Anglii.

Alfred Wielki – twórca idei zjednoczonej Anglii

Jako król Wesseksu, Alfred musiał zmierzyć się z ogromnym zagrożeniem. Anglię pustoszyły wówczas najazdy wikingów, zwanych przez kronikarzy „Wielką Armią Pogańską”. Była ona złożona z Duńczyków i Norwegów. Po raz pierwszy przybyła do Wschodniej Anglii w 865 r. W ciągu dekady podbiła wszystkie królestwa Heptarchii poza Wesseksem.

Alfred Wielki obronił swe królestwo i ruszył do kontrataku. Po wygranej bitwie pod Edington w 878 r. zawarł porozumienie pokojowe z przywódcą wikingów Guthrumem, który zgodził się przyjąć chrzest. Wówczas ustanowiono granicę między Wesseksem a obszarami kontrolowanymi przez Wikingów, od Yorku do Wschodniej Anglii, zwanymi Danelaw.

Alfred był świadomy dalszego zagrożenia ze strony wikingów. Dlatego zreformował wojsko, zbudował forty obronne zwane burhs i stworzył flotę wojenną, która miała bronić wybrzeży. Oprócz tego król dbał też o edukację, zapisywanie ważnych informacji dla przyszłych pokoleń oraz tworzenie kulturowej i politycznej tożsamości Anglii.

Monety, biżuteria, srebro. Skarb Wikingów odkryty w Wielkiej Brytanii

W środkowej Anglii odkryto skarb z IX wieku złożony z monet, biżuterii i sztabek srebra – informuje serwis internetowy Telegraph UK.

Jego córka Ethelfleda była żoną króla Mercji, a od 902 r. samodzielnie sprawowała rządy. Wszystko to – a także określenie Alfreda jako „króla Anglosasów” w przypisywanych mu statutach – stanowi solidny argument za jego kandydaturą na pierwszego króla Anglii.

Edward Starszy – następca Alfreda

Alfred Wielki zmarł w 899 r. Tron objął wówczas jego syn Edward Starszy. Z początku musiał walczyć o władzę ze swym krewnym Aethelwoldem, który sprzymierzył się z wikingami. Po koronacji został uznany za króla Anglów i Sasów, choć z początku władał tylko Wesseksem.

W 910 r. Edward zmusił Duńczyków do bitwy pod Tettenhal. Zakończyła się ona zniszczeniem armii wikingów. Był to ostatni najazd tak licznej armii duńskiej na Anglię. Po śmierci Ethelfledy w 918 r. Edward przejął władzę w Mercji. Namiestnikiem tam mianował swojego pierworodnego syna, Athelstana.

Edward rządził do 924 r. Po jego śmierci na krótko doszło do podziału kraju. Athelstan przejął władzę w Mercji. Wesseksem miał władać drugi syn Edwarda – Elfweard. Zmarł jednak po dwóch tygodniach. Athelstan zjednoczył wówczas oba królestwa i został koronowany w 925 r.

Athelstan – uznawany za pierwszego króla Anglii

Athelstan kontynuował realizację wizji Alfreda Wielkiego. W ciągu dekady po objęciu władzy kontrolował Kornwalię, York i Northumbrię. W 937 r. królowie Szkotów, wikingów z Dublina i części Walii zjednoczyli się przeciwko niemu. Ostateczna bitwa odbyła się pod Brunanburh. Dokładna lokalizacja tego miasta do dziś pozostaje niejasna.

Ukryta wiadomość w średniowiecznym manuskrypcie zostawiona przez tajemniczą kobietę. Kim była?

Naukowcy odkryli, że w manuskrypcie sprzed 1200 lat, pewna kobieta zostawiła ukryte zapiski i rysunki. Notatki odkryto dzięki zaawansowanemu skanowaniu 3D.

Spisana pod koniec IX wieku „Kronika anglosaska” zawiera wiersz o bitwie pod Brunanburh. Szczegółowo opisuje on, jak armia Athelstana wymordowała swych wrogów. W czasie walki poległo pięciu zbuntowanych królów i siedmiu hrabiów. Zdaniem autora wiersza, „na tej wyspie nie dokonano dotąd większej rzezi”.

To zwycięstwo Athelstana rozszerzyło panowanie króla Anglosasów na Szkocję i Walię. Umocniło to również jego władzę nad całą Anglią. Athelstan zmarł dwa lata później, ale dla wielu stał się pierwszym prawdziwym królem Anglii właśnie dzięki temu zwycięstwu. Dzieje władcy opisuje m.in. film fabularny „Siedmiu królów musi umrzeć”.

Źródło: National Geographic.