Ludwik Mierosławski zapisał się w historii jako „generał klęska”. Każda jego kampania kończyła się porażką

Spis treści:

1. Kim był Ludwik Mierosławski?
2. Dzieciństwo i młodość
3. Mierosławski w czasie powstania listopadowego
4. Mierosławski w czasie powstania wielkopolskiego
5. Mierosławski w czasie powstania poznańskiego
6. Najsławniejszy europejski rewolucjonista
7. Mierosławski w czasie powstania styczniowego
8. Śmierć Ludwika Mierosławskiego

W połowie XIX wieku cieszył się sławą wybitnego stratega, a nastawiona rewolucyjnie młodzież upatrywała w nim wzoru do naśladowania. Potomni i współcześni nie mieli jednak litości w ocenie Ludwika Mierosławskiego. Do dziś zarzuca się mu nieudolność. Historycy wskazują, że zgubiła go pycha i nadmierna ambicja.

Nie można przeczyć faktom. Kariera wojskowa Mierosławskiego to wielkie pasmo porażek. Należy jednak zauważyć, że klęski, które zapisał na swoim koncie, poniósł w walce ze znacznie silniejszymi przeciwnikami, przeciwko którym nikt nie chciał wówczas występować. Nie zmienia to jednak faktu, że potomni ocenili go surowo i bezlitośnie.

Kim był Ludwik Mierosławski?

Ludwik Mierosławski był pisarzem, poetą i teoretykiem wojskowości, ale w historii zapisał się przede wszystkim jako działacz polityczny i niepodległościowy, generał, przywódca dwóch powstań wielkopolskich i pierwszy dyktator powstania styczniowego. Był też uczestnikiem powstania listopadowego. Walczył na Sycylii i został mianowany głównodowodzącym armii Badenii i Palatynatu.

Powyższy opis zdaje się malować obraz bohatera przesiąkniętego wolnościowymi ideałami. Cóż, to prawda, ale tylko częściowo. Bo czy na miano bohatera zasługuje człowiek, który po dwóch przegranych bitwach najważniejszego zrywu niepodległościowego XIX wieku opuszcza pole walki?

Dzieciństwo i młodość

Przyszły dyktator powstania styczniowego urodził się 17 stycznia 1814 roku we Francji. Był synem Adama Kaspra, pułkownika i adiutanta u generała Davouta, i Camilli Notté de Vaupleux, wnuczki kapitana marynarki brytyjskiej. W 1820 roku rodzina Mierosławskich przeprowadziła się do Łomży. Ludwik początkowo pobierał nauki w wojewódzkiej szkole pijarów. Kontynuując rodzinną tradycję wojskową, jako dwunastolatek zaczął uczęszczać do kaliskiej szkoły kadetów. Jako szesnastolatek, w stopniu podchorążego wstąpił do 5. Pułku Piechoty Liniowej.

Mierosławski w czasie powstania listopadowego

Gdy rozpętało się powstanie listopadowe, Mierosławski przystąpił do walk jako jeden z najmłodszych podoficerów. Służył w korpusie generała Samuela Różyckiego, z którym przedarł się do Galicji. Brał udział w szturmie na Arsenał i bitwie o Olszynkę Grochowską, po której otrzymał awans na podporucznika.

Upadek powstania i emigracja

Gdy powstanie upadło, Mierosławski wyemigrował do Francji. W 1834 roku dołączył do Młodej Polski i mocno zaangażował się w sprawy wyzwoleńczo-narodowe. Szybko zyskał uznanie wśród nastawionej rewolucyjnie młodzieży, która upatrywała w nim gorliwego patrioty. W latach 1836–1839 wydał trzytomowe studium o powstaniu listopadowym, które ugruntowało jego reputację wybitnego znawcy wojskowości. Od 1839 do 1840 roku wykładał historię ludów słowiańskich we Francuskim Instytucie Historycznym w Paryżu. Trzy lata później wstąpił do Towarzystwa Demokratycznego Polskiego. Na emigracji zajął się też pisaniem wierszy o tematyce patriotycznej.

Mierosławski w czasie powstania wielkopolskiego

W 1845 roku Towarzystwo Demokratyczne Polskie wyznaczyło go na naczelnego przywódcę powstania, które miało ogarnąć Wielkopolskę. Za jego namową, datę rozpoczęcia zrywu wyznaczono na 1846 rok. Mierosławski udał się na ziemię poznańską, by doglądać przygotowań. Jednak nie miał okazji potwierdzić swoich kompetencji. 12 lutego, na skutek donosu złożonego przez Henryka Ponińskiego, został aresztowany pod Gnieznem.

Kilkanaście miesięcy później postawiono go przed sądem. Podczas procesu sam stanął w swojej obronie. Wygłosił płomienną przemowę patriotyczną, czym de facto pogrążył nie tylko siebie, ale także wielu innych powstańców. 2 grudnia 1847 roku został skazany na karę śmierci, na wykonanie której oczekiwał w więzieniu Moabit.

Szczęśliwie Mierosławski uniknął wykonania wyroku. W marcu 1848 roku wybuchła rewolucja berlińska. Niemieccy demokraci przypuścili szturm na więzienie i wyzwolili osadzonych, których uważali za bohaterów.

Mierosławski w czasie powstania poznańskiego

Mierosławski powrócił do Wielkopolski w blasku chwały. Nic dziwnego, że kolejny raz został wybrany na naczelnego przywódcę powstania. Stanął na czele oddziałów, które zwyciężyły w bitwie pod Miłosławiem i Sokołowem, ale w bitwie pod Książem poniósł dotkliwą porażkę. Należy też wspomnieć o nierozsądnych, wręcz absurdalnych decyzjach, które podejmował. Zamiast dysponować środki na zaopatrzenie w broń i amunicję, przeznaczał je na prototypy broni, która okazywała się całkowicie nieprzydatna.

Powstańcy nie mieli szans z liczniejszymi i lepiej uzbrojonymi wojskami pruskimi. W obliczu nieuchronnej klęski, Mierosławski zrzekł się dowództwa. Akt kapitulacji powstania zamiast niego podpisał pułkownik Augustyn Brzeżański. Mierosławski dostał się do pruskiej niewoli, ale i tym razem opatrzność była po jego stronie. Został uwolniony po francuskiej interwencji dyplomatycznej.

Najsławniejszy europejski rewolucjonista

Mimo klęski powstania poznańskiego, Mierosławski zyskał sławę w całej Europie. W kręgach rewolucyjnych uchodził za nieulękłego wojownika, gotowego w każdej chwili bić się za sprawę. Otrzymał propozycję objęcia dowództwa powstania na Sycylii, z której skorzystał.

Walki z Burbonami

W grudniu 1848 roku przybył do Palermo, gdzie objął funkcję szefa sztabu armii rewolucyjnego rządu sycylijskiego. 25 marca 1849 roku został mianowany naczelnym wodzem. Stanął na czele 10-tysięcznej armii, która de facto składała się z mizernie wyszkolonych i słabo uzbrojonych żołnierzy. Poniósł klęskę pod Messyną. Jego oddziały zostały też rozbite podczas obrony Katanii. 28 kwietnia 1849 roku podał się do dymisji. Trzy tygodnie później wrócił do Paryża.

Powstanie badeńskie

Porażka w walce z Burbonami w żaden sposób nie zaszkodziła jego ambicjom. Już w czerwcu 1849 roku wyruszył do Karlsruhe, gdzie rząd Badenii i Palatynatu mianował go naczelnym przywódcą rewolucyjnej armii. Prusacy rozgromili jego oddziały w bitwie pod Waghäusel, a dowódca kolejny raz podał się do dymisji.

Polska Szkoła Wojskowa w Genui

Na reputacji Mierosławskiego znalazła się kolejna wyraźna rysa, ale paradoksalnie nie zaszkodziło mu to zbytnio. Po 1849 roku stał się najsławniejszym rewolucjonistą w Europie. W 1860 roku Giuseppe Garibaldi uczynił go dowódcą Legionu Międzynarodowego w Neapolu. Do sformowania oddziału nie doszło, ale Mierosławski został dyrektorem Polskiej Szkoły Wojskowej w Genui, którą od podstaw stworzył Marian Langiewicz.

Mierosławski w czasie powstania styczniowego

Pod koniec 1862 roku, gdy było już jasne, że kolejny zryw narodowy jest tylko kwestią czasu, Ludwik Mierosławski przebywał w Paryżu. Kilka dni przed wybuchem powstania, Komitet Centralny Narodowy zaoferował mu godność dyktatora. Przystał na tę propozycję, ale do Królestwa Polskiego przybył dopiero 17 lutego 1863 roku.

Miał przybyć do kraju do strony województwa płockiego, jednak w związku z napotkaną niechęcią skierował się do województwa poznańskiego. Tam przekroczył granicę z oddziałem liczącym 83 ludzi. W jego stronę natychmiast wyruszyły rosyjskie wojska, na czele których stał Jurij Szylder-Szuldner. Pokonany pod Krzywosądzem, uciekł w kierunku Nowej Wsi. Tam podjął rozpaczliwą obronę, która zakończyła się klęską. Oficerowie, którzy uważali, że przegrana jest wyłączną winą Mierosławskiego, wypowiedzieli mu posłuszeństwo. Generał porzucił powstanie i wyjechał do Francji, ale z godności dyktatora nie zrezygnował.

Śmierć Ludwika Mierosławskiego

W Paryżu mówił o fatalnej organizacji zrywu, co znacząco osłabiło jego autorytet. Znalazł się na marginesie życia politycznego. Po wojnie francusko-pruskiej był już w zasadzie postacią anonimową. Zmarł 22 listopada 1878 roku, ubogi i zapomniany. Spoczął na cmentarzu Montparnasse.

Nasz autor

Artur Białek

Dziennikarz i redaktor. Wcześniej związany z redakcjami regionalnymi, technologicznymi i motoryzacyjnymi. W „National Geographic” pisze przede wszystkim o historii, kosmosie i przyrodzie, ale nie boi się żadnego tematu. Uwielbia podróżować, zwłaszcza rowerem na dystansach ultra. Zamiast wygodnego łóżka w hotelu, wybiera tarp i hamak. Prywatnie miłośnik literatury.