Łuki triumfalne powstawały również w Polsce. Niektóre zachowały się do dziś
Łuki triumfalne wznoszono w celu uczczenie zwycięskiego wodza. Ich budowę zapoczątkowali Rzymianie, ale z czasem podobne konstrukcje zaczęły powstawać w innych krajach, również w Polsce.
W tym artykule:
Choć łuki triumfalne zawdzięczamy Rzymianom, to najsłynniejsze z nich znajdują się w Paryżu. Mowa oczywiście o zlokalizowanym na placu Charles'a de Gaulle'a Arc de Triomphe oraz wybudowanym nieopodal Luwru Arc du Carrousel. Jednak jeśli spojrzymy na mapę Europy, zauważymy, że tego typu budowle powstawały w wielu innych krajach na Starym Kontynencie, w tym Polsce.
Historia łuków triumfalnych
Łuki triumfalne miały upamiętniać wielkie sukcesy militarne i być kolejnym hołdem dla geniuszu zwycięskiego wodza. Pierwsze monumentalne, wolno stojące 1- lub 3-przelotowe bramy arkadowe powstawały już w starożytności. Nie jest tajemnicą, że na przestrzeni wieków wygląd budowli tego typu ewoluował i znacznie różnił się od tych wznoszonych przez Rzymian. Istnieje jednak kilka cech łuków triumfalnych, które zachowały się po dziś dzień.
Łuki triumfalne od zawsze były symbolem zwycięstwa, mocy i uznania wielkości dla władcy. Nic więc dziwnego, że olbrzymie budowle stawały w ważnych dla lokalnej społeczności miejscach, by przypominały o sile państwa. Niezależnie od okresu powstania, charakterystyczne bramy wznoszone były przeważnie z marmuru, piaskowca lub z białego wapienia, jak w przypadku paryskiego Łuku Triumfalnego.
O ich wielkości świadczyły również bogate zdobienia, których nieodłącznym elementem były przeróżne kompozycje rzeźbiarskie. Często odwołujące się do życia wodza lub upamiętniające ważne wydarzenia historyczne. W okresie renesansu i kolejnych latach łuki triumfalne, w nawiązaniu do starożytnych wzorców, były ważną częścią pałaców i rezydencji.
Odkryto miejsce pochówku pierwszego cesarza Świętego Cesarstwa Rzymskiego? Archeolodzy na tropie sensacji
Niemieccy archeolodzy twierdzą, że odkryli potencjalne miejsce śmierci cesarza Ottona I Wielkiego. To książę Saksonii, król niemiecki oraz założyciel i pierwszy cesarz Świętego Cesarstwa...
Do naszych czasów nie zachowało się zbyt wiele łuków triumfalnych, wybudowanych przez starożytnych Rzymian. Nie oznacza to jednak, że nie ma ich wcale. Jedna z najstarszych tego typu budowli znajduje się w mieście Orange na terenach dzisiejszej Francji. Łuk Tyberiusza na pamiątkę zwycięstw następcy Oktawiana Augusta nad Germanami i Galami powstał najprawdopodobniej pomiędzy 20 a 26 rokiem n.e.
W samym Rzymie do dziś można podziwiać między innymi Łuk Tytusa z 81 r., przypominający o wygranej Wespazjana i Tytusa w wojnie z Żydami i zdobyciu Jerozolimy. Zwiedzając Forum Romanum, czyli najstarszy plac miejski we włoskiej stolicy, natrafimy również na Łuk Septymiusza Sewera. Wzniesiono go w 203 r. na cześć Septymiusza Sewera oraz jego synów – Karakalli i Gety.
Z kolei w pobliżu Koloseum natrafimy na Łuk Konstantyna Wielkiego, które budowa rozpoczęła się w 312 roku. Monument powstała z okazji 10. rocznicy objęcia przez legendarnego przywódcę władzy w cesarstwie i uczczenia jego zwycięstwa nad Maksencjuszem, z którym zawzięcie walczył o tron. Budowla stanowiła inspirację dla architektów i artystów późniejszych lat, w tym autorów projektu Arc du Carrousel w Paryżu.
Łuki triumfalne w Europie
Najsłynniejszy łuk triumfalny w Europie znajduje się w samym sercu Paryża, a dokładnie na placu Charlesa de Gaulle’a, stanowiącego zwieńczenie Pól Elizejskich. To jedno z najchętniej odwiedzanych, obok Wieży Eiffla czy Katedry Notre-Dame, miejsc przez turystów. Łuk powstał w pierwszej połowie XIX wieku i miał upamiętnić tych, którzy zginęli w służbie ojczyzny w czasie rewolucji francuskiej i wojen napoleońskich.
Budowę paryskiego łuku (Arc de Triomphe) według projektu J.F. Chalgrina rozpoczęto w 1806 roku z rozkazu Napoleona Bonapartego, ówczesnego cesarza Francuzów. Prace zakończono trzy dekady później, gdy na francuskim tronie zasiadł król Ludwik Filip I. Obiekt liczy niemal 50 metrów wysokości i 45 metrów szerokości, co czyni go największym tego typu monumentem na świecie.
Na Łuku Triumfalnym – poza reliefami – umieszczone zostały również spisy największych bitew w historii Francji i nazwiska zasłużonych dowódców, wśród których nie mogło zabraknąć także Polaków:
- gen. Józefa Grzegorza Chłopickiego,
- gen. Jana Henryka Dąbrowskiego,
- gen. Karola Otto Kniaziewicza,
- gen. Józefa Feliksa Łazowskiego,
- marsz. księcia Józefa Antoniego Poniatowskiego,
- bryg. Józefa Sułkowskiego,
- gen. Józefa Zajączka.
Co więcej, na Łuku wyryte są nazwy pięciu polskich miast – Gdańska, Ostrołęki, Pułtuska, Lidzbarka Warmińskiego i Wrocławia – gdzie walczył Napoleon i jego armia.
Na przestrzeni lat Łuk Triumfalny był świadkiem wielu historycznych wydarzeń. W grudniu 1840 r. pod monumentem przeszedł kondukt żałobny cesarza Napoleona I, którego zwłoki zostały sprowadzone do Francji po niemal dwóch dekadach z wyspy Świętej Heleny i złożone w Kościele Inwalidów. Z kolei w 1885 r. wystawiona pod Łukiem została trumna wielkiego francuskiego pisarza, Victora Hugo.
Po zakończeniu I wojny światowej Łuk Triumfalny stał się miejscem pamięci o wszystkich poległych w konflikcie żołnierzach armii francuskiej. To właśnie w tym miejscu co roku rozpoczyna się uroczysta defilada wojskowa dla uczczenia przypadającego 14 lipca Święta Narodowego Francji.
Wersal dla wielu jest synonimem przepychu. O problemach sanitarnych, jakie tu panowały, jednak zapominamy
Pałac Wersalski to jeden z niekwestionowanych – obok wieży Eiffla i katedry Notre-Dame – symboli Francji. Nic więc dziwnego, że dawna rezydencja Ludwika XIV rocznie przyciąga miliony turys...
Niewiele osób wie, że w Paryżu znajdują się dwa łuki triumfalne. Budowa ulokowanego nieopodal Luwru Arc du Carrousel również rozpoczęła się w 1806 roku, ale trwała zaledwie dwa lata. Pomnik miał przypominać całemu nardowi francuskiemu o wielkim zwycięstwie Napoleona pod Austerlitz w 1805 r.
Inne łuki triumfalne w Europie:
- Łuk Triumfalny w Barcelonie,
- Brama Brandenburska w Berlinie,
- Łuk Triumfalny w Bukareszcie,
- Łuk triumfalny w Vác,
- Łuk Wignacourta.
Łuki triumfalne w Polsce
Łuki triumfalne, choć nie tak okazałe jak we Francji czy we Włoszech, znajdziemy również w Polsce. Jednym z nich jest Łuk Napoleona w Ślesinie (woj. wielkopolskie), wzniesiony przez mieszkańców w 1811 lub 1812 roku. Oczekiwali oni na przyjazd francuskiego cesarza, planującego inwazje na Rosję.
Natomiast we wsi Jabłonna, nieopodal Warszawy, ulokowany jest łuk triumfalny projektu Henryka Marconiego na cześć księcia Józefa Poniatowskiego. Monument wzniesiono w 1837 r. W ramach ciekawostki dodajmy, że w Kamieńcu Podolskim, w południowo-zachodniej części Ukrainy, który w przeszłości wchodził w skład Rzeczypospolitej Obojga Narodów, znajdziemy Łuk Triumfalny ku czci króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.
Nasz ekspert
Igor Szulim
Od zawsze wiedziałem, co chcę robić w życiu. Dlatego z pasji i z wykształcenia jestem dziennikarzem. W National-Geographic.pl zajmuje się tematyką podróżniczą. Szczególnie bliskie są mi kraje niemieckojęzyczne. Po godzinach najchętniej spędzam czas na korcie tenisowym.