Największy okręt podwodny powstał w okresie zimnej wojny. Miał ponad 170 m długości

W tym artykule:

1. Jaki jest największy okręt podwodny świata?
2. Założenia konstrukcyjne
3. Okręt podwodny TK-208 „Dmitrij Donskoj”, czyli ostatni Tajfun
4. Inne największe okręty podwodne

Pierwsze okręty podwodne, znacznie prymitywniejsze od współczesnych konstrukcji, zaczęły powstawać już w XVII wieku. Dwa stulecia później nastąpił gwałtowny rozwój jednostek zdolnych do wykonania zanurzenia i manewrowania pod wodą, jednak największy przełom w tej dziedzinie nastąpił w okresie zimnej wojny. Mający do dyspozycji ogromne środki amerykańscy i radzieccy inżynierowie rywalizowali ze sobą w opracowywaniu i produkcji broni.

Rywalizacja trwała także na polu budowy wielkich okrętów podwodnych. To właśnie wtedy ze stoczni zaczęły wypływać jednostki, które w historii zapisały się jako największe.

Jaki jest największy okręt podwodny świata?

Na wstępie warto postawić istotne pytanie: jaki parametr wskazuje na wielkość jednostki podwodnej? Długość? A może szerokość? Pod uwagę należy brać oba, ale nie można zapomnieć o wyporności. Wypadkowa tych trzech wartości najtrafniej wskazuje na faktyczną wielkość danej jednostki.

Bitwa o Atlantyk to najdłuższa kampania II wojny światowej. Na jej przebiegu zaważyło złamanie szyfrów

II wojna światowa na morzach i oceanach to w dużej mierze historia rywalizacji Wielkiej Brytanii i III Rzeszy. Jej częścią była słynna bitwa o Atlantyk. Mniejsza niemiecka flota starała si..

Za największe na świecie należy uznać radzieckie (a następnie rosyjskie) okręty klasy Akuła (projekt 941), w nomenklaturze NATO określane jako Tajfun (ang. Typhoon). Jednostki tego typu zaczęły pełnić służbę w 1981 roku. Stanowiły odpowiedź na amerykańskie okręty podwodne klasy Ohio. Okręty podwodne projektu 941 w założeniu miały przenosić 20 pocisków balistycznych SLBM typu R-39.

Założenia konstrukcyjne

Program budowy nowego ciężkiego strategicznego krążownika podwodnego rozpoczęto w 1972 roku, w biurze konstrukcyjnym Rubin. Zespołowi projektowemu przewodził Siergiej Kowalow. Rok później władze ZSRR wydały rozporządzenie, na mocy którego rozpoczęto prace konstrukcyjne.

Zespół Kowalowa analizował różne koncepcje. Pojawił się nawet pomysł budowy okrętu o długości 235 metrów, ale ta koncepcja nie mogła doczekać się realizacji. Powód był prozaiczny – Związek Radziecki nie dysponował suchym dokiem o długości wymaganej dla tak ogromnej jednostki.

Ostatecznie przyjęto koncepcję mniejszego okrętu. Największy okręt podwodny miał mieć 172 m długości i 23,2 m szerokości. Wyporność w zanurzeniu miała sięgnąć 48 000 ton. Zapas pływalności miał wynieść 48 proc. objętości kadłuba, by okręt mógł łatwiej przebijać się przez pokrywę lodową.

Budowa kadłuba

Jednostki projektu 941 były pierwszymi jednostkami w ZSRR, które miały konstrukcję katamaranu. Zespół Kowalowa opracował konstrukcję składającą się z dwóch równoległych kadłubów sztywnych z maszynownią, wyposażeniem i pomieszczeniami dla załogi. Każdy miał długość 149 m i średnicę 7,2 m.

Pomiędzy kadłubami, w przedniej części okrętu, znalazło się miejsce dla ułożonych w dwóch rzędach dwudziestu wyrzutni startowych. Dalej znalazły się pomieszczenia kontroli i zarządzania. Z przodu umieszczono dodatkową sekcję, łączącą kadłuby sztywne. Znalazły się tam magazyny torped i wyrzutnie torpedowe.

Do wykonania kadłubów sztywnych, pomieszczeń kontroli i zarządzania i sekcji torpedowych użyto tytanu. Kadłub lekki wykonano ze stali.

Napęd

Konstruktorzy wyposażyli Akułę w dwa reaktory OK650 (po jednym na każdy kadłub sztywny) z turbiną parową. Jedna taka jednostka generowała moc na poziomie 380 MW, a turbina – 60 MW. Oprócz tego na wyposażeniu znalazł się generator o mocy 800 kW.

Dwie śruby napędowe zostały umieszczone w specjalnych osłonach. Miało to zapewniać im ochronę przed lodem. Wraz ze sterami umieszczono je w szerokiej, spłaszczonej rufie. Taki układ nazwano „układem ogona bobra”.

Projekt 941 zakładał też wykorzystanie dwóch pomocniczych gondoli napędowych (na dziobie i rufie), ułatwiających manewrowanie jednostką i umożliwiających wykonanie nieruchomego zawisu.

System sonarowy i uzbrojenie

Okręty projektu 941 były wyposażone w zaawansowany system sonarowy Skat, który mógł śledzić równocześnie do 12 obiektów.

Okręty klasy Akuła dysponowały trzystopniowymi pociskami R-39, napędzanymi paliwem stałym. Osiągały zasięg 8300 km. Dla obrony przed innymi jednostkami podwodnymi wyposażono je w wyrzutnie torpedowe kalibru 533 i 650 mm (ułożone poziomo i skośnie).

Przestrzeń życiowa

W porównaniu z innymi radzieckimi okrętami podwodnymi, Akuła dosłownie rozpieszczała marynarzy. Załoga miała do dyspozycji niewielką salę gimnastyczną, saunę, a nawet solarium i ptaszarnię. Oficerowie sypiali w prywatnych kabinach, dwu- i czteroosobowych. Reszta załogi miała do dyspozycji niewielkie boksy z koją.

Okręt podwodny TK-208 „Dmitrij Donskoj”, czyli ostatni Tajfun

30 czerwca 1976 roku rozpoczęto budowę pierwszego okrętu klasy Akuła. Pięć lat później jednostka TK-208 „Dmitrij Donskoj” została zwodowana, a po przejściu trwających 12 miesięcy testów, rozpoczęła służbę we Flocie Północnej. Do 1989 roku do służby weszło sześć tego typu jednostek.

Po rozpadzie ZSRR wszystkie okręty projektu 941 zostały przejęte przez Rosję. Stopniowo wycofywano je ze służby. „Dmitrij Donskoj” najdłużej ze wszystkich pozostawał w rosyjskich zasobach. Do 2021 roku pełnił funkcję okrętu eksperymentalnego, z pomocą którego testowano pociski R-30 Buława. W końcu zapadła decyzja, że także ten kolos zostanie wycofany ze służby liniowej.

Miał pozostawać na stanie floty do 2026 roku, czyli do czasu wyczerpania paliwa w reaktorach. W 2022 roku agencja RIA Nowosti wydała jednak komunikat, że nastąpi to wcześniej – w lutym 2023 roku. Należy jednak podkreślić, że agencja TASS zdementowała te doniesienia.

Inne największe okręty podwodne

Rosjanie górują w budowaniu największych okrętów podwodnych. Dowodzi tego nie tylko klasa Akuła, ale także projekt 949A. Amerykanie nie pozostają jednak daleko w tyle pod tym względem. Należy bowiem wspomnieć, że z amerykańskich stoczni wypłynęły okręty podwodne klasy Ohio, drugie największe na świecie.

Okręty podwodne typu Ohio

Ohio to drugi największy typ okrętów podwodnych. Amerykańskie jednostki atomowe powstały z przeznaczeniem do przenoszenia 24 pocisków SLBM typu Trident II D-5, wyposażonych w głowice termojądrowe. Klasa Ohio zastąpiła w amerykańskim systemie odstraszania nuklearnego okręty systemu rakietowego Polaris-Posejdon. Podwodne kolosy mierzą 170 metrów długości i 13 metrów szerokości. Ich wyporność na powierzchni wynosi 16 700 ton, a w zanurzeniu – 18 700 ton.

Po 2003 roku zostały wycofane ze strategicznej służby. Przystosowano je wówczas do przenoszenia pocisków manewrujących Tomahawk SLCM, wyposażonych w konwencjonalne głowice bojowe.

Wraki Bałtyku – jakie zatopione statki leżą na dnie Morza Bałtyckiego?

Dla nurków i miłośników historii są obiektem zainteresowania, czasami nawet fascynacji, z kolei dla ekologów i wszystkich, którzy troszczą się o środowisko – powodem do zmartwień. Wrak...

Okręt wiodący – „Ohio” – został zwodowany w stoczni Electric Boat 7 kwietnia 1979 roku. Wówczas świat nie widział większej jednostki podwodnej. Mierzący 170 m długości kolos 11 listopada 1981 roku rozpoczął służbę w US Navy i zapoczątkował zupełnie nową klasę okrętów. 1 października 1982 roku, z 24 pociskami Trident I C-4 na pokładzie, wypłynął na pierwszy patrol.

Okręty podwodne projektu 949A

Okręty 949A (kryptonim NATO: Oscar II) są trzecimi największymi na świecie, zaraz po klasach Tajfun i Ohio. Radzieckie, a następnie rosyjskie maszyny o napędzie atomowym zostały zaprojektowane i skonstruowane z przeznaczeniem do neutralizacji jednostek nawodnych, zwłaszcza amerykańskich lotniskowców i ich grup uderzeniowych. Mierzą 155 metrów długości, 18,2 metra szerokości, a ich wyporność wynosi od 13 400 do 14 700 ton na powierzchni i od 16 400 do 24 000 ton w zanurzeniu.

Okręty projektu 949A są wyposażone w przeciwokrętowe pociski manewrujące P700 Granit (wystrzeliwane z kontenerów umieszczonych na obu bokach kadłuba) i torpedy kalibru 533 i 650 mm.

Najprawdopodobniej wybudowano dwanaście tego typu jednostek. Okrętem wiodącym jest K-148 „Orenburg” (pierwotnie „Krasnodar”). Budowa rozpoczęła się w 1982 roku. Dwa lata później mierząca 155 metrów długości jednostka została zwodowana. W 1986 roku okręt rozpoczął służbę w radzieckiej Flocie Północnej, najpierw jako „Krasnodar”, później jako „Wołogda”. Ostatecznie nadano mu nazwę K-148 „Orenburg”. W 1998 roku jednostka prawdopodobnie uległa uszkodzeniu, ale nie jest to pewna informacja.

Nasz ekspert

Artur Białek

Dziennikarz i redaktor. Wcześniej związany z redakcjami regionalnymi, technologicznymi i motoryzacyjnymi. W „National Geographic” pisze przede wszystkim o historii, kosmosie i przyrodzie, ale nie boi się żadnego tematu. Uwielbia podróżować, zwłaszcza rowerem na dystansach ultra. Zamiast wygodnego łóżka w hotelu, wybiera tarp i hamak. Prywatnie miłośnik literatury.