Nieznana społeczność sprzed ponad 5 tysięcy lat. Odkrycie archeologów w Maroku

Spis treści:

1. Nieznana zaawansowana społeczność rolnicza
2. Archeologiczne białe plamy Afryki
3. Co odkryli archeolodzy w Oued Beht?

Gdy myślimy o wczesnych społecznościach rolniczych, zwanych neolitycznymi, najczęściej stają nam przed oczami starożytny Egipt czy Mezopotamia. Uznaje się je tradycyjnie za miejsca, gdzie rozkwitały pierwsze wielkie cywilizacje. A to wszystko dzięki uprawie roli i osiadłemu trybowi życia.

Nieznana zaawansowana społeczność rolnicza

Archeolodzy długo uważali, że rolnictwo najpierw rozkwitło w północnej Afryce w Egipcie. Wyniki szeroko zakrojonych badań wykopaliskowych na marokańskich stanowisku archeologicznym Oued Beht zdają się negować tę hipotezę. Opublikowano je na łamach czasopisma naukowego „Antiquity”.

Międzynarodowy zespół badaczy z Anglii, Włoch, Maroka i Hiszpanii twierdzi, że udało mu się zidentyfikować nieznaną wcześniej neolityczną społeczność w północno-zachodniej Afryce, która żyła 3400–2900 lat p.n.e.

Według odkrywców jest to najwcześniejszy i największy kompleks rolniczy znaleziony w Afryce poza Nilem. – Sugeruje to, że Maghreb odegrał kluczową rolę w kształtowaniu zachodniej części basenu Morza Śródziemnego w czwartym i trzecim tysiącleciu p.n.e. – twierdzą badacze.

Archeologiczne białe plamy Afryki

Jak to możliwe, że dopiero teraz archeolodzy doszli do tak śmiałych wniosków? Winę zwalają na niedostateczny stan badań. – Przez ponad sto lat ostatnią wielką niewiadomą późniejszej prehistorii śródziemnomorskiej była rola odgrywana przez społeczeństwa afrykańskich wybrzeży Morza Śródziemnego na zachód od Egiptu. Nasze odkrycia dowodzą, że luka ta nie była spowodowana brakiem większej aktywności prehistorycznej, ale względnym brakiem badań i publikacji. Oued Beht potwierdza teraz centralną rolę Maghrebu w powstaniu zarówno śródziemnomorskich, jak i szerszych społeczeństw afrykańskich – uważają autorzy publikacji.

W XIX w. i w początkach XX wieku światowi archeolodzy skupiali swoje wysiłki na badaniu Egiptu i Mezopotamii. Skusiły ich do tego spektakularne zabytki: piramidy i świątynie. Takich budowli w innych częściach Afryki północnej jest zdecydowanie mniej. Dlatego też przeszłość tych krain jest zdecydowanie słabiej poznana.

Co odkryli archeolodzy w Oued Beht?

Twierdzenia naukowców na temat tego nowego odkrycia brzmią bardzo szumnie. A co tak naprawdę udało im się odkryć? Nie są to wcale ruiny po pradawnych domostwach ani budowlach porównywalnych do tych z Egiptu z tego okresu. Są to przede wszystkim liczne zabytki świadczące o tym, że społeczność ta trudniła się rolnictwem.

W czasie szeroko zakrojonych prac wykopaliskowych na powierzchni blisko 20 ha udało się odkryć:

• skorupy naczyń ceramicznych (ponad 26 tys. fragmentów),
• kamienne topory (50 sztuk),
• odłupki i narzędzia krzemienne, w tym sierpy (blisko 3 tys.) i rozcieracze.

O tym, że była to osada świadczą nie tylko liczne narzędzia i wyposażenie domostw, ale też doły, w których zapewne przechowywano zboże. Jak widać, nie są to spektakularne zabytki. Świadczą jednak o tym, że żyjące wówczas ludy znały rolnictwo. A to dla tego okresu i lokalizacji jest dla archeologów nowością.

Naukowcy zwrócili też uwagę na interesujący fakt. Podobne ślady archeolodzy wcześniej odkryli na Półwyspie Iberyjskim. Tam też odkrywano na stanowiskach archeologicznych na wyroby z kości słoniowej i strusich jaj. Oznacza to, że społeczności z tych dwóch kontynentów były ze sobą w kontakcie już w IV tysiącleciu p.n.e. Wygląda na to, że Maghreb odegrał kluczową rolę w rozwoju zachodniej części basenu Morza Śródziemnego w czwartym tysiącleciu p.n.e.

Źródło: Antiquity.

Nasz autor

Szymon Zdziebłowski

Dziennikarz naukowy, z wykształcenia archeolog śródziemnomorski. Przez wiele lat był związany z Serwisem Nauka w Polsce PAP. Opublikował m.in. dwa przewodniki turystyczne po Egipcie, a ostatnio – popularnonaukową książkę „Wielka Piramida. Tajemnice cudu starożytności” o największej egipskiej piramidzie.