Odnaleziono najstarszy „warsztat” do produkowania narzędzi z obsydianu. Nie stworzył go Homo sapiens

W tym artykule:

1. Co to były pięściaki?
2. Najdłużej używane narzędzia świata
3. Dolina rzeki Auasz
4. Tych narzędzi nie stworzył Homo sapiens

Ok. 1,2 mln lat ma znalezisko odkryte w Etiopii. Naukowcy z Hiszpanii i Francji pracujący w dolinie rzeki Auasz przebadali warstwę osadów, w której natrafili na kilkaset prehistorycznych narzędzi z epoki kamienia. Były to tzw. pięściaki – najwcześniejsze narzędzia wytwarzane przez człowiekowatych. Jak się okazało, niemal wszystkie wyłupano z obsydianu.

Badacze są zdania, że jest to najstarszy znany prehistoryczny warsztat. Czyli miejsce, gdzie grupa praludzi celowo wytwarzała kamienne narzędzia tą samą techniką. Swoje odkrycie naukowcy opisali w artykule opublikowanym w czasopiśmie naukowym „Nature Ecology & Evolution”.

Co to były pięściaki?

Epoka kamienna rozpoczęła się ok. 2,6 mln lat temu. Jej koniec datuje się na 3,3 tys. lat przed naszą erą. To najwcześniejsza i najdłuższa epoka prehistoryczna. Cechuje ją jeden element: wytwarzanie przez hominidów narzędzi z kamienia.

Jak wyglądała kobieta z epoki kamiennej? Powstała fenomenalna rekonstrukcja

Czy ludzie żyjący tysiące lat temu byli podobni do nas czy nie? Odpowiedź dają coraz doskonalsze rekonstrukcje wykonywane przez artystów specjalistów. Jedna z nich stanęła właśnie na wys...

W epoce kamiennej gatunki należące do człowiekowatych, przede wszystkim Homo erectus, wyspecjalizowały się w wytwarzaniu pięściaków. Były to wykuwane z twardych skał dwustronne płaskie narzędzia w kształcie łzy lub serca. Z jednej strony zaokrąglano je, by dobrze leżały w dłoni. Obustronnie zaostrzone krawędzie zbiegały się w spiczasty wierzchołek.

Pięściaki najczęściej wykuwano z krzemienia, a w późniejszych epokach także z obsydianu, czyli szkliwa wulkanicznego. Ta druga skała uznawana jest za trudniejszą w obróbce.

Najdłużej używane narzędzia świata

Pięściaki były najdłużej używanymi narzędziami, jakie kiedykolwiek powstały na świecie. Najstarsze, jakie znaleziono, pochodzą sprzed 1,8–1,6 mln lat. Najmłodsze – sprzed kilkudziesięciu tysięcy. Uważa się je za coś w stylu prehistorycznego wielofunkcyjnego noża, którym można było ciąć, rozdrabniać, kroić i który służył także jako broń. Pięściaków nie przyczepiano do niczego, były po prostu ściskane w rękach.

Wytwarzanie pięściaków w pewnym momencie zamieniło się w rzemiosło. Ci, którzy potrafili je wykuwać, pracowali razem w miejscu, gdzie znajdowało się odpowiednio dużo nadających się do wykorzystania skał. Dotychczas uważano, że pierwsze prehistoryczne warsztaty powstały w Europie, ok. 700 tys. lat temu.

Dolina rzeki Auasz

Najprawdopodobniej jednak było inaczej. Pierwsze warsztaty, w których wytwarzano pięściaki, mogły pojawić się na świecie jeszcze wcześniej. Wskazuje na to odkrycie dokonane w kompleksie stanowisk archeologicznych Melka Kunture w dolinie rzeki Auasz. Dolina ta, w której znaleziono m.in. australopiteka Lucy sprzed 3,2 mln lat, wpisana jest na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Najstarsze szczątki człowieka w Polsce należą do neandertalskiego dziecka. Gdzie się znajdują?

Najstarsze szczątki człowieka w Polsce pochodzą sprzed ponad stu tysięcy lat. Są to kości dłoni należące do neandertalskiego dziecka.

Tym razem naukowcy przekopywali się przez warstwę osadów sprzed 1,2 mln lat. Najpierw natrafili w niej na jednego pięściaka. Wkrótce pojawiło się ich więcej. W sumie archeolodzy wykopali aż 578 pięściaków, z których tylko trzy nie były zrobione z obsydianu.

Tych narzędzi nie stworzył Homo sapiens

Dokładne badania wykazały, że narzędzia były produkowane w podobny sposób. Jak napisano w pracy, były „wystandaryzowane”. To wskazuje, że ich twórcy przekazywali sobie wiedzę na temat produkcji pięściaków, a miejsce stanowiło prehistoryczny warsztat. Jest to najstarszy warsztat z epoki kamiennej, jaki kiedykolwiek znaleziono i pierwszy, jaki został odkryty poza Europą.

Znalezisko jest bardzo stare. Naukowcy zaznaczyli, że nie są w stanie określić, jaki gatunek hominidów milion lat temu założył warsztat nad rzeką Auasz i pracował w nim. Z pewnością jednak nie był to Homo sapiens. Nasz gatunek pojawił się na Ziemi dopiero 300 tys. lat temu.

Źródła: phys.org, UNESCO, Nature Ecology & Evolution.

Nasz ekspert

Magdalena Salik

Dziennikarka naukowa i pisarka, przez wiele lat sekretarz redakcji i zastępczyni redaktora naczelnego magazynu „Focus". Wcześniej redaktorka działu naukowego „Dziennika. Polska, Europa, Świat”. Pasjami czyta i pisze, miłośniczka literatury popularnonaukowej i komputerowych gier RPG. Więcej: magdalenasalik.wordpress.com