Odnaleziono skamieniałość najstarszego ichtiozaura w historii. Odkrycie burzy dotychczasowe teorie

W tym artykule:

1. Skamieniałość najstarszego ichtiozaura rzuca nowe światło na genezę gadów morskich
2. Kiedy pojawiły się pierwsze ichtiozaury?
3. Ewolucja gadów morskich mogła nastąpić jeszcze przed tzw. erą dinozaurów

Naukowcy do dzisiaj nie są pewni, jak wyewoluowały pierwsze gady morskie, które zdominowały oceany i stanęły na szczycie łańcucha pokarmowego swojego ekosystemu. Najpowszechniejsza teoria zakłada, że najstarsze gady żyjące w morzach zjawiły się w okresie, który nastąpił po wymieraniu permskim, czyli ok. 251 milionów lat temu. Kataklizm spowodował, że wiele gatunków musiało przystosować się do nowej rzeczywistości na Ziemi, a rozwój ewolucyjny niektórych stworzeń był następstwem tych wydarzeń.

Skamieniałość najstarszego ichtiozaura rzuca nowe światło na genezę gadów morskich

Najnowsze badania rzucają jednak nowe światło na genezę gadów morskich na naszej planecie. Paleontolodzy dokonali analizy skamieniałości ichtiozaura, którego odnaleziono na arktycznej wyspie Spitsbergen. To największa wyspa archipelagu Svalbard należącego do Norwegii. Zespół szwedzkich i norweskich naukowców twierdzi, że zaskakująco duże rozmiary tego osobnika i niektóre cechy struktur wewnętrznych wskazują, że zwierzę było jednym z ocalałych okresu wymierania. Oznacza to, że gatunek ten był starszy, niż dotychczas sądzono.

Pierwsza skamieniałość ichtiozaura – zniszczona przez nazistów – miała ukryte kopie. Odnaleziono 2 z nich

Pierwszy kompletny szkielet ichtiozaura przepadł w czasie II wojny światowej. Został najprawdopodobniej zniszczony podczas bombardowań Londynu. Jednak naukowcy odkryli właśnie jego dwa gipsow...

Praca badaczy ze Skandynawii została opisana na łamach czasopisma naukowego „Current Biology”. Dotychczas uważano, że ichtiozaury pojawiły się tuż po wymieraniu permskim, a największe zróżnicowanie osiągnęły od środkowego triasu do środkowej jury. Naukowcy uważali, że gady po raz pierwszy wkroczyły na otwarte wody po tym, jak narodziły się pierwsze dinozaury, które zdominowały ekosystemy przybrzeżne (ok. 250–252 miliony lat temu).

Kiedy pojawiły się pierwsze ichtiozaury?

Według niektórych teorii drobne gady wyparte przez drapieżne dinozaury z czasem przystosowały się do życia w oceanach do tego stopnia, że same stanęły na czele swojego łańcucha pokarmowego. Tak było m.in. z ichtiozaurami, które jednymi z pierwszych lądowych zwierząt, które wyewoluowały rybią budowę ciała, podobną do współczesnych delfinów. Co ciekawe, najwięksi przedstawiciele mogli mieć nawet ponad 20 metrów długości.

Zwierzęta te z czasem stały się z najpowszechniejszymi wśród wyższych kręgowców morskich. Ich skamieniałości odnajdowano praktycznie na całym świecie. Przednie kończyny zostały przekształcone w płetwy, a ogon zakończony był dużą pionową płetwą napędową w kształcie półksiężyca, podobną do tej, którą mają tuńczyki. Ichtiozaury miały zdominować siedliska morskie na ponad 160 milionów lat.

Ewolucja gadów morskich mogła nastąpić jeszcze przed tzw. erą dinozaurów

Jednak najnowsza skamieniałość ichtiozaura podważa tę teorię, która obecna była w nauce przez kilkadziesiąt lat. Odnaleziono ją podczas ekspedycji w 2014 roku. Od tamtego czasu znajdowała się w Muzeum Historii Naturalnej na Uniwersytecie w Oslo, czekając na badania. W końcu podjęli się ich naukowcy z Uniwersytetu w Uppsali.

W Anglii odnaleziono szczątki ogromnego „morskiego smoka” sprzed 180 milionów lat

Odkrycia dokonano w rezerwacie Rutland Water, które znajduje się w środkowej Anglii. To największe i zarazem najbardziej kompletne szczątki „smoka morskiego”, jakie kiedykolwiek odnaleziono.

Badacze odkryli, że kości ichtiozaura znajdowały się w osadach, których wiek był znacznie starszy, niż same gady. Co więcej, niektóre elementy organizmu tego osobnika przypominały raczej ichtiozaury, które pochodziły z okresu późniejszego, a więc z czasu, gdy gady te były już w pełni rozwinięte ewolucyjnie. Datowanie radiowęglowe wykazało, że okaz ten żył w okresie ok. 2 milionów lat po wymieraniu permskim.

Naukowcy przyznają jednak, że dwa miliony lat to okres zbyt krótki, aby pojedynczy gatunek dokonał tak radykalnych zmian ewolucyjnych. Najbardziej wiarygodnym wyjaśnieniem według paleontologów jest fakt, że gatunek ten rozwinął się jeszcze przed wymieraniem permskim. To oznacza, że ichtiozaury nie były „konsekwencją” kataklizmu z końca permu, lecz pojawiły się na Ziemi znacznie wcześniej niż dinozaury.

Źródło: Current Biology

Nasz ekspert

Jakub Rybski

Dziennikarz, miłośnik kina niezależnego, literatury, ramenu, gier wideo i dobrego rocka. Wcześniej związany z telewizją TVN24 i Canal +. Zawodowo nie boi się podejmować żadnego tematu, prywatnie bardzo zainteresowany polityką. Autor bloga na Instagramie "Mini Podróże".