Oto najstarsza forteca na świecie. Jej odkrycie zmienia nasze rozumienie losów ludzi przed erą rolnictwa
Najstarsza forteca na świecie fascynuje badaczy nie tylko swoim wiekiem, ale też niejasnym zastosowaniem. Jedna z teorii sugeruje, że czasy przed nastaniem rolnictwa wcale nie były tak pokojowe.
W tym artykule:
Archeolodzy stosunkowo często trafiają na lepiej lub gorzej zachowane fragmenty fortec. To niezwykle cenne znaleziska. Są bowiem źródłem wiedzy nie tylko o ówczesnej architekturze, ale także o konfliktach zbrojnych. A gdzie znajduje się najstarsza forteca na świecie? Według naukowców, którzy opisali swoje odkrycie na łamach „Antiquity”, jest nią ufortyfikowana osada Amnya na Syberii.
Jedyna taka forteca
Opisane miejsce powstało na piaszczystej mierzei nad bagnistym terenem zalewowym. Amnya jest uznawana za najbardziej wysunięty na północ fort z epoki kamienia w Eurazji. Niedawne wykopaliska ujawniły tam istnienie dziesięciu dołów otoczonych rowami. To oczywiście nie były pierwsze prace terenowe w osadzie.
Już w latach 1987–2000 badacze zidentyfikowali na miejscu pozostałości drewnianych palisad. To wskazywało, że miejsce prawdopodobnie było otoczone murem obronnym. Poza terenem fortecy odkryto z kolei doły, co miało sugerować strukturę obejmującą ufortyfikowany obszar wewnętrzny.
Osada Amnya skrywała nieznane fakty
Kolejnym etapem badań było ustalenie wieku znalezisk. Datowanie radiowęglowe jednej z palisad i węgla drzewnego znalezionego w rowie wskazuje, że twierdza została zbudowana w ostatnim wieku VII tysiąclecia p.n.e. Nie jest to jednak ostateczna data. W dołach znaleziono geologiczne dowody na to, że osada była wielokrotnie doszczętnie spalona. Gwałtowny konflikt w tym regionie miał trwać już 8 tysięcy lat temu. To oznacza, że mamy do czynienia z najstarszym znanym fortem na świecie.
Autorzy artykuły przewidują, że fort Amnya został zbudowany „wiele wieków przed pojawieniem się porównywalnych ogrodzeń w Europie”. Odkrycie to podważa więc założenie, jakoby trwałe osady miały pojawić się na Starym Kontynencie dopiero po spopularyzowaniu rolnictwa i rozwoju złożonych społeczeństw. Nie ma jednak pewności co do tego, w jaki sposób badana społeczność łowiecko-zbieracka z Syberii wykorzystywała taką twierdzę. Naukowcy proponują dwie teorie.
Skanowanie laserowe ujawniło ruiny fortecy sprzed ponad 1500 lat. Znajdowała się w hiszpańskim lesie
Dotychczas naukowcy sądzili, że w jednym z hiszpańskich lasów znajduje się pozostałość po grodzie z epoki żelaza. Najnowsze badania metodą LIDAR wykazały, że w rzeczywistości były to...
Po co powstała najstarsza forteca na świecie?
Pierwsza z nich mówi mówi o tym, że pojawienie się ceramiki, podczas globalnego ochłodzenia, które rozpoczęło się około 8200 lat temu, mogło umożliwić gromadzenie wysokokalorycznej żywności, takiej jak olej rybny. Fort mógł zatem powstać jako miejsce bezpiecznego przechowywania tych cennych zasobów. Czyli swoista spiżarka.
Powstanie twierdzy mogło również być odpowiedzią na coraz częstsze konflikty między grupami. Tu pojawia się teoria o nap lywie imigrantów z południa do północnej Syberii. Badacze nie mają jednak pewności, czy fort wybudowali miejscowi łowcy-zbieracze, czy też przybysze.
Niezależnie od tego, która ze stron ufortyfikowała swoją osadę, dla naukowców najcenniejsze jest podważenie poglądu o tym, że w świecie przedrolniczym na ogół miało nie być konkurencji i przemocy. Odkrycie najstarszej fortecy na świecie może być początkiem badań nad wojnami i konfliktami, o których do tej pory nie mieliśmy pojęcia.
Nasz ekspert
Mateusz Łysiak
Dziennikarz zakręcony na punkcie podróżowania. Pierwsze kroki w mediach stawiał w redakcjach internetowej i papierowej magazynu „Podróże”. Redagował i wydawał m.in. w gazeta.pl i dziendobrytvn.pl. O odległych miejscach (czasem i tych bliższych) lubi pisać nie tylko w kontekście turystycznym, ale też przyrodniczym i społecznym. Marzy o tym, żeby zobaczyć zorzę polarną oraz Machu Picchu. Co poza szlakiem? Kuchnia włoska, reportaże i pływanie.