Pierwsi hodowcy bydła pojawili się w północnej Europie wcześniej, niż do tej pory sądzono

W tym artykule:

1. „Badania magazynowe” rzucają światło na archeologiczną zagadkę
2. Zaawansowana hodowla od początku
3. Pierwsi rolnicy w północnej Europie. To nadal temat dyskusyjny

Znajomość uprawy roślin i hodowli udomowionych zwierząt pojawiła się w południowej Europie około 9 tysięcy lat temu. Zaczęła rozprzestrzeniać się wraz z migracjami społeczności rolniczych dalej na północ kontynentu. Jest to epoka określana przez archeologów jako neolit.

Najpóźniej rolnictwo i hodowla dotarła na północne krańce Europy. Najnowsze badania opublikowane właśnie na łamach „Antiquity” przez holenderskich naukowców wskazują, że stało się jednak wcześniej, niż do tej pory sądzono.

„Badania magazynowe” rzucają światło na archeologiczną zagadkę

W archeologii coraz częściej naukowcy sięgają po zabytki, kości i inne przedmioty pozyskane w czasie wykopalisk, które odbyły się nawet kilka dekad temu. Nowe metody analityczne umożliwiają przeprowadzenie takich badań, które nie były osiągalne lata temu. Taką dziedzinę archeologii określa się czasem „archeologią magazynową”, bo obiekty wyciąga się z przepastnych składnic.

Tak też było w przypadku analiz związanych z najwcześniejszymi farmerami na terenie północnej Europy. Zespół pod kierunkiem dr Nathalie Østerled Brusgaard z Wydział Archeologii na holenderskim Uniwersytecie w Lejdzie ponownie przyjrzał się obiektom wydobytym w czasie badań archeologicznych w Swifterbant w latach 70. XX wieku – wśród holenderskich mokradeł.

Korzystając z kombinacji metod archeozoologicznych, botanicznych i biochemicznych naukowcom udało się uzyskać interesujące wyniki, które ukazują pierwszych farmerów w tym rejonie świata w nowym świetle. Metody te zastosowano na kościach zwierząt hodowlanych, które odkryto na stanowisku archeologicznym.

Zaawansowana hodowla od początku

Analizy szczątków zwierząt hodowlanych umożliwiły bardzo precyzyjne określenie czasu, w którym żyły. To dzięki metodzie radiowęglowej. Z kolei wgląd w dietę dały analizy izotopowe. Pierwszym zaskoczeniem okazał się wiek kości. Okazało się, że badane stada pochodziły z około 4200 roku p.n.e. Do tej pory sądzono, że pierwsi holenderscy farmerzy żyli około 200 lat później.

To nie był koniec zdziwień dla badaczy. Społeczność zamieszkująca Swifterbant pasła bydło w ściśle określony sposób. Jedną grupę w lasach (o czym świadczy ich dieta, którą można „odczytać” w kościach”), a drugą – na nawożonych polach uprawnych i słonych bagnach.

„Odkrycie dwóch odrębnie żywionych grup [bydła – przyp. red.], zgodnie z naszą wiedzą, jedynym tego przykładem w Europie wczesnego neolitu. Przyczyny tego rozróżnienia pozostają enigmatyczne i mogą odzwierciedlać różne strategie zarządzania lub nabywanie zwierząt gospodarskich z innych miejsc” – piszą naukowcy.

Wcześni rolnicy mieli w swoich zagrodach również owce i świnie. Mieszkały obok upraw rolniczych. Świnie prawdopodobnie żerowały również na terenie osady. Żywiły się odpadami kuchennymi pozostawionymi przez ludzi.

Jest starszy od Stonehenge. Archeolodzy odkryli w Skandynawii zagadkowy megalit sprzed 5,5 tysiąca lat

Megalit, czyli duża kamienna budowla, odkryty w Tiarp w Skandynawii jest starszy nawet od słynnego Stonehenge w Wielkiej Brytanii. Wewnątrz znaleziono szczątki kilkunastu osób. Ale brakuje ich...

– Wyniki te wskazują nam, że już w 4240 r. p.n.e. byli w tym rejonie rolnicy. Jednak zarządzali oni swoim inwentarzem w złożony sposób, albo stosując charakterystyczne strategie wypasu, albo pozyskując stada z innych miejsc – mówi główna autorka artykułu dr Brusgaard. W jej ocenie ci pierwsi rolnicy mieli olbrzymią wiedzę na temat tego, jak zarządzać stadem.

Pierwsi rolnicy w północnej Europie. To nadal temat dyskusyjny

Rolnictwo rozprzestrzeniło się w Europie Środkowej około 7000 lat temu wraz z migracją ludności kultury ceramiki wstęgowej rytej. W Polsce pierwsze rolnicze osady pojawiły się w połowie VI tysiąclecia p.n.e.

Jednak na północnych krańcach Europy, czyli w dzisiejszej Holandii, północnych Niemczech, Skandynawii i Wielkiej Brytanii rdzenni mieszkańcy nadal żyli jako łowcy-zbieracze. To, jak i kiedy przyjęli rolnictwo, pozostaje przedmiotem wielu dyskusji. Stanowisko Swifterbant zamieszkiwane były prawdopodobnie przez lokalne społeczności, które zaadoptowały rolniczy styl życia od ludności napływowej.

Źródło: Antiquity.

Nasz ekspert

Szymon Zdziebłowski

Dziennikarz naukowy, z wykształcenia archeolog śródziemnomorski. Przez wiele lat był związany z Serwisem Nauka w Polsce PAP. Opublikował m.in. dwa przewodniki turystyczne po Egipcie, a ostatnio – popularnonaukową książkę „Wielka Piramida. Tajemnice cudu starożytności” o największej egipskiej piramidzie.