Piramida Dżesera w Sakkarze to najstarsza piramida na świecie. Kto odpowiada za jej budowę?

W tym artykule:

1. Gdzie zbudowano piramidę Dżesera?
2. Ile lat ma piramida Dżesera?
3. Kto zbudował piramidę Dżesera?
4. Czy można zwiedzać piramidę Dżesera?

Piramidy to jeden z najbardziej charakterystycznych symboli starożytnego Egiptu. Nic dziwnego. To właśnie w tym kraju zbudowano najstarszą budowlę w kształcie ostrosłupa i tam również ten rodzaj architektury ewoluował.

Piramidy najczęściej pełniły funkcję grobowca lub podbudowy dla świątyni. Pierwsze piramidy budowano w formie schodkowej. Najstarszą i zarazem jedyną zachowaną tego typu konstrukcją jest piramida Dżesera.

Gdzie zbudowano piramidę Dżesera?

Piramidę Dżesera zbudowano w egipskiej Sakkarze. To miejscowość, która znajduje się nieopodal Memfis i na południe od Kairu. Znajduje się tam starożytna nekropolia, która jest miejscem pochówku królów pierwszych dynastii oraz ważnych urzędników państwowych. Niektórzy egiptolodzy twierdzą, że na jej terenie pochowany został pierwszy znany król Egiptu – Narmer.

Władca jest uważany za twórcę i założyciela państwa „Obydwu Krajów”, czyli Górnego i Dolnego Egiptu oraz I dynastii. Jednak dopiero Dżeserowi, pierwszemu władcy z III dynastii, przypisuje się zlecenie budowy pierwszego tak dużego i monumentalnego grobowca. Lata jego panowania przypadają na ok. 2690–2670 p.n.e. lub 2720–2700 p.n.e. Sam tytuł „Dżeser” oznacza świętego.

Piramida Cheopsa zostanie przeskanowana kosmicznymi promieniami. Czy poznamy prawdę o tajemniczych komnatach?

Pomimo wielu badań i opracowanych map Piramida Cheopsa wciąż ma kryć wiele tajemnic. Zagadkowa jest między innymi pusta przestrzeń nad Wielką Galerią.

Pierwotnym planem nie było jednak zbudowanie piramidy, lecz mastaby (w języku arabskim słowo to oznacza „ławę”). To charakterystyczna egipska budowla, mająca kształt ściętego ostrosłupa na prostokątnym planie.

Mastaby składały się z murowanej części nadziemnej oraz podziemnej komory grobowej, które połączone były ze sobą pionowym szybem. Gdy władca umierał, jego mumię w sarkofagu składano jej wnętrzu, wraz z artefaktami grobowymi. Po pogrzebie szyb zasypywano i maskowano.

Mastaby były miejscem, do którego krewni zmarłego mogli przyjść, aby złożyć mu swoje ofiary. Królewskie grobowce składały się z bogato zdobionych pomieszczeń, dziedzińców i kaplic. W niektórych można było znaleźć posągi władców Egiptu.

Ile lat ma piramida Dżesera?

Historycy twierdzą, że Dżeser zlecił budowę swojej mastaby grobowej ok. 2650 r. p.n.e. Z czasem władca z III dynastii postanowił jednak rozbudować mastabę, nakładając na siebie kolejnych pięć prostokątnych konstrukcji. Prace archeologiczne wykazały, że budowlę rekonstruowano sześciokrotnie.

Pierwotnie mastaba miała wysokość blisko 8 metrów i nie była widoczna zza otaczającego ją muru. W sumie sześć kondygnacji mastab stworzyło pierwszą w historii piramidę schodkową o wysokości ok. 60 metrów. 28 metrów pod ziemią znajduje się komora, do której prowadzi szyb o przekroju 7 metrów kwadratowych.

Kto zbudował piramidę Dżesera?

Twórcą najstarszej piramidy schodkowej jest wezyr faraona Dżesera – Imhotep. Uważa się go za pierwszego architekta, który znany jest z imienia z pisanych źródeł historycznych. Prawdopodobnie należał do rodziny królewskiej oraz był kapłanem boga Ra w Heliopolis.

Egipcjanie mieli doceniać jego talent, a niektórzy przypisywali mu nawet boskie cechy. Mówiono, że bliski sługa Dżesera jest nawet synem boga Ptaha. Nic dziwnego, że dwa tysiące lat po jego śmierci Egipcjanie zaczęli go czcić jak prawdziwego boga.

Imhotep zaprojektował zespół grobowy Dżesera w latach 2630–2611 p.n.e. Starożytny architekt wzorował się na wcześniejszych konstrukcjach, ale wprowadził do nich wiele innowacji. To właśnie Imhotep miał wpaść na pomysł, aby ułożyć mastaby na sobie i stworzyć kilkukondygnacyjną budowlę.

Polska ma swoje piramidy. Nie tak okazałe, jak w Egipcie, ale równie intrygujące. Gdzie ich szukać?

Cudze chwalicie, swego nie znacie. Aby móc podziwiać majestatyczne i tajemnicze grobowce, wcale nie trzeba rezerwować wycieczki do Egiptu. Czasem wystarczy krótka podróż samochodem, bowiem pi...

Egipski architekt połączył tradycyjne motywy z nowoczesnymi rozwiązaniami. Imhotep po raz pierwszy połączył w jedną całość dotychczas rozdzielany grobowiec oraz okrąg kultu grobowego. W komorze grobowej złożono mumię króla, którą zamknięto blokiem granitu o wadze trzech ton. W piramidzie znajduje się również jedenaście innych szybów, które były przeznaczone dla najbliższej rodziny Dżesera.

Ściany korytarzy zostały wzmocnione kolumnami o kształcie podobnym do drewnianych słupów albo wiązek trzcin. Żłobkowania sufitu imitują stropy z pni palmowych. Ponadto zespół grobowy ozdobiono licznymi posągami. Wewnątrz zamurowanej komory znajduje się posąg faraona, który ubrany jest w odświętne szaty i siedzi na tronie.

Czy można zwiedzać piramidę Dżesera?

Piramida Dżesera przez wiele lat była niedostępna dla zwiedzających. Wszystko przez trwającą renowację. Remont zabytku miał kosztować prawie 6,6 mln dolarów. Egipskie ministerstwo ds. Starożytności w 2020 roku postanowiło ponownie otworzyć zabytek dla turystów.

Warto pamiętać, że zwiedzać można nie tylko piramidę, ale cały kompleks królewski. W jego skład oprócz piramidy wchodzą:

• dziedziniec wejściowy,
• wejście kolumnowe z 40 kolumnami w dwóch rzędach,
• południowy dziedziniec,
• kaplica,
• dziedziniec z podium.

Nasz ekspert

Jakub Rybski

Dziennikarz, miłośnik kina niezależnego, literatury, ramenu, gier wideo i dobrego rocka. Wcześniej związany z telewizją TVN24 i Canal +. Zawodowo nie boi się podejmować żadnego tematu, prywatnie bardzo zainteresowany polityką. Autor bloga na Instagramie "Mini Podróże".