Ponad ćwierć miliona paciorków w grobie sprzed 5 tys. lat. Niezwykłe odkrycie

Spis treści:

1. Wielki i zagadkowy grobowiec sprzed tysięcy lat
2. Archeologia eksperymentalna, czyli naukowe DIY
3. Kapłanki w niezwykłych strojach. Wizje archeologów

Takie znaleziska należą do rzadkości. Co prawda archeolodzy odkrywają pochówki sprzed tysięcy lat, w których umieszczono ozdoby, ale ich liczba z reguły nie przekracza kilku, rzadziej – kilkuset. Dlatego to odkrycie wzbudziło wielkie zainteresowanie archeologów.

Wielki i zagadkowy grobowiec sprzed tysięcy lat

Grobowiec megalityczny Montelirio w dzisiejszej Hiszpanii powstał około 2800-2600 lat p.n.e. To okrągła w planie budowla kamienna pierwotnie pokryta nasypem ziemnym, którą tworzą dwie komory. W większej znaleziono kilka pochówków kobiet w wieku 24-32 lat.

Szczątki mają dość dziwne i nietypowe pozycje. Jedna ze zmarłych ma ramiona wyciągniętą ponad głowę, inna – leży na brzuchu. Każda jest w innej pozycji.

Przy zmarłych odkryto wiele zabytków: naczynia ceramiczne, zawieszki z bursztynu, ale przede wszystkim mnóstwo paciorków. Ich analiza zajęła ekspertom kilka lat, bo naliczono ich… 270 769. Oznacza to, że mamy do czynienia najprawdopodobniej z największym zbiorem paciorków kiedykolwiek odkrytym podczas wykopalisk. Właśnie badacze podzielili się swoimi spostrzeżeniami na ich temat na łamach czasopisma „Science Advances”.

Archeologia eksperymentalna, czyli naukowe DIY

Badacze zidentyfikowali trzy rodzaje paciorków. Wykonano je głównie z muszli morskich. Zdecydowanie mnie było takich z kamienia i kości. Ich wielkość robi wrażenie. Mają zaledwie kilka milimetrów.

Aby poznać techniki wykonania ozdób, archeolodzy przystąpili do prac eksperymentalnych. Chcieli zobaczyć, w jaki sposób i ile czasu zajmowała praca nad ozdobami pradziejowym wytwórcom.

Prace posuwały się różnie w zależności od surowca. Na przykład produkcja koralika z muszli Cardiidae było bardziej czasochłonne (zajmowała średnio 91 minut) niż wykonanie koralika z muszli Pectinidae (średnio 19 minut).

„Biorąc pod uwagę średni czas potrzebny do wykonania obu rodzajów paciorków (55 min) i liczbę 270 000 paciorków, wykonanie wszystkich paciorków znalezionych w Montelirio zajęłoby 247 500 godzin” – czytamy w artykule.

Naukowcy zastrzegają, że rzemieślnicy, którzy wytwarzali paciorki w epoce chalkolitu, byli znacznie bardziej wykwalifikowani w tej pracy niż współcześni archeolodzy.

Dlatego badacze podzielili swój czas spożytkowany na produkcję paciorków przez liczbę 5, chociaż nie podali, dlaczego właśnie taką, a nie inna liczę. Dało to 49 500 godzin, czyli około 5,5 lat na wykonanie wszystkich ozdób. Jednak zakładając, że paciorki wykonało 10 osób, mogły dokończyć pracę w 7 miesięcy, gdyby zajmowały się tym 8 godzin dziennie.

Jak widać, nawet dla umiejętnych rękodzielników było to niesłychanie czasochłonne zadanie.

Kapłanki w niezwykłych strojach. Wizje archeologów

Zdaniem naukowców koraliki tworzyły elementy strojów, być może były na nie naszyte. Nie można zatem traktować ich jako typowej biżuterii. O tym, że faktycznie były to stroje świadczą:

• kontekst odkrycia i położenie koralików przy ciele;
• oryginalny układ, sugerujący, że były naszyte na tkaninę;
• analizy fitolitów, czuli mikroszczątków roślinnych zachowanych w paciorkach. Znaleziono mikrowłókna należące do tkanin;
• liczba paciorków – tak duża liczba ozdób i ich rozmiar, wskazują na naszycie na tkaniny.

Pojawiły się różne interpretacje dotyczące tego, kim były zmarłe. Niektórzy sugerują, że były to kapłanki. Wskazywać ma na to nietypowa, niezbyt przecież praktyczna odzież. Może kobiety odprawiały w nich ceremonie, albo nosiły je w czasie ważnych okazji. Z pewnością były ważnym osobami w społeczności, skoro poświęcono tak dużo czasu na przygotowanie im wspaniałych strojów.

Źródło: Science Advances

Nasz autor

Szymon Zdziebłowski

Dziennikarz naukowy, z wykształcenia archeolog śródziemnomorski. Przez wiele lat był związany z Serwisem Nauka w Polsce PAP. Opublikował m.in. dwa przewodniki turystyczne po Egipcie, a ostatnio – popularnonaukową książkę „Wielka Piramida. Tajemnice cudu starożytności” o największej egipskiej piramidzie.