Długa droga sufrażystek z Wyoming. Jak w Stanie Równości walczono o równouprawnienie

W latach 2009 i 2010 przypadła 140. rocznica przyznania kobietom prawa wyborczego w Stanach Zjednoczonych. Wyoming przyjął pierwszą ustawę o prawie wyborczym kobiet 10 grudnia 1869 roku, a kobiety głosowały po raz pierwszy w 1870 roku. Prawo wyborcze w języku angielskim określane jest słowem 'suffrage'. Pochodzi ono od łacińskiego słowa 'suffragium', oznaczającego właśnie prawo do głosowania.

Kobiety w Stanach Zjednoczonych walczyły o prawo wyborcze od czasów prezydentury Andrew Jacksona, w latach dwudziestych XIX wieku. Przed wojną secesyjną zasady prawa wyborczego dawały kobietom ograniczone prawo do głosowania w kilku stanach. New Jersey pozwalało im głosować zanim w 1844 roku nastąpiło pozbawienie praw wyborczych kobiet na mocy stworzonej wtedy konstytucji tego stanu.

W 1869 roku Kongres uchwalił XV poprawkę do konstytucji Stanów Zjednoczonych, mającą wkrótce zostać ratyfikowaną, która gwarantowała powszechne prawo wyborcze dla mężczyzn. W poprawce tej nie było wzmianki o kobietach. Choć rząd federalny nie przyznał wówczas kobietom prawa do głosowania, poszczególne stany nadal mogły uchwalać różne rodzaje prawa wyborczego, w tym przyznawać je właśnie kobietom.

Budowa kolei a prawo wyborcze

W tym samym roku zakończono budowę kolei transkontynentalnej, łączącej linie kolejowe Union Pacific i Central Pacific. Może się wydawać, że nie ma to nic wspólnego z umożliwieniem kobietom głosowania, ale w rzeczywistości było to bardzo ważne.

Tysiące pracowników przybyło na amerykański zachód, aby pracować na kolei. W miarę wzrostu liczby ludności Kongres postanowił wydzielić część terenów w Dakocie, Idaho i Utah, aby stworzyć Terytorium Wyoming. W maju 1869 roku, w tym samym miesiącu, w którym Union Pacific Railroad zostało otwarte dla obywateli, prezydent Ulysses S. Grant mianował Johna A. Campbella nowym gubernatorem Terytorium Wyoming.

Pierwsze wybory w Terytorium Wyoming odbyły się we wrześniu 1869 r. William H. Bright, przewodniczący Rady Ustawodawczej Terytorium Wyoming, wprowadził ustawę o prawie wyborczym kobiet podczas pierwszej sesji rady. Projekt ten przeszedł przez demokratyczną legislaturę i został szybko podpisany przez republikańskiego gubernatora.

Ustawa brzmi: Prawo wyborcze kobiet Rozdział 31 Ustawa o przyznaniu Kobietom z Terytorium Wyoming prawa do głosowania oraz do piastowania urzędów. Rada i Izba Reprezentantów Terytorium Wyoming uchwala co następuje: Ust. 1. Każda kobieta w wieku dwudziestu jeden lat, zamieszkała w tym Terytorium, może w każdych wyborach, które odbędą się zgodnie z jego prawem, oddać swój głos. A jej prawa do czynnego głosowania i do sprawowania urzędu będą takie same na mocy praw wyborczych tego Terytorium, jak prawa wyborców. Ust. 2. Akt ten wchodzi w życie i obowiązuje od i po jego uchwaleniu. Zatwierdzony, 10 grudnia 1869 roku.

Wyoming: kobiety domagają się praw

Młodsze stany i terytoria, takie jak Wyoming, były bardziej skłonne do tego, by rozważyć nowe pomysły na to, kto może legalnie głosować. Mimo to, ludzie byli trochę zaskoczeni. Wyoming uchwaliło pierwsze prawo wyborcze dla kobiet w Stanach Zjednoczonych, praktycznie bez jakichkolwiek dyskusji czy kontrowersji.

Było kilka powodów, dla których ustawa ta została uchwalona tak szybko. Historyk C.G. Coutant napisał: "Pewien mężczyzna powiedział mi, że uważa to za słuszne i sprawiedliwe, by dać kobietom prawo do głosowania. Inny mężczyzna powiedział, że uważa, iż będzie to dobra reklama dla Terytorium. Jeszcze inny powiedział, że głosował, by zadowolić kogoś innego, i tak dalej".

Wielu ustawodawców głosowało za projektem ustawy, mając nadzieję na zwiększenie populacji tego Terytorium. Na zachodzie brakowało kobiet i być może mężczyźni działali w nieco desperacki sposób, aby przyciągnąć je w te rejony kraju. Rozporządzenie Północno-Zachodnie z 1787 roku wskazywało, że terytoria mogą ubiegać się o statut stanowy, gdy liczba ludności osiągnie 60 tysięcy osób. "Spodziewamy się teraz sporej imigracji kobiet do Wyoming" - można było przeczytać w lokalnej gazecie 'The Cheyenne Leader'.

Jeden z polityków stwierdził, że przyznawanie praw wyborczych kobietom zaczęło się jako żart. Edward M. Lee, sekretarz Terytorium w 1869 roku, napisał: "Pewnego razu w czasie sesji, wobec ogromnego rozbawienia, po przedstawieniu różnych zabawnych poprawek, spodziewając się całkowitego weta gubernatorskiego, uchwalono ustawę nadania prawa wyborczego kobietom w Wyoming. Projekt ustawy został jednak przyjęty, stał się prawem, a najmłodsze terytorium znalazło się na drodze ku postępowi... Jakże dziwne, że ruch mający na celu oczyszczenie politycznego bagna... powstał w wyniku żartu... Zawołajmy więc, chwała pierwszej legislaturze Wyoming!".

Chociaż niektórzy traktowali jego projekt ustawy jako żart, William Bright traktował kwestię przyznania prawa wyborczego kobietom bardzo poważnie. Pani Bright powiedziała później, że jej mąż, Południowiec, który w wojnie secesyjnej walczył po stronie Unii, uważał, że jeśli wszyscy mężczyźni mogą głosować, to nie ma powodu, dla którego jego własna żona i matka również nie mogłyby głosować.

William Bright napisał w "Denver Tribune": "Wiedziałem, że to nowa kwestia, a do tego bardzo żywa, i z mocnym przekonaniem, że jest to sprawiedliwe, postanowiłem wykorzystać wszystkie swoje wpływy".

Niektórzy ustawodawcy głosowali za projektem ustawy, ponieważ uważali, że nie ma zbyt dużych szans na jej przyjęcie. William Bright skorzystał z tego przekonania. W 1882 roku gubernator John W. Hoyt wyjaśnił, jak William Bright sprytnie nastawił obie strony przeciwko sobie:

"Powiedział do Demokratów: 'Mamy Republikańskiego Gubernatora i Demokratyczne Zgromadzenie. A zatem, jeśli uda nam się przeforsować tę ustawę przez Zgromadzenie, a gubernator ją zawetuje, to przedstawimy pewne stanowisko, wiecie, pokażemy naszą liberalność i nic przy tym nie stracimy. Ale nie wychylajcie się, nie mówcie nikomu nic na ten temat'. Oni obiecali. Następnie udał się do Republikanów i powiedział im, że Demokraci zamierzają poprzeć jego inicjatywę i że jeśli nie chcą stracić kapitału, powinni również głosować za przyjęciem projektu.

Dodał też, że nie sądził, że będzie ich wystarczająco dużo, by go przyjąć, ale głosowanie będzie zarejestrowane i w ten sposób Republikanie udaremnią zagrywki drugiej partii. I oni również zgodzili się głosować za ustawą. A więc, kiedy ustawa trafiła pod głosowanie, przeszła od razu! Członkowie zgromadzenia spojrzeli na siebie ze zdumieniem, bo nie mieli przecież zamiaru tego zrobić. Potem śmiali się i mówili, że to dobry żart, ale mieli "gubernatora po swojej stronie". A zatem ustawa trafiła z czasem do Johna A. Campbella, który był wtedy gubernatorem, a on natychmiast ją podpisał!".

Po uchwaleniu ustawy, w gazecie 'Wyoming Tribune' napisano, że "prawdopodobnie będzie ona punktem odniesienia dla sesji, i cieszymy się, że nasza legislatura przejęła inicjatywę w tym ruchu, który ma stać się powszechny. Lepiej jest przewodzić niż utrudniać, gdy ruch jest nieunikniony".

O prawach wyborczych kobiet w Wyoming, amerykańska działaczka na rzecz praw obywatelskich Susan B. Anthony powiedziała z radością: "Wyoming jest pierwszym miejscem na zielonej ziemi Boga, które może konsekwentnie twierdzić, że jest krainą Wolnych!". Telegramy przychodziły z tak odległych miejsc jak Wielka Brytania i Prusy.

Kobiety w rolach sędziów i przysięgłych

Ustawa o prawie wyborczym dla kobiet dała im nie tylko prawo do głosowania, ale także do zasiadania na ławie przysięgłych i do ubiegania się o stanowiska polityczne. W lutym 1870 roku trzy kobiety zostały powołane na sędziów pokoju w Wyoming, chociaż tylko jedna, Esther Morris, faktycznie pełniła funkcję sędziego. Prowadziła ona ponad czterdzieści spraw na terenie tego terytorium. Nie przegrała żadnej apelacji i była powszechnie uważana za dobrego sędziego, ale nie została powołana na kolejną kadencję.

Pierwsze ławniczki rozpoczęły swoją służbę w marcu lub kwietniu 1870 roku. W "A History of Wyoming" T.A. Larsona autor pisze, że ławnicy płci męskiej przestali palić i żuć tytoń, gdy kobiety zaczęły z nimi przebywać. Mężczyźni przestali też uprawiać hazard i pić podczas przerw w obradach.

Kobiety generalnie były bardziej skłonne do tego, by uznać kogoś za winnego niż mężczyźni, wydawały surowsze wyroki więzienia, a także rzadziej akceptowały samoobronę jako powód do zamordowania człowieka. Kobiety udowodniły, że są w stanie służyć jako członkowie ławy przysięgłych. Traktowały swoje obowiązki poważnie, ale nie wszyscy akceptowali kobiety pełniące rolę ławników. Z tego powodu, nowo wybrani sędziowie zakazali kobietom pełnienia obowiązków ławników w 1871 roku.

Kobiety głosują

Kobiety z Wyoming po raz pierwszy głosowały we wrześniu 1870 roku. Wiele osób było ciekawych tego, jak właściwie będą wyglądać wybory z udziałem kobiet. Czy kobiety pójdą do urn, skoro teraz mają taką możliwość?

Około tysiąca kobiet miało prawo oddać głos w Wyoming i jak się okazało większość z nich zdecydowała się wziąć udział w wyborach. Znany obywatel Wyoming, Bill Nye, zapytany o to, jak wyglądały wybory z udziałem kobiet w jego stanie napisał: "Nie sprzedano żadnego rumu, kobiety jeździły w powozach zapewnianych przez obie partie, a każdy mężczyzna wysilał się, by być dżentelmenem, ponieważ w grę wchodziły dodatkowe głosy. Wybory w Wyoming, jak pamiętam, były ostrą naganą w stosunku do wszystkich wyborów na Wschodzie, jakie kiedykolwiek widziałem". Nye był redaktorem wydawanej w Wyoming gazety 'Laramie Daily Boomerang'.

Demokraci stracili wiele miejsc w drugiej terytorialnej kadencji i zostali zastąpieni przez Republikanów. Pozostali w legislaturze Demokraci obwiniali kobiety za swoją porażkę i znieśli nowe prawo. Republikański gubernator zawetował jednak tę zmianę i prawo wyborcze kobiet zostało utrzymane w mocy. "Żaden ustawodawca nie ma prawa pozbawiać swoich wyborców praw wyborczych" - powiedział gubernator Campbell.

Wyoming wystąpiło z wnioskiem o przyznanie mu statutu stanowego w 1889 roku. W tym roku, sufrażystki ciężko pracowały nad tym, by wybrać delegatów, którzy sprzyjaliby ich sprawie. Niektórzy członkowie Kongresu USA starali się usunąć klauzulę dotyczącą prawa wyborczego kobiet zapisaną w konstytucji Wyoming. Wyborcy z tego terytorium odpowiedzieli, że staną się stanem, który pozwoli głosować wszystkim na równi lub w ogóle nie zostaną stanem.

W 1890 roku Wyoming zostało ogłoszone 44. stanem i pierwszym z nich, w którym kobiety miały pełne prawo do głosowania. Ówczesny gubernator, Francis E. Warren, napisał: "Nasi najlepsi ludzie, a w rzeczywistości wszystkie klasy niemalże powszechnie opowiadają się za prawem wyborczym dla kobiet. Kilka kobiet i kilku mężczyzn nadal przejawia uprzedzenia wobec tej kwestii, ale nie mam wiedzy o jakichkolwiek dowodach, które mogłyby wskazywać na jej zły wpływ na Wyoming".

Wyoming stało się znane jako Stan Równości. Krajowa konwencja dotycząca praw wyborczych w 1891 roku uwzględniła to wyrażając swego rodzaju hołd dla tego stanu: "Wyoming, chwała wam, pierwsza prawdziwa republika, jaką świat kiedykolwiek widział!".

Ciekawostki o prawach kobiet

• W 1925 roku Nellie Tayloe Ross została wybrana na gubernatora Wyoming. Była pierwszą kobietą, która pełniła funkcję gubernatora w Stanach Zjednoczonych.
• W 1893 roku Nowa Zelandia stała się pierwszym krajem na świecie, który dał kobietom takie same prawa do głosowania jak mężczyznom. Australia zrobiła to samo w 1902 roku, następnie Finlandia w 1906 roku i Norwegia w 1913 roku.
• Wyoming, nazywane Stanem Równości, posiada również bardzo trafne motto brzmiące: Równe Prawa.

Poza Wyoming

Te stany i terytoria przyznały kobietom pełne lub częściowe prawa wyborcze przed uchwaleniem dziewiętnastej poprawki do konstytucji USA w 1920 roku:

• Wyoming (1869)
• Utah (1896)
• Kolorado (1893)
• Idaho (1896)
• Waszyngton (1910)
• Kalifornia (1911)
• Oregon (1912)
• Arizona (1912)
• Kansas (1912)
• Alaska (1913)
• Illinois (1913)
• Dakota Północna (1917)
• Indiana (1919)
• Nebraska (1917)
• Michigan (1918)
• Arkansas (1917)
• Nowy Jork (1917)
• Dakota Południowa (1918)
• Oklahoma (1918)

Źródło: NationalGeographic.com: Woman Suffrage

1 z 1

sufrażystki