Przełomowe odkrycie na Syberii. To pierwsza zidentyfikowana rodzina neandertalczyków

W tym artykule:

1. Pierwsza zidentyfikowana rodzina neandertalczyków
2. Jak żyli neandertalczycy?
3. Co stało się z neandertalczykami?
4. Neandertalczyk cechy

Neandertalczycy są uważani za najbliższych krewnych współczesnego człowieka. O mieszkańcach Eurazji sprzed 40 tys. lat wciąż dowiadujemy się coraz więcej. Jedne z ostatnich badań dowodzą, że różnica tylko jednego aminokwasu sprawiła, że w mózgu Homo sapiens powstaje więcej neuronów niż u neandertalczyka.

Pierwsza zidentyfikowana rodzina neandertalczyków

Pierwszy szkic genomu neandertalczyka został opracowany w 2010 r. Od tego czasu naukowcy z Instytutu Antropologii Ewolucyjnej im. Maxa Plancka zsekwencjonowali kolejnych 18 genomów z 14 różnych stanowisk archeologicznych w całej Eurazji. O poszczególnych społecznościach neandertalczyków nadal wiemy jednak niewiele.

Powoli się to zmienia. Naukowcy sugerują, że przynajmniej na Syberii neandertalczycy żyli w grupach liczących od 10 do 20 osób. Podobnie jak współczesne goryle górskie, które są gatunkiem zagrożonym.

Badacze przeanalizowali DNA z fragmentów kości i zębów wykopanych w jaskiniach na południu Syberii. Szczątki należały do kilkunastu mężczyzn, kobiet i dzieci neandertalczyków. Naukowcy odkryli sieć powiązań między ojcem i jego nastoletnią córką, innym mężczyzną spokrewnionym z ojcem i dwoma krewnymi drugiego stopnia, prawdopodobnie ciotką i jej siostrzeńcem. W odkryciu kluczowe było zidentyfikowanie tak zwanych heteroplazmii. To to szczególny rodzaj wariantu genetycznego, który utrzymuje się tylko przez niewielką liczbę pokoleń.

– Fakt, że żyli w tym samym czasie, jest bardzo ekscytujący. Oznacza to, że prawdopodobnie pochodzili z tej samej grupy społecznej. Po raz pierwszy możemy wykorzystać genetykę do zbadania organizacji neandertalczyków – komentuje Laurits Skov, główny autor badania.

Jak żyli neandertalczycy?

Badanie opublikowane na łamach „Nature” zostało przeprowadzone przez zespół naukowców z całego świata, w tym Svante Paabo. Szwedzki genetyk zdobył w tym roku Nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny za pracę nad mapowaniem genetycznych powiązań Homo sapiens z neandertalczykami.

W ciągu ostatnich 14 lat oprócz kilkuset tysięcy kamiennych narzędzi i kości zwierzęcych archeolodzy na Syberii znaleźli też ponad 80 fragmentów kości i zębów neandertalczyków. To jedno z największych tego typu skupisk szczątków nie tylko w regionie, ale i na świecie. Badania wykazały, że miejscowi neandertalczycy polowali na konie, żubry i inne zwierzęta wędrujące przez doliny rzeczne.

Wcześniejsza analiza skamieniałości palca z Jaskini Denisowej wykazała, że neandertalczycy zamieszkiwali góry Ałtaj już około 120 tys. lat temu. Z danych genetycznych wynika jednak, że mieszkańcy jaskiń na Syberii są bliżej spokrewnieni z europejskimi neandertalczykami.

Autorzy badań podkreślają, że neandertalczycy nie żyli w całkowicie odizolowanych społecznościach. Porównując różnorodność genetyczną chromosomu Y, który jest dziedziczony z ojca na syna, z różnorodnością mitochondrialnego DNA, dziedziczoną po matkach, naukowcy ustalili, że kobiety migrowały częściej od mężczyzn.

W laboratorium powstał w pełni funkcjonalny „mini mózg” neandertalczyka

Badacze z Uniwersytetu Kalifornijskiego w San Diego stworzyli cząstki gąbczastej materii mózgu genetycznie zmodyfikowanej w ten sposób, by mógł w nich znaleźć się gen NOVA1 w kształcie na...

Co stało się z neandertalczykami?

Istnieje wiele teorii tłumaczących wyginięcie neandertalczyków. Jedna z nich mówi, że degradacja ich terytoriów nastąpiła na długo przed przybyciem współczesnego człowieka. To doprowadziło do zdziesiątkowania i ostatecznego zaniku populacji. Duża część naukowców sugeruje, że różne reakcje na zmieniający się klimat i środowisko oraz wykorzystanie zasobów również mogły odegrać ważną rolę w zniknięciu neandertalczyków.

Wiadomo też jednak, że neandertalczycy i przodkowie Homo sapiens tworzyli „małżeństwa mieszane”. Dlatego dziś wielu ludzi, zwłaszcza pochodzenia europejskiego ma w DNA geny odziedziczone po neandertalczykach. Możliwe więc, że nie wyginęli oni, lecz niejako wtopili się w Homo sapiens.

Neandertalczyk cechy

Neandertalczycy mieli długą, niską czaszkę (w porównaniu z bardziej kulistą czaszką współczesnych ludzi) z wydatnym łukiem brwiowym nad oczami. Ich twarz była również charakterystyczna. Środkowa część twarzy była wysunięta do przodu i zdominowana przez bardzo duży, szeroki nos. Przeciętny neandertalczyk miał około 165 cm, a kobiety 153 cm wzrostu.

Źródło: „Nature”

Nasz ekspert

Mateusz Łysiak

Dziennikarz zakręcony na punkcie podróżowania. Pierwsze kroki w mediach stawiał w redakcjach internetowej i papierowej magazynu „Podróże”. Redagował i wydawał m.in. w gazeta.pl i dziendobrytvn.pl. O odległych miejscach (czasem i tych bliższych) lubi pisać nie tylko w kontekście turystycznym, ale też przyrodniczym i społecznym. Marzy o tym, żeby zobaczyć zorzę polarną oraz Machu Picchu. Co poza szlakiem? Kuchnia włoska, reportaże i pływanie.