Strukturę starszą niż Stonehenge i piramidy znaleziono na przedmieściach Pragi. Do czego służył tzw. rondel?
Na obrzeżach Pragi, w dzielnicy Vinor, archeolodzy odkopują tzw. rondel – strukturę architektoniczną z okresu neolitu. Szacują, że ma około 7000 lat. Tym samym stanowi jeden z najstarszych przykładów architektury europejskiej.
W tym artykule:
Słowo rondel kojarzy nam się z okrągłym naczyniem. Jednak używa się go również w archeologii. Rondel (albo rondeloid) to okrągła budowla wznoszona przez ludzi z młodszej epoki kamienia, czyli z neolitu. Przez kilkaset lat rondele były bardzo popularne w Środkowej Europie. Dotychczas znaleziono je na terenie dzisiejszych Węgier, Czech, Niemiec, Słowacji i Polski.
Według Radio Prague International dotychczas w Europie odkryto 200 takich struktur. Jedna z nich znajduje się na samych przedmieściach Pragi. Jak można przeczytać na portalu Life Science, rondel z dzielnicy Vinor ma średnicę 55 m.
O tym, że znajduje się w tym miejscu, czescy archeolodzy wiedzieli już od lat osiemdziesiątych XX wieku. Krąg odkryli wówczas robotnicy, kładący w tamtym miejscu instalację gazową i rury kanalizacyjne.
Do czego służyły rondele?
Okrągłe ziemne struktury często otoczone były drewnianą palisadą. Dodatkowo mogły okrążać je ziemne rowy o wspólnym środku. Zazwyczaj prowadziło do nich kilka wejść z różnych stron świata. Naukowcy nie mają wątpliwości, że gromadzili się tam ludzie. Spór jednak budzi pytanie, po co to robili.
Ludzie z okresu wczesnego neolitu używali kryształów do oznaczania kurhanów. Co to oznaczało?
Archeolodzy odnaleźli kryształy na zachodzie Anglii, które zostały celowo złożone w miejscach pochówków sprzed nawet 6000 lat.
Badacze podejrzewają, że rondele mogły spełniać nie jedną, lecz wiele różnych funkcji. Na ich terenie mogły odbywać się rytuały przejścia oraz inne ważne dla społeczności ceremonie. Mogło to być też miejsce wymiany handlowej lub fortyfikacja obronna.
Miroslav Kraus, który stoi na czele zespołu archeologów badających rondel na przedmieściach Pragi, uważa, że odsłonięcie całej struktury może dostarczyć wskazówek wyjaśniających, do czego służyła. Na razie naukowcy znaleźli na miejscu fragmenty ceramiki, kości zwierzęce i kamienne narzędzia. Datowanie radiowęglowe tych znalezisk pomoże ustalić, kiedy dokładnie zbudowano rondel.
Jak znajdowano rondele?
O tym, że kiedyś w środkowej Europie istniały struktury takie jak rondele, dowiadujemy się dopiero od kilku dziesięcioleci. Pierwszy rondel został odkryty w 1991 roku w Niemczech. Jest to tzw. Goseck Circle – obserwatorium słoneczne w Goseck. Znaleziono je – jak większość rondeli – dzięki analizie zdjęć lotniczych. Rondele bowiem najlepiej widać z powietrza.
Obserwatorium słoneczne w Goseck ma 75 m średnicy. Otaczała je podwójna drewniana palisada datowana na 4800–4900 lat p.n.e. Do tego rondela prowadziły trzy wejścia. Dwa z nich skierowane są w stronę wschodu i zachodu słońca w czasie zimowego i letniego przesilenia. Z tego powodu naukowcy podejrzewają, że ten rondel służył jako zegar lub właśnie obserwatorium słoneczne.
Weekend w Pradze. Które miejsca warto odwiedzić?
Wypad do Pragi – nieważne, czy na urodziny, wieczór kawalerski czy po prostu z powodu wolnego weekendu – to zawsze dobry pomysł. Na weekend w Pradze można łatwo dotrzeć na kilka sposobów...
Rondele były bardzo popularne przez trzy stulecia. Około 4600 roku p.n.e. z jakiś powodów przestano je budować.
Rondele w Polsce
Rondele znajdują się również na terenie Polski. Dwa pierwsze odkryto w 1997 roku w Bodzowie i Rąpicach (obie wsie znajdują się w województwie lubuskim). W 2008 roku w pobliżu Biskupina odkryto trzeci rondel średnicy 100 m. Był on otoczony aż dwoma ziemnymi wałami.
Od tego czasu na terenie naszego kraju co pewien czas znajdowane są kolejne kręgi. W 2019 roku udało się je wypatrzyć dzięki analizie danych z Google Maps i Google Earth. Archeolodzy odkryli wówczas dwa rondele w pobliżu Łysomic w powiecie toruńskim. Oba dzieli od siebie tylko 5 km. Mają po 85 m średnicy.
Źródła: LiveScience, Radio Prague International, Nauka w Polsce.
Nasz ekspert
Magdalena Salik
Dziennikarka naukowa i pisarka, przez wiele lat sekretarz redakcji i zastępczyni redaktora naczelnego magazynu „Focus". Wcześniej redaktorka działu naukowego „Dziennika. Polska, Europa, Świat”. Pasjami czyta i pisze, miłośniczka literatury popularnonaukowej i komputerowych gier RPG. Więcej: magdalenasalik.wordpress.com