Światowid ze Zbrucza. Słowiański idol trafił do Puszczykowa pod Poznaniem

W tym artykule:

1. Światowid ze Zbrucza, czym jest i czy czcili go Słowianie?
2. Idol ze Zbrucza. Kopia w muzeum Fiedlera
3. Nowe badania posągu i dalsze zagadki
4. Arkady Fiedler. Kim był i kiedy powstało muzeum?

Nie jest to jednak oryginalny posąg. Ten znajduje się w zbiorach Muzeum Archeologicznego w Krakowie. Do Puszczykowa trafiła właśnie wykonana kopia. Umieszczono ją w ogrodzie Muzeum-Pracowni Literackiej Arkadego Fiedlera.

Światowid ze Zbrucza, czym jest i czy czcili go Słowianie?

Światowid ze Zbrucza bywa też nazywany Idolem ze Zbrucza. Odkryto go w połowie XIX w. w rzece Zbrucz koło wsi Liczkowce, na obecnym terytorium Ukrainy. Jest to prostopadłościenna, wapienna bryła o wysokości prawie 2,57 m. Jej boki pokryte są trzema pasmami płaskorzeźb.

Wykuto na nich przedstawienia bogów. Posąg zwieńcza „kapelusz” nakrywający cztery połączone ludzkie głowy. Być może jest to czterogłowe bóstwo. Jest ono wyposażone w znajdujące się poniżej róg, pierścień, szablę i konia. Jak czytamy na stronie Muzeum Archeologicznego w Krakowie, „interpretuje się je jako przedmioty związane z bogiem-wojownikiem, będącym jednocześnie gwarantem ziemskiej pomyślności i dostatku (róg), chroniącym przed złymi mocami (pierścień). Byłby to bóg uniwersalny, władający wszelkimi siłami natury i bytem ludzkim."

Idol ze Zbrucza. Kopia w muzeum Fiedlera

Dlaczego warto zobaczyć kopię posągu? Być może dlatego, że znajduje się w ogrodzie „kultur i tolerancji" Muzeum-Pracowni Literackiej Arkadego Fiedlera w Puszczykowie, gdzie można obejrzeć również inne ciekawostki. Są tam m.in. kopie takich konstrukcji, jak Wielka Piramida i Wielki Sfinks z Gizy w Egipcie, Brama Słońca z Boliwii w Ameryce Południowej, kamienny kalendarz Azteków w kształcie dysku i posąg z Wyspy Wielkanocnej. Jest też replika w skali 1:1 legendarnego żaglowca Krzysztofa Kolumba, którym odkrył Amerykę.

Historia Słowian do dziś jest pełna zagadek. Skąd się wzięli i jakie były plemiona słowiańskie?

Choć opanowali rozległe przestrzenie wschodniej Europy, ich ekspansja pełna jest zagadek. Historia Słowian wypełniona jest pytaniami bez odpowiedzi. Czy Słowianie w Polsce pojawili się tak s...

Jak wyjaśnił „National Geographic Polska” Arkady Radosław Fiedler, pomysł na wykonanie kopii pojawił się wiele lat temu. „Zawsze fascynowała mnie ta figura, cztery twarze zwrócone w cztery strony świata” – dodał. Zwrócił uwagę na to, że jest to jeden z symboli dawnych słowiańskich czasów z epoki przedchrześcijańskiej. A ta, jak zauważył, była bardzo bogata i ciekawa. Jednym z powodów wykonania nowej kopii była chęć uczczenia przez Fiedlera zbliżającej się, okrągłej pięćdziesiątej rocznicy istnienia muzeum.

Ciekawostką jest fakt, że posąg jest kilkanaście centymetrów wyższy od oryginału i mierzy około 2,7 m. Również jego boki są nieco szersze. „Chodziło o to żeby posąg wyglądał godnie i nie ginął wśród licznych rekonstrukcji w ogrodzie” – podkreślił Fiedler.

Nowe badania posągu i dalsze zagadki

Czy posąg przedstawia faktycznie Światowida? Nie jest to takie oczywiste. Taką nazwę nadał mu Joachim Lelewel. Polskiemu historykowi wygląd idola skojarzył się z czczonym przez Słowian połabskich Świętowitem. Był to bóg o czterech twarzach.

Idol jest ciągle przedmiotem analiz i dyskusji wśród naukowców. W ostatnim czasie przeszedł gruntowną konserwację. Okazało się, że być może już w czasach, gdy powstał był pokryty częściowo czerwoną farbą.

Arkady Fiedler. Kim był i kiedy powstało muzeum?

Muzeum w Puszczykowie założył Arkady Fiedler (1894–1985). Był on pisarzem, reportażystą, przyrodnikiem i podróżnikiem. Na jego kilkudziesięciu książkach jego autorstwa wychowały się pokolenia dzieci i młodzieży w czasach komunizmu, gdy podróże były utrudnione. Zdobył wiele nagród, w tym nagrodę literacką miasta Poznania. Jest patronem kilkudziesięciu szkół.

Muzeum-Pracownia Literacka Arkadego Fiedlera działa od 1974 roku. Mieści się w starym domu rodziny Fiedlerów w Puszczykowie pod Poznaniem. Arkady Fiedler kupił budynek w 1946, po powrocie do Polski z wojennej emigracji.

Źródło: Muzeum Archeologiczne w Krakowie.