Tajemnicze monety odnalezione ponad 300 lat temu przedstawiają zapomnianego rzymskiego cesarza

W tym artykule:

1. Monety odnalezione w Siedmiogrodzie uważane były przez lata za fałszywki
2. Nowa analiza wykazała, że Sponsianus naprawdę istniał
3. Sponsianus utworzył samozwańczą, wojskową republikę na obszarze Rumunii

Monety, a szczególnie te sprzed dziesiątek lub setek lat, mają często olbrzymią wartość naukową. To cenne źródło wiedzy historycznej i archeologicznej, a analiza niektórych egzemplarzy często ujawniała nowe fakty z danej epoki. Tak było m.in. w przypadku bizantyjskiej monety, którą wybito w 1054 roku.

Badania wykazały, że mogła przedstawiać wybuch supernowej. Odkrycie jest niezwykle ciekawe. To zjawisko, widoczne przez całą dobę przez 23 dni, a w nocy przez 653 dni, miało być ukrywane przez Kościół w Europie. Stało się tak, ponieważ wszelkie wydarzenia astronomiczne były sprzeczne z jego nauczaniem.

Monety odnalezione w Siedmiogrodzie uważane były przez lata za fałszywki

Jednak monety, tak jak i większość cennych przedmiotów, bywały podrabiane nawet w starożytności. Dopiero postęp w nauce i technologii na przełomie XX i XXI wieku umożliwił lepsze odróżnianie oryginałów od falsyfikatów. Jednak wciąż bywa to nie lada wyzwaniem.

W 1713 roku w Transylwanii odnaleziono kilka złotych monet, które przypominały aureusy. To rzymskie monety, które wybijane były od I wieku p.n.e. Na kilku z nich widniał wizerunek nieznanego mężczyzny, a na jednej napis „Sponsianus". Archeolodzy twierdzą, że człowiek ten miał być pretendentem do tytułu cesarza za panowania Filipa I Araba w latach 244–249 n.e. Niektórzy historycy uważają również, że był uzurpatorem, który planował obalić ówczesnego władcę.

W Wielkiej Brytanii odnaleziono skarb antycznych Rzymian. Na monetach wybito wizerunek pierwszego rzymskiego cesarza

Część skarbu odnalazło brytyjskie małżeństwo za sprawą wykrywacza metali. Rzymskie monety prawdopodobnie w przeszłości zostały ukryte w ziemi.

Duża część środowiska archeologicznego uznała jednak, że monety były dziełem fałszerzy. Nie wiadomo było jednak, czy podrobiono je w czasach domniemanego cesarza, czy też w czasach nowożytnych. Numizmatycy w XIX wieku zwrócili uwagę, że awers monety Sponsianusa nie przypomina innych monet, które wybijane były według dokładnie określonego systemu monetarnego w Rzymie. Z kolei rewers wygląda jak kopia republikańskiego denara, który był wybijany od 135 r. p.n.e.

Nowa analiza wykazała, że Sponsianus naprawdę istniał

Naukowcy z Wielkiej Brytanii postanowili dokładnie przeanalizować monetę z wizerunkiem Sponsianusa. W tym celu wykorzystali badania z wykorzystaniem mikroskopu elektronowego oraz obrazowania ultrafioletowego. Badacze odkryli, że na jej powierzchni znajdują się minimalne rysy.

Autorzy twierdzą, że takie uszkodzenia świadczą o tym, że moneta faktycznie musiała być w przeszłości w obiegu. Według badaczy ślady są zbyt małe, aby można było mówić o celowym zarysowaniu. Ponadto uczeni odkryli resztki gleby. Wstępna analiza wykazała, że moneta musiała być zakopana na długo przed XVIII wiekiem.

Brytyjscy naukowcy odkryli również, że aureusy odkryte w Transylwanii wykonano tylko w 90% ze złota. Pozostałe 10% to mieszanka srebra i miedzi. Eksperci zwracają uwagę na to, że w rzymskich mennicach produkowano monety z czystego złota.

– To może sugerować, że monety są fałszywkami. Jednak naszym zdaniem te aureusy zostały wybite poza granicami starożytnego Rzymu, prawdopodobnie z niedokładnie rafinowanej rudy – twierdzi Paul Pearson, profesor University College London i współautor badania.

Sponsianus utworzył samozwańczą, wojskową republikę na obszarze Rumunii

Wszystkie monety, które odnaleziono w Siedmiogrodzie, pochodziły z okresu, w którym panował Filip I Arab. Co więcej, na niektórych awersach widnieje wizerunek rzymskiego cesarza. Według badaczy oznacza to, że Sponsianus nie mógł być wówczas uzurpatorem.

– Naszym zdaniem Sponsianus był wodzem zbuntowanej armii w odizolowanej rzymskiej prowincji Dacja (dzisiejsza Rumunia) w trakcie kryzysu wieku III. Epoka ta nazywana jest przez historyków „wiekiem anarchii”, „epoką żołnierzy-cesarzy” oraz „monarchią wojskową”.

Osiągnięcia starożytnego Rzymu. Co pozostawili po sobie antyczni Rzymianie?

Czy osiągnięcia starożytnego Rzymu mają wpływ na życie współczesnych ludzi? Co nasza cywilizacja zawdzięcza ideom i wynalazkom wprowadzonym dopiero przez starożytny Rzym?

Naukowcy podejrzewają, że Sponsianus nie był cesarzem całego Rzymu, ale władcą swojego nowego imperium, które stworzył na obszarze Rumunii. Prawdopodobnie w granicach jego małego, samozwańczego państwa zlecał wybijanie swoich monet, które przypominały barbarzyńskie fałszywki. Na początku wykorzystywano stare projekty z epoki republikańskiej, a z czasem zaczęto produkować aureusy z wizerunkiem nowego „cesarza”.

Źródło: PLOS One.

Nasz ekspert

Jakub Rybski

Dziennikarz, miłośnik kina niezależnego, literatury, ramenu, gier wideo i dobrego rocka. Wcześniej związany z telewizją TVN24 i Canal +. Zawodowo nie boi się podejmować żadnego tematu, prywatnie bardzo zainteresowany polityką. Autor bloga na Instagramie "Mini Podróże".