Trias. Sprawdź, co działo się podczas tego okresu ery mezozoicznej

W tym artykule:

1. Czym się charakteryzuje trias?
2. Życie i klimat w triasie
3. Ciekawostki z triasu

Pierwsze formy życia na Ziemi pojawiły się w pierwszym miliardzie lat od jej powstania. Dynamiczny rozwój życia w wodzie i na lądzie nastąpił dopiero w trzecim eonie, określanym jako fanerozoik. Jego najstarszą erą jest paleozoik, który rozpoczął się 542 mln lat temu. Już na jej początku wyewoluowały prymitywne ryby oraz rafy. Pierwsze zwierzęta zaczęły stąpać po ziemi dopiero po pierwszym wielkim wymieraniu gatunków. Wówczas planetą władały płazy, pajęczaki i owady, następnie pojawiły się gady ssakokształtne. Wraz ze zmierzchem ery paleozoicznej nastał mezozoik - era gadów. Ziemia zaczęła się zmieniać, podobnie jak zasiedlające ją stworzenia.

Czym się charakteryzuje trias?

Okresem otwierającym mezozoik był trias, trwający od ok. 251 do ok 203 mln lat temu. Nazwa wywodzi się z języka greckiego i oznacza "trójcę", co nawiązuje do podziału okresu na trzy epoki (trias wczesny, trias środkowy i trias późny) oraz do trójdzielności osadów triasu w kontekście jednostki chronostratygraficznej, obejmującej skały powstałe w tym czasie (trias dolny, trias środkowy i trias górny).

Jak kształtowała się Ziemia wraz z nastaniem mezozoiku? Uformowany w późnym permie (ostatni okres ery paleozoicznej) kontynent Pangea rozciągał się między ziemskimi biegunami. W triasie rozpoczął się proces jego rozdzielania na dwie części: północną i południową. Odpowiadał za to ocean Tetyda.

Na terenie dzisiejszej Europy doszło do powstania dwóch dużych obszarów sedymentacyjnych. Pierwszy to obszar germański, czyli epikontynentalny, który objął środkową część kontynentu. Drugi to obszar alpejski, czyli medyterański, który obejmował brzegi oceanu Tetydy i dalej rozwijał się na południu.

Mezozoik - od triasu do kredy. Poznaj ciekawostki na temat ery mezozoicznej

Era mezozoiczna czasem bywa nazywana średniowieczem dziejów Ziemi. Według tabeli stratygraficznej, mezozoik to środkowa era fanerozoiku. Poprzedzał ją paleozoik, zaś po niej nastąpił trwaj...

Na obszarze germańskim doszło do powstania czerwonych piaskowców. Pod koniec pierwszej epoki tego okresu nastąpiła transgresja morska, w efekcie czego powstały płytkie morza epikontynentalne. Pod koniec triasu morza wycofały się, pozostawiając po sobie ciemne iłowce. Na obszarze alpejskim pojawiły się morskie utwory węglanowe, które osadzały się aż do końca pierwszego okresu ery mezozoicznej. Wtedy powstały też wapienie.

Warto podkreślić, że w triasie nie występowały znaczne ruchy tektoniczne. Dopiero pod koniec okresu wystąpiły ruchy starokimeryjskie.

Życie i klimat w triasie

Mimo że w triasie rozpoczął się podział Pangei, kontynent był zbyt duży żeby wpływy oceaniczne mogły uwidocznić się w jego centralnych obszarach. Z tego względu, w triasie panował klimat suchy, lądowy.

W królestwie flory dominującą rolę odgrywały paprocie. Ziemię porastały też formy drzewne: sagowce, benetyty, szpilkowe i miłorzęby.

Wymieranie gatunków w okresie permu przetrwały tylko nieliczne gady ssakokształtne. Wraz z nastaniem ery mezozoicznej, zdołały odbudować swoją pozycję i dały początek pierwszym ssakom. We wczesnym triasie pojawiły się zółwiopodobne notozaury i plakodonty, czyli wczesne gady morskie. Nieco później rozwinęły się żółwie, ichtiozaury i plezjozaury. Na niebie pojawiły się pterozaury. Wtedy też wyewoluowały pierwsze żaby i krokodyle, które początkowo były zwierzętami typowo lądowymi.

Wśród morskich bezkręgowców, dominującą pozycję zajmowały amonity - mięczaki, które gwałtownie rozwinęły się na początku okresu. W środkowym triasie doszło do znacznego zróżnicowania gatunkowego ramienionogów i małży. Dynamicznie rozwijały się też koralowce, które u schyłku triasu tworzyły już rozległe rafy.

Paleozoik – co wydarzyło się w tym niezwykłym okresie?

Paleozoik to era sięgająca aż 542 miliony lat wstecz. Pojawiło się wtedy wiele najważniejszych, znanych nam dziś grup organizmów, choć nie wyglądały one jeszcze tak, jak teraz. Co dział...

Dinozaury rozwinęły się dopiero po wielkim wymieraniu, w następstwie którego niemal doszczętnie wyginęły gady ssakokształtne. Wówczas z powierzchni planety zniknęły też plakodonty, większość ichtiozaurów i plezjozaurów, płazy tarczogłowe oraz kotylozaury. Pomór nie oszczędził też bezkręgowców. To właśnie w okresie triasu wyginęło większość amonitów i małży, a konodonty wymarły całkowicie.

Jura przyniosła dynamiczny rozwój dinozaurów, podobnie jak kreda. Wraz z końcem ostatniego z wymienionych okresów, nastąpił zmierzch mezozoiku i początek ery kenozoicznej, która trwa do dziś.

Ciekawostki z triasu

• Ruchy tektoniczne, które występowały w okresie triasu, znacząco wpłynęły na proces wypiętrzania się Tatr.
• Przed erą mezozoiczną, wszystkie kontynenty były ze sobą połączone, tworząc superkontynent zwany Pangeą. Nazwę tę można tłumaczyć jako "wszechziemia". W okresie triasu rozpoczął się jej rozpad, a w rowach rozdzielających ląd zaczęły tworzyć się oceany.
• W triasie dominowała roślinność nagonasienna iglasta. Rośliny kwiatowe wykształciły się dopiero pod koniec ery mezozoicznej.
• Pod koniec wczesnego triasu, dzisiejsze terytorium Polski i Niemiec było pokryte płytkim morzem.
• W Krasiejowie, w skałach triasowych, znajduje się wielkie stanowisko (jedno z największych na świecie) szkieletów płazów i gadów. Także w rejonie świętokrzyskim istnieje kilka stanowisk z tropami gadów i płazów z tego okresu.

Nasz ekspert

Artur Białek

Dziennikarz i redaktor. Wcześniej związany z redakcjami regionalnymi, technologicznymi i motoryzacyjnymi. W „National Geographic” pisze przede wszystkim o historii, kosmosie i przyrodzie, ale nie boi się żadnego tematu. Uwielbia podróżować, zwłaszcza rowerem na dystansach ultra. Zamiast wygodnego łóżka w hotelu, wybiera tarp i hamak. Prywatnie miłośnik literatury.