Twierdza Modlin. Bronili jej Francuzi, Rosjanie i Polacy. I niedźwiedzica polarna

Spis treści:

1. Czym była Twierdza Modlin?
2. Kiedy upadła Twierdza Modlin?
3. Twierdza Modlin w filmach
4. Ciekawostki na temat Twierdzy Modlin
5. Czy w Twierdzy Modlin stacjonuje wojsko?
6. Zwiedzanie Twierdzy Modlin

Twierdzę Modlin można uznać za jedną z najważniejszych atrakcji turystycznych Mazowsza obok Kampinoskiego Parku Narodowego, Zamku Książąt Mazowieckich w Ciechanowie czy Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu. Wizyta w tym miejscu, przesyconym urozmaiconą historią, jest z pewnością prawdziwą gratką dla fanów historii wojskowości i fortyfikacji. Co trzeba wiedzieć o Twierdzy Modlin?

Czym była Twierdza Modlin?

Lokalizacja Twierdzy Modlin była starannie przemyślana. Jeszcze przed jej powstaniem na początku XVIII wieku wzbudzała zainteresowanie wojskowych. Tutaj łączy się Wisła z Narwią i Wkrą, poza tym niedaleko stąd usytuowana jest obecna stolica Polski, Warszawa.

Pierwszy plan wzniesienia twierdzy w tym strategicznym miejscu mieli Rosjanie w 1791 roku. Powstał nawet jej projekt autorstwa generała Jana Pietera van Suchtelena. Jednak faktyczną budowę rozpoczęto dopiero na polecenie Napoleona Bonapartego w 1807 roku.

Twierdzę Modlin najprościej zdefiniować jako szereg różnego rodzaju umocnień i budowli wzniesionych dla żołnierzy. Jest jedną z największych i najlepiej zachowanych twierdz w naszym kraju. Tworzą ją:

• cytadela położona na prawym brzegu Narwi,
• umocnione przedmościa: kazuńskie i nowodworskie,
• dwa łańcuchy fortów.

Kiedy upadła Twierdza Modlin?

Nie ma jednej odpowiedzi na to pytanie. Twierdza istniała w różnych realiach politycznych. Można więc stwierdzić, że upadała i podnosiła się do życia kilkukrotnie. Oto kluczowe momenty w jej historii.

Twierdza Modlin była oblegana po raz pierwszy w 1813 roku przez Rosjan. Wówczas bronili jej żołnierze polscy i francuscy. Skapitulowano 1 grudnia. Kolejne oblężenie twierdzy miało miejsce w czasie powstania listopadowego. Wówczas przejęli ją Polacy. Jej komendantem został gen. Ignacy Ledóchowski. Modlin był w rękach powstańców prawie do końca zrywu, bo do 9 października 1831 roku, kiedy jej obrońcy skapitulowali.

Na kolejne dramatyczne wydarzenia trzeba było poczekać blisko 90 lat. W czasie I wojny światowej twierdzę w błyskawicznym tempie zdobyły wojska niemieckie. Oblężenie trwało tylko od 9 sierpnia do 20 sierpnia 1915 roku. Główne walki trwały sześć dni. Rosyjskie siły były co prawda liczne (105 tys. osób), ale brakowało im odpowiedniego uzbrojenia.

Już w 1920 roku Modlin ponownie uległ oblężeniu, ale tym razem wewnątrz bronili się Polacy przed wojskami bolszewików. Generał Sikorski z armią 46 tysięcy ludzi odparł atak, chociaż chwilo część fortów znalazła się w rękach wroga.

Ostatnie oblężenie Modlin przeżył w 1939 roku. Wówczas twierdzy broniło 15 tys. polskich żołnierzy przed wojskami hitlerowskimi. Był to ważny punkt obrony w czasie kampanii wrześniowej. Twierdza poddała się dzień po stolicy, 29 września. Żołnierzom brakowało broni, amunicji, pożywienia i pomocy medycznej. W 1939 roku twierdza uległa bardzo poważnym zniszczeniom w wyniku nalotów bombowych i ostrzału artyleryjskiego.

Twierdza Modlin w filmach

Mimo że infrastruktura twierdzy była rozkradana w ostatnich dekadach, to nadal zachowało się sporo jej oryginalnych elementów. Przyciągają one filmowców i twierdza była planem dla wielu produkcji. Tutaj realizowano zdjęcia do filmów i seriali. Wśród produkcji były: „CK Dezerterzy”, „Wesele”, „Pan Tadeusz”, Pułkownik Kwiatkowski”, „1920. Bitwa Warszawska” czy „Czas honoru”.

Ciekawostki na temat Twierdzy Modlin

Z uwagi na bogatą historię z tą niezwykłą twierdzą związane są liczne interesujące i nierzadko zaskakujące fakty. Oto najciekawsze:

• na terenie fortecy znajduje się najdłuższy w Europie budynek. Jest to cytadela będąca koszarami wojskowymi. Liczy 2250 m długości;
• w 1919 roku twierdzy pilnowała Baśka Murmańska, czyli oswojona niedźwiedzica polarna. Przybyła do Modlina wraz z polskimi żołnierzami z polskich formacji tzw. Murmańczyków, walczących w latach 1918–1919 przeciwko bolszewikom na północy Rosji. Została zabita przez lokalną ludność po zerwaniu się z uwięzi;
• wewnątrz długich budynków koszarowych organizowane są cykliczne biegi na 5 km;
• twierdzę wzniesiono z 200 milionów cegieł;
• w Twierdzy Modlin zaczęła się historia polskiej Marynarki Wojennej. W 1920 roku, w czasie wojny polsko-bolszewickiej, w Modlinie stacjonowała Flotylla Wiślana.

Czy w Twierdzy Modlin stacjonuje wojsko?

Obecnie twierdza jest atrakcja turystyczną. Nie stacjonuje w niej dłużej wojsko. Po II wojnie światowej nadal większość obiektów zajmowało Wojsko Polskie. Jednak w 2013 roku Agencja Mienia Wojskowego sprzedała dużą część terenu twierdzy prywatnej firmie.

Zwiedzanie Twierdzy Modlin

Twierdzę Modlin można obecnie zwiedzać z różnymi firmami. Świadczą one usługi przewodnickie w wydzielonych terenach twierdzy. Możliwe jest też wynajęcie przestrzeni w jej ramach.

Zwiedzanie to koszt kilkunastu złotych. Po części terenu można przemieszczać się bezpłatnie, jednak warto wykupić wycieczkę z przewodnikiem, który opowie o obiektach i wprowadzi tam, gdzie bez wejściówki nie jest to możliwe. Oto wybrane firmy, świadczące działalność turystyczną, działające w obrębie Twierdzy Modlin: twierdzamodlin.pl, twierdzamodlin.com/.