U naszych sąsiadów odkryto najstarsze znane dowody użycia sieci rybackich w Europie
Fascynujące nowe znaleziska z paleolitycznego stanowiska w Gönnersdorf w Niemczech sugerują, że artyści epoki kamienia mogli zostawić wskazówki dotyczące początków technologii rybackiej. Ryty datowane na 15 800 lat ukazują ryby uwikłane w sieci, oferując unikatowy wgląd w codzienne życie i umiejętności prehistorycznych społeczności.
Spis treści:
- Sieci rybackie w starożytnej sztuce
- Nowe spojrzenie na sztukę epoki kamienia
- Dowody na starożytną technologię połowów w Gönnersdorf
Najnowsze odkrycia na stanowisku archeologicznym w Gönnersdorf w Niemczech kwestionują dotychczasową wiedzę na temat technologii starożytnych społeczności. Kamienne ryty przedstawiające ryby złowione w sieci – datowane na około 15 800 lat – sugerują, że ludzie epoki kamienia mogli opracować techniki połowów przy użyciu sieci znacznie wcześniej, niż do tej pory uważano. Fascynujące znalezisko rzuca nowe światło na pomysłowość społeczeństw magdaleńskich i ich zdolność do wykorzystywania skomplikowanych narzędzi.
Sieci rybackie w starożytnej sztuce
W latach 70. XX wieku naukowcy odkryli w Gönnersdorf aż 406 grawerowanych płyt łupkowych, na których przedstawiono dzikie zwierzęta i abstrakcyjne figury, typowe dla sztuki epoki kamienia. Do niedawna jednak drobne detale na ośmiu z tych płyt pozostawały niezauważone. Dzięki zaawansowanym technikom obrazowania, takim jak obrazowanie z przekształceniem odbicia (RTI), naukowcy byli w stanie dostrzec słabo widoczne wzory krat na płytach, które pokrywają wyobrażenia ryb. Te linie krzyżujące się nad rybami, większe od samych ryb i wyraźnie umieszczone centralnie, sugerują coś więcej niż tylko dekorację. Stanowią intencjonalne przedstawienie ryb uwięzionych w sieci.
Badacze podkreślają, że proces artystyczny wydaje się celowy. Najpierw wyryto ryby, a dopiero potem dodano linie kratki, symbolizujące sieć. Taka metoda, ich zdaniem, wskazuje, że twórcy rycin chcieli ukazać nie tylko same ryby, ale dynamiczny akt połowów, ilustrując zaawansowanie technologiczne tego starożytnego społeczeństwa.
Nowe spojrzenie na sztukę epoki kamienia
Przedstawienia ryb w Gönnersdorf różnią się znacząco od innych zwierząt ukazanych na kamiennych płytach. Podczas gdy wiele zwierząt jest szczegółowo i realistycznie odwzorowanych, ryby wyróżniają się abstrakcyjnością i minimalistycznym stylem, co może wskazywać, że twórcy skupiali się bardziej na procesie niż na samym temacie. Ten wybór stylistyczny jest zupełnie inny od przedstawień zwierząt, takich jak mamuty i konie, które często cechują się anatomiczną szczegółowością i dynamizmem – sugerując, że artyści z Gönnersdorf przypisywali technologii połowu specjalne, symboliczne znaczenie.
Badacze interpretują tę abstrakcyjność jako sposób na podkreślenie aktu połowów, a nie samego przedstawienia ryb. Poprzez umieszczenie ryb w sieci, artyści ci być może chcieli wyrazić opanowanie kluczowej umiejętności – łapania ryb w dużych ilościach, co z pewnością było kluczowe dla przetrwania podczas okresów migracji ryb.
Oprócz rycin inne znaleziska z Gönnersdorf sugerują, że ówcześni ludzie byli również biegli w produkcji tekstyliów. Figurki odkryte na stanowisku przedstawiają postacie ubrane, co wskazuje, że tekstylia były nie tylko znane, ale prawdopodobnie produkowane i używane na co dzień. Umiejętność ta mogła obejmować również tworzenie sieci z włókien roślinnych, takich jak trojeść czy pokrzywa. Takie sieci idealnie nadawałyby się do połowów ryb migrujących w rzekach lub strumieniach, pozwalając społeczności z Gönnersdorf na efektywne pozyskiwanie pożywienia.
Dowody na starożytną technologię połowów w Gönnersdorf
Badacze sugerują, że społeczność magdaleńska w Gönnersdorf wykorzystywała sieci jako narzędzie do połowów. Znalezione na stanowisku pozostałości ryb, w połączeniu z rycinami i dowodami na znajomość tekstyliów, wspierają hipotezę, że technologia połowów była już wówczas rozwinięta. Byłaby ona szczególnie przydatna podczas okresowych migracji ryb, umożliwiając społeczności obfite połowy w krótkim czasie.
Co ciekawe, podobne dowody pojawiły się także na innych magdaleńskich stanowiskach w Europie. Znaleziska we Francji i Hiszpanii obejmują haczyki i potencjalne obciążniki do sieci, co sugeruje, że sprzęt rybacki był częścią szerokiego zestawu narzędzi magdaleńskich. Jednak ryty z Gönnersdorf stanowią pierwsze jednoznaczne przedstawienie używania sieci, co stanowi wyjątkowy przełom w naszym rozumieniu strategii przetrwania w okresie późnego paleolitu. Ryty z Gönnersdorf zmuszają nas do ponownego przemyślenia założeń na temat umiejętności technologicznych ludzi epoki kamienia.
Warto wspomnieć, że w Polsce również znajduje się stanowisko archeologiczne wiele mówiące o życiu codziennym społeczności z okresu magdaleńskiego. – Jest to z pewnością najbogatsze stanowisko z tego okresu w naszym kraju i jedno z najbogatszych w Europie – mówi Dagmara Mańka z Instytutu Archeologii i Etnologii PAN, badająca stanowisko w Wilczycach. Do tej pory znaleziono tam m.in. szczątki ludzkie i krzemienne figurki.
Źródło: PLOS ONE.
Nasz autor
Mateusz Łysiak
Dziennikarz zakręcony na punkcie podróżowania. Pierwsze kroki w mediach stawiał w redakcjach internetowej i papierowej magazynu „Podróże”. Redagował i wydawał m.in. w gazeta.pl i dziendobrytvn.pl. O odległych miejscach (czasem i tych bliższych) lubi pisać nie tylko w kontekście turystycznym, ale też przyrodniczym i społecznym. Marzy o tym, żeby zobaczyć zorzę polarną oraz Machu Picchu. Co poza szlakiem? Kuchnia włoska, reportaże i pływanie.