W czasach imperium rzymskiego IQ ludzi malało. Przyczyna zaskoczyła naukowców
Naukowcy odkryli, że w czasach rzymskich, ok. 2000 lat temu, iloraz inteligencji ludzi zmalał o 2–3 punkty. Badacze uważają, że wpływ na to miało szerokie wykorzystywanie ołowiu w tamtym okresie.
Spis treści:
- Dlaczego ołów jest szkodliwy?
- Jak ołów obniżył inteligencję Rzymian?
- Iloraz inteligencji mógł być mniejszy o nawet 3 punkty
Ołów jest metalem ciężkim o wysokiej gęstości i niskiej temperaturze topnienia. Jest stosunkowo miękki i odporny na korozję, przez co przez lata, od starożytności znajdował szerokie zastosowanie w różnych dziedzinach rzemiosła, a nawet w życiu codziennym. Był używany do produkcji m.in. sztućców, naczyń, a także biżuterii i innych ozdób.
Rzymianie używali ołowiu do produkcji bieli ołowianej (cerusyty), która była używana jako puder kosmetyczny. Pierwiastek ten w postaci syropu był wykorzystywany nawet do konserwacji i słodzenia wina.
Dlaczego ołów jest szkodliwy?
Cerusyt jest jest jednak minerałem bardzo trującym, dlatego używanie takiego pudru prowadziło do nagromadzenia się ołowiu w organizmie i w rezultacie do śmierci. W ogóle pierwiastek ten jest toksyczny dla organizmu człowieka, a styczność z tym metalem może prowadzić do bardzo poważnych problemów zdrowotnych. Wpływa m.in. na układ nerwowy. Ołów jest neurotoksyną, która może powodować zaburzenia funkcji poznawczych, zmiany nastroju i zachowania czy zaburzenia koncentracji i pamięci.
Chociaż starożytni lekarze zdawali sobie sprawę z niektórych skutków ubocznych ołowiu, przez setki lat ludzie uważali, że pierwiastek ma mimo wszystko więcej pozytywnych aspektów. Dopiero przełom w medycynie w XIX i XX wieku sprawił, ze naukowcy częściej zaczęli badać dokładny wpływ tego metalu na organizm ludzki. W drugiej połowie XX wieku coraz częściej zaczęto wprowadzać zakazy używania ołowiu.
Jak ołów obniżył inteligencję Rzymian?
Zespół naukowców ze Stanów Zjednoczonych, Austrii, Wielkiej Brytanii, Danii i Szwajcarii przeprowadził nowe badania dotyczące wpływu ołowiu na Europejczyków w czasach imperium rzymskiego. Okazuje się, że stosowanie ołowiu na szeroką skalę miało duży wpływ na obniżenie ilorazu inteligencji ówczesnych ludzi na terenie prawie całej Europy. Wyniki badań zostały opublikowane na łamach czasopisma naukowego „Proceedings of the National Academy of Sciences”.
– Dobrze znane są szkodliwe skutki ekspozycji na ołów dla naszego zdrowia. Dowody z epoki rzymskiej wskazują na znaczną ekspozycję na ten metal ciężki, która miała olbrzymi wpływ na zdrowie ludzi ponad 2000 lat temu. Najbardziej znaczące narażenie ludności wiejskiej, nieelitarnej mogło mieć związek z zanieczyszczeniem powietrza pochodzącym z wydobycia srebra i wytopu, które stanowiły podstawę gospodarki rzymskiej – napisali w badaniu autorzy.
Ołów łatwo bowiem otrzymać z rudy. Główna ruda ołowiu, czyli galena, często zawiera srebro, dlatego wydobycie stało się szybko rozpowszechnione w starożytnym Rzymie. – Zmierzyliśmy szczegółowe zapisy zanieczyszczenia ołowiem w epoce rzymskiej, badając rdzenie lodowe Arktyki. Na tej podstawie udało nam się wykazać, że emisja ołowiu powodowana górnictwem zwiększyła jego stężenie w powietrzu w całej Europie – wyjaśnia dr Joseph R. McConnell, współautor badania z Uniwersytetu w Arizonie.
Iloraz inteligencji mógł być mniejszy o nawet 3 punkty
Badanie rdzeni lodowych dostarczyło danych o stężeniu ołowiu w atmosferze w okresie od 500 r. p.n.e. do 600 r. n.e. Wyniki sugerują, że stężenie ołowiu w powietrzu przekraczało 150 ng/m3 w pobliżu źródeł metalurgicznych. Poza ośrodkami górniczymi było mniejsze, ale nadal bardzo duże. McConnell uważa, że w okresie rzymskim do atmosfery uwolniło się nawet ponad pół miliona ton ołowiu. Problem prawdopodobnie dotyczył ok. 25% populacji całego imperium.
– W rezultacie u małych dzieci stwierdzono wzrost stężenia ołowiu we krwi o około 2,4 µg/dl powyżej normy. Doprowadziło to do powszechnego pogorszenia funkcji poznawczych, w tym obniżenia ilorazu inteligencji o 2,5 do 3 punktów w całym Cesarstwie Rzymskim – twierdzi McConnell.
– To niesamowite, że udało nam się określić poziom zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego w Europie prawie 2000 lat temu i ocenić potencjalny wpływ na zdrowie starożytnej cywilizacji rzymskiej — mówi The Guardian dr McConnell. – Nasze odkrycie pokazuje, że działalność przemysłowa i środowisko antropogeniczne już od co najmniej dwóch tysięcy lat skutkuje rozległymi szkodami dla zdrowia ludzi — dodał uczony.
Źródło: The Guardian
Nasz autor
Jakub Rybski
Dziennikarz, miłośnik kina niezależnego, literatury, ramenu, gier wideo i dobrego rocka. Wcześniej związany z telewizją TVN24 i Canal +. Zawodowo nie boi się podejmować żadnego tematu, prywatnie bardzo zainteresowany polityką. Autor bloga na Instagramie "Mini Podróże".