W Polsce znaleziono jedne z najstarszych narzędzi kamiennych w Europie. Kto je wykonał?

W tym artykule:

1. Kto żył w Polsce pół miliona lat temu?
2. Narzędzia kamienne i kości zwierząt
3. Najważniejsze stanowiska archeologiczne w Polsce

Polscy archeolodzy są uważani za światową czołówkę. Ich odkrycia w Egipcie czy krajach Ameryki Południowej miały ogromny wkład w zrozumienie miejscowych cywilizacji. Również w Polsce badacze trafią na cenne przedmioty sprzed setek, a nawet tysięcy lat. Jak się niedawno okazało, prehistoryczne narzędzia z kamienia znalezione 50 lat temu w jaskini Tunel Wielki, zostały uznane za jedne z najstarszych, jakie kiedykolwiek odkryto w regionie. Znaleziska liczą od 450 tys. do 550 tys. lat. Ta wiedza może pomóc naukowcom lepiej poznać historię ludzi, którzy je stworzyli.

Kto żył w Polsce pół miliona lat temu?

Wiek narzędzi wskazuje na to, że prawdopodobnie zostały wykonane przez wymarły gatunek ludzki Homo heidelbergensis. Uważa się go za ostatniego wspólnego przodka neandertalczyków i współczesnych ludzi. Europa Środkowa była więc zamieszkana przez ludzi w czasie, kiedy surowy klimat wymuszał szczególnych dostosowań fizycznych i kulturowych.

– Możemy zbadać granice możliwości przetrwania H. heidelbergensis, a tym samym zaobserwować, jak przystosował się do tych niesprzyjających warunków – mówiła Małgorzata Kot, archeolożka z Uniwersytetu Warszawskiego, w rozmowie z Nauką w Polsce. Badacze mają nadzieję, że w przyszłości uda im się znaleźć kości naszych przodków w jaskini.

Narzędzia kamienne i kości zwierząt

Jaskinia Tunel Wielki (Ojcowski Park Narodowy) została zbadana po raz pierwszy w latach 60. XX wieku. Archeolodzy wrócili tam dopiero w 2016 r. Pierwotnie warstwy materiału datowano na holocen (około 11,7 tys. lat temu) oraz środkowy paleolit, sięgający nawet 40 tys. lat temu. Archeolog Claudio Berto z Uniwersytetu Warszawskiego doszedł jednak do wniosku, że kości zwierzęce znalezione na miejscu były znacznie starsze.

W 2018 r. badacze ponownie zebrali materiał kostny do analizy. Ustalili wówczas, że dolna warstwa była wyraźnie starsza. W materiale badawczym znajdowały się ślady kości gatunków zwierząt, żyjących pół miliona lat temu. To najstarsze szczątki na terenie Polski i jedne z najstarszych w Europie. Mowa o europejskim jaguarze, przodku współczesnych wilków i wymarłym niedźwiedziu Ursus deningeri. Naukowcy odkryli również ślady kruszenia krzemienia oraz narzędzia przypominające noże.

Kot wskazała, że narzędzia i kości muszą być w podobnym wieku. To nieoczekiwane odkrycie, biorąc pod uwagę fakt, że pół miliona lat temu region „nie był najlepszym miejscem do zakładana obozowisk”. Największym utrudnieniem były wilgoć i chłód. W trakcie badań naukowcy trafili na dowody, że ludzie ogrzewali się wówczas w jaskiniach przy ogniu.

Archeolodzy odnaleźli szkielet, który ma ślady operacji mózgu. Zabieg przeprowadzono 3400 lat temu

Podczas wykopalisk archeologicznych w Izraelu odnaleziono szkielety dwóch braci z epoki brązu. Czaszka jednego z nich miała dziurę, którą wykonano podczas zabiegu trepanacji. Naukowcy twierd...

Najważniejsze stanowiska archeologiczne w Polsce

Pasjonaci archeologii nie muszą podróżować na drugi koniec świata. W Polsce również nie brakuje stanowisk i zabytków archeologicznych. Gdzie ich szukać? W planowaniu weekendu z historią w tle pomocna będzie mapa online utworzona przez Narodowy Instytut Dziedzictwa. W niektórych przypadkach lokalizacja miejsc jest jedynie przybliżona. Szczegółowych informacji można szukać w Wojewódzkich Urzędach Ochrony Zabytków. Najwięcej zabytków archeologicznych znajduje się w województwach dolnośląskim (1480) i opolskim (1267).

Pierwsi mieszkańcy terenów dzisiejszej Polski zostawili po sobie osady, kopalnie i miejsca kultu religijnego. W wielu z nich organizowane są coroczne festyny archeologiczne. Jedne z najważniejszych miejsc na archeologicznej mapie Polski to:

• Biskupin,
• Truso,
• Ostrów Lednicki,
• Krzemionki Opatowskie,
• Wzgórze Wisielców.

Źródło: Scientific Reports

Nasz ekspert

Mateusz Łysiak

Dziennikarz zakręcony na punkcie podróżowania. Pierwsze kroki w mediach stawiał w redakcjach internetowej i papierowej magazynu „Podróże”. Redagował i wydawał m.in. w gazeta.pl i dziendobrytvn.pl. O odległych miejscach (czasem i tych bliższych) lubi pisać nie tylko w kontekście turystycznym, ale też przyrodniczym i społecznym. Marzy o tym, żeby zobaczyć zorzę polarną oraz Machu Picchu. Co poza szlakiem? Kuchnia włoska, reportaże i pływanie.