W średniowiecznym zamku archeolodzy odkryli pierwszą wersję szachów. Zasady były nieco inne

W tym artykule:

1. Rozrywki w średniowiecznej Europie
2. Kiedy powstały szachy?
3. Każdy rycerz musiał umieć grać w szachy

Gry istnieją już od czasów starożytności. Uważa się, że w Mezopotamii powstała pierwsza gra planszowa. W I połowie XX wieku brytyjscy archeolodzy odnaleźli grobowce królewskie w mieście Ur. Odkryto tam grę sprzed 5000 lat. Był to niewielki komplet, składający się z 14 pionków i planszy. Eksperci twierdzą, że królewska gra z Ur była prekursorem tryktraka.

Rozrywki w średniowiecznej Europie

Wszelkie gry zaczęły rozwijać się we wczesnym średniowieczu. Już wtedy znane były m.in. szachy i kości, które umilały ludziom czas w karczmach i tawernach, a szczególnie przy kuflu piwa. Takie rozrywki dla niektórych mogły być wyjątkowo cenne i już w wiekach średnich można było spotkać kolekcjonerów gier wszelkiej maści. Potwierdza to najnowsze znalezisko w Niemczech.

Zespół naukowców z Uniwersytetu w Tybindze prowadził wykopaliska w ruinach zapomnianego zamku na południu kraju, w Badenii-Wirtembergii. Podczas poszukiwań badacze znaleźli skrytkę, w której znajdowały się różne elementy gier. Jedną z nich była figura konia z zestawu szachowego. – Z badań laboratoryjnych wynika, że ​​pionek był pierwotnie koloru czerwonego. Typowe ślady użytkowania wskazują, że koń był unoszony podczas ruchu, tak jak robi się to dzisiaj, co świadczy o zadziwiającej ciągłości zasad gry w szachy – napisali w oświadczeniu autorzy odkrycia.

Kiedy powstały szachy?

Datowanie wykazało, że zestaw gier pochodzi sprzed ponad 1000 lat. Najprawdopodobniej należał do szlachcica lub szlachcianki. Naukowcy twierdzą, że znalezisko rzuca nowe światło na rozrywki i czas wolny osób z tego stanu w tym regonie Europy. – To początki europejskiej gry w szachy – tłumaczą archeolodzy z Tybingi.

W Turcji odnaleziono grę planszową sprzed 2500 lat. Mogła należeć do perskiego generała

W zachodniej Turcji archeolodzy odnaleźli terakotową tabliczkę z V wieku p.n.e. Badacze twierdzą, że była to plansza do starożytnej gry w kości.

Uważa się, że szachy powstały w Indiach ok. V wieku i nazywane były „czaturanga”. Według źródeł pisanych gra była już znana w Persji na dworze Chosrowa I Anoszirwana w latach 70. VI wieku naszej ery. Została przywieziona w darze od indyjskiego radży. Indyjska wersja tej dwuosobowej gry została w Persji przekształcona w czatrang. Po opanowaniu tego kraju przez Arabów uległa kolejnym przemianom, np. zrezygnowano z losowania poruszającej się figury za pomocą kostki.

Każdy rycerz musiał umieć grać w szachy

Kolejna ważniejsza zmiana nastąpiła dopiero po pojawieniu się gry w Europie. Nastąpiła wówczas ewolucja. Doprowadziła grę do poziomu, który znamy współcześnie. Początkowo szachy znane były głównie na południu Europy. Z Sycylii i południowej części Półwyspu Iberyjskiego gra trafiła do Francji, Niemiec, Anglii i Skandynawii, gdzie rozgrywano pierwsze partie już w X–XI wieku.

– Ponad 1000 lat temu gra w szachy przedostała się z Orientu do Europy. Figury szachowe z czasów ich początków na naszym kontynencie są bardzo rzadkie. Najczęściej odnajdywane były figury z czasów po XIII wieku. Nasze znalezisko jest częścią wyjątkowej kolekcji gier, która obejmuje także inne elementy do gry i kostkę, czyli wersję sprzed zmian – wyjaśnili badacze.

– W średniowieczu szachy były jedną z siedmiu umiejętności, które powinien opanować dobry rycerz. Nic więc dziwnego, że szachy odkrywano głównie w zamkach – tłumaczy dr Jonathan Scheschkewitz. – Odkrycie całej kolekcji gier było dla nas całkowitym zaskoczeniem, a figura skoczka była prawdziwą atrakcją! – dodał dr Lukas Werther.

Skrytka z grami leżała pod gruzami muru. Naukowcy twierdzą, że już w czasach średniowiecza albo zaginęła, albo została celowo ukryta. Oprócz figury szachowej znaleziono również cztery pionki w kształcie kwiatów. Zostały wyrzeźbione z poroża.

Źródło: Uniwersytet w Tybindze.

Nasz ekspert

Jakub Rybski

Dziennikarz, miłośnik kina niezależnego, literatury, ramenu, gier wideo i dobrego rocka. Wcześniej związany z telewizją TVN24 i Canal +. Zawodowo nie boi się podejmować żadnego tematu, prywatnie bardzo zainteresowany polityką. Autor bloga na Instagramie "Mini Podróże".