Zagadkowy rytuał Inków. Złożyli w ofierze nastolatkę. Jej zrekonstruowana twarz wygląda jak żywa [GALERIA]

W tym artykule:

Tajemnicze zawiniątko. To kompletna mumia dziewczynki
Rekonstrukcja na wystawie w Peru
Czym był rytuał capacocha?
Dzieci były odurzane
Hologram i wirtualna rzeczywistość – dodatkowe atrakcje na wystawie

Galeria znajduje się w dolnej części strony

Był 1995 rok. Amerykański archeolog i antropolog Johan Reinhard wyruszył w góry w okolicach Arequipy na południu Peru. Razem z peruwiańskim przewodnikiem Miguelem Zarate wdrapali się na górę Ampato, która ma ponad 6 tys. m n.p.m. Liczyli na ciekawe znaleziska, bo pobliski czynny wulkan doprowadził do topnienia czapy lodowców.

Tajemnicze zawiniątko. To kompletna mumia dziewczynki

Tuż pod samym szczytem badacze dostrzegli niewielkie brązowe zawiniątko, przypominające worek z tkaniny. Okazało się, że był to szczelnie zawinięty płaszcz, który skrywał doskonale zachowaną zamarzniętą mumię dziewczynki. Jej grobowiec znajdował pierwotnie kilkaset metrów wyżej. Uległ on zniszczeniu, a zawartość usunęła się wzdłuż zbocza.

Dama z Ampato miała na sobie suknię, szal i ozdobny pas oraz skórzane mokasyny. Na ramionach ofiary znajdowały się dwie szpile, które spinały szatę. Tuż obok mumii były też trzy figurki wykonane ze złota i potłuczone fragmenty naczyń.

Znalezisko szybko stało się sensacją. Dziewczynkę nazwano Damą z Ampato lub po prostu Juanitą. Od kilku dekad jej szczątki są przechowywane w specjalnej komorze Arequipie.

Rekonstrukcja na wystawie w Peru

We wtorek w Muzeum Andyjskich Sanktuariów otwarto wystawę „Capacocha. Podążając za bogami Inków”, na której zaprezentowano rekonstrukcję twarzy Damy z Ampato. Wiosną 2024 roku ekspozycja przybędzie do Polski. Rekonstrukcję stworzył szwedzki artysta i archeolog Oscar Nilsson, używając techniki manchesterskiej – typowej dla kryminalistyki. Procesowi towarzyszyły liczne konsultacje i trwał on blisko pół roku.

– Pierwszym etapem było wykorzystanie skanów CT [tomografii komputerowej – przyp. red.], do stworzenia modelu czaszki przez dr. Bartłomieja Ćmielewskiego z Politechniki Wrocławskiej. Następnie czaszkę wydrukowaliśmy w technice druku 3D i nanieśliśmy w punktach anatomicznych 32 kołki, odpowiadające grubości tkanek miękkich – wyjaśniła National Geographic Polska koordynatorka projektu, dr Dagmara Socha z Centrum Badań Andyjskich UW. Następnie wspólnie z Nilssonem Socha konsultowała na bieżąco takie detale jak wiek, stopień odżywienia, odcień skóry, długość włosów, uczesanie zmarłej.

Budowały piramidy i składały krwawe ofiary z ludzi. Co jeszcze łączyło cywilizacje prekolumbijskie?

Cywilizacje prekolumbijskie zaczęły formować się na długo, zanim mieszkańcy Starego Kontynentu przybyli na ich ziemie. Niestety, odkrycie Nowego Świata doprowadziło do ich zagłady. Co wiem...

Cywilizacje prekolumbijskie – Majowie, Inkowie i Aztekowie. Co o nich wiemy? (fot. Ricardo Castelan / Eyepix Group/Future Publishing via Getty Images)

W ramach przedsięwzięcia w Centro Textiles Tradicionales w Cuzco zamówiono też ręcznie tkane kopie szala i nakrycia głowy Juanity, tak by maksymalnie przybliżyć jej rekonstrukcję do rzeczywistości. – Odtwarzanie wyglądu zmarłych pozwala nam zmienić postrzeganie mumii, które obecnie traktowane są jako ciekawostki w muzeum. Pozwala opowiedzieć historię osób, które żyły przed setkami lat – podkreśliła dr Socha.

Ze względu na warunki panujące na szczycie ciało uległo naturalnej mumifikacji poprzez zamarznięcie. Mumia należała do dziewczynki zmarłej w wieku ok. 14–15 lat. Podczas tomografii ustalono, że zabito ją uderzeniem tępym narzędziem w prawy bok głowy.

Czym był rytuał capacocha?

Dziewczynkę złożono na górze w ramach rytuału capacocha. Archeolodzy znają kilkanaście miejsc na terenie Peru, gdzie Inkowie na szczytach gór lub wulkanów składali dzieci w ramach tego rytuału.

Dzieci były – według inkaskich wierzeń – pośrednikami między bogami i ludźmi. Inkowie wybierali swoje ofiary spośród najważniejszych rodów. Czasami jasno określona była intencja ofiary. Na przykład, by zakończyła się jakaś klęska żywiołowa. Dzieci nie składano w ofierze od razu. Zdarzało się, że pielgrzymowano z nimi nawet kilka miesięcy.

Dzieci były odurzane

Z badań innych mumii wykonanych przez dr Sochę wiadomo, że dzieci były odurzane z pomocą liści koki i halucynogennego naparu ayahuasca. Składał się on z lian Banisteriopsis caapi. W przypadku Damy z Ampato nie jest to jeszcze jasne. Jednak wraz z jej mumią znaleziono torebkę pełną liści koki i jej własnych włosów.

Inkowie uważali, że obcięte włosy stanowią integralną cześć danej osoby. Dlatego były przechowywane po obcięciu i składane w ofierze wraz z ofiarą. W drugiej torebce zmarła miała ze sobą również muszlę spondylusa. Traktowana była jako jeden z najbardziej luksusowych przedmiotów w Imperium Inkaskim i sprowadzana aż z Ekwadoru.

Wiadomo, kto mieszkał w Machu Picchu. To nie byli tylko Inkowie

Najnowsze badania rzucają nowe światło na społeczność zamieszkującą Machu Picchu. Jak się okazuje, mogła być dość „kosmopolityczna”.

Hologram i wirtualna rzeczywistość – dodatkowe atrakcje na wystawie

Na wystawie prezentowane są również hologramy zabytków znalezionych przy pochówkach złożonych na wulkanach przez Inków. Wykonali je dr Bartłomiej Ćmielewski i dr Dominika Sieczkowska. Zwiedzający mogą odbyć wirtualną pielgrzymkę śladami rytuały capacochy, udając się pozostałościami inkaskich dróg.

Wystawa powstała dzięki współpracy pomiędzy Centrum Badań Andyjskich UW i Universidad Catolica de Santa Maria w Arequipie, dzięki wsparciu ze Ministerstwa Edukacji i Nauki.

Galeria znajduje się poniżej.

Nasz ekspert

Szymon ZdziebłowskiDziennikarz naukowy, z wykształcenia archeolog śródziemnomorski. Przez wiele lat był związany z Serwisem Nauka w Polsce PAP. Opublikował m.in. dwa przewodniki turystyczne po Egipcie, a ostatnio – popularnonaukową książkę „Wielka Piramida. Tajemnice cudu starożytności” o największej egipskiej piramidzie.

1 z 7