Zakazane Miasto – polityczne i ceremonialne centrum cesarskich Chin. Jak powstało i jak wygląda dziś?

W tym artykule:

1. Kiedy powstało Zakazane Miasto?
2. Rola Zakazanego Miasta
3. Pałace cesarskie
4. Pałace cesarskich żon
5. Siedziba emerytów i świątynie
6. Zakazane Miasto dziś

Mierzące 961 metrów długości i 753 metry szerokości Zakazane Miasto składa się z ponad 90 kompleksów pałacowych. Przez ponad 500 lat Zakazane Miasto było politycznym i rytualnym centrum Chin. Po jego ukończeniu w 1420 roku, stało się domem dla 24 cesarzy z dynastii Ming (1368–1644 r.) i Qing (1644–1911 r.), ich rodzin i rzeszy służby. Ostatnim mieszkańcem kompleksu, a jednocześnie ostatnim cesarzem Chin, był Puyi (1906–67). Musiał opuścić Zakazane Miasto w 1925 roku, kiedy dzielnica została przekształcona w Muzeum Pałacowe. Chociaż nie jest to już dzielnica cesarska, pozostaje jednym z najważniejszych miejsc światowego dziedzictwa kulturowego.

Kiedy powstało Zakazane Miasto?

Być może nie byłoby Zakazanego Miasta, gdyby nie zamach stanu zaplanowany i przeprowadzony przez Zhu Di. To czwarty syn założyciela dynastii Ming, Zhu Yuanzhanga. W wyniku zamachu stał się on w 1402 roku cesarzem Chengzu. Aby umocnić swoją władzę, cesarz Chengzu przeniósł stolicę, a także własną armię, z Nankinu w południowo-wschodnich Chinach, do Pekinu. Tu rozpoczął budowę nowego serca imperium – Zakazanego Miasta.

Ustanowienie nowej dynastii Qing , co miało miejsce w 1644 roku, nie zmniejszyło kluczowego statusu Zakazanego Miasta. Mandżurska rodzina cesarska nadal mieszkała i rządziła z mikromiasta w sercu Pekinu. Chociaż od czasu jego ukończenia na terenie Zakazanego Miasta nie wprowadzono żadnych większych zmian, dzielnica przeszła różne renowacje i drobne przebudowy w XXI wieku.

Rola Zakazanego Miasta

Zakazane Miasto jest jednocześnie przestrzenią ceremonialną, rytualną i życiową. Architekci, którzy zaprojektowali jego układ, podążali za idealnym kosmicznym porządkiem ideologii konfucjańskiej, która od wieków utrzymywała chińską strukturę społeczną. Taki układ zapewniał, że wszystkie działania w ramach tego mikromiasta prowadzone będą w sposób odpowiedni do ról społecznych i rodzinnych mieszkańców. Wszystkie działania, takie jak cesarskie ceremonie dworskie lub rytuały cyklu życia, odbywałyby się w wyrafinowanych architektonicznie pałacach, odpowiednio dobranych do cech wydarzeń. Wszystko w Zakazanym mieście miało związek z hierarchią i rolami społecznymi. Nawet sama struktura miasta.

Styl architektoniczny Zakazanego Miasta oczywiście musiał odzwierciedlać hierarchię. Każdy budynek, przedsionek, najmniejszy fragment zabudowy architektonicznej został zaprojektowany zgodnie z „Traktatem o metodach architektonicznych lub państwowych standardach budowlanych (Yingzao fashi)”. To jedenastowieczny podręcznik, który określał konkretne projekty budynków o różnych rangach w chińskiej strukturze społecznej.

Część publiczna i ceremonialna została wyraźnie oddzielona od domowej. Południowa część z zewnętrznym dziedzińcem to oszałamiające kompleksy pałacowe. Sam zewnętrzny dziedziniec należał do części państwowej. Obejmowała ona sale recepcyjne cesarza, miejsca rytuałów religijnych i ceremonii państwowych, a także znajdującą się na południowym krańcu centralnej osi Bramę Południkową (Wumen), która służyła jako główne wejście.

Po minięciu Bramy Południka, natychmiast wchodzi się na ogromny dziedziniec wyłożony białymi marmurowymi kamieniami przed Salą Najwyższej Harmonii (Taihedian). Od czasów dynastii Ming urzędnicy zbierali się przed Bramą Południkową przed godz. 3 nad ranem. Czekali na przyjęcie przez cesarza, rozpoczynające się o godz. 5 rano.

Pałace cesarskie

Podczas gdy dziedziniec zewnętrzny jest zarezerwowany dla mężczyzn, wewnętrzny dziedziniec jest przestrzenią domową, poświęconą rodzinie cesarskiej. Obejmuje pałace w północnej części Zakazanego Miasta. Tutaj trzy najważniejsze pałace pokrywają się z centralną osią miasta:

• rezydencja cesarza, znana jako Pałac Niebiańskiej Czystości (Qianqinggong) znajduje się na południu,
• rezydencja cesarzowej, Pałac Ziemskiego Spokoju (Kunninggong), znajduje się na północy,
• Sala Niebiańskiej i Ziemskiej Unii (Jiaotaidian), mniejszy kwadratowy budynek na cesarskie wesela i uroczystości rodzinne, jest wciśnięty pomiędzy rezydencje cesarza i cesarzowej.

Chociaż Pałac Niebiańskiej Czystości był wielkim budynkiem pałacowym symbolizującym najwyższy status cesarza, był zbyt duży, aby prowadzić w nim wygodne życie prywatne. Dlatego na początku XVIII wieku cesarz dynastii Qing, Yongzheng, przeniósł swoją rezydencję do mniejszej Sali Kultywacji Mentalnej (Yangxindian) na zachód od głównej osi. Pałac Niebiańskiej Czystości został wówczas przekazany do użytku ceremonialnego. Wszyscy kolejni cesarze rezydowali w Sali Kultywacji Mentalnej.

Pałace cesarskich żon

Rezydencje pozostałych małżonek cesarza to trzy główne pałace na wewnętrznym dziedzińcu. Każda strona zawiera sześć identycznych, otoczonych murem kompleksów pałacowych, tworzących kształt K'un "☷", jednego z ośmiu trygramów starożytnej chińskiej filozofii. Jest on symbolem matki oraz ziemi, a zatem metaforą płodności i matczynej opieki.

Ta architektoniczna i filozoficzna symetria zmieniła się jednak zasadniczo, gdy cesarzowa wdowa Cixi (1835–1908) odnowiła Pałac Wiecznej Wiosny (Changchungong) i Pałac Zebranej Elegancji (Chuxiugong) w zachodniej części wewnętrznego dziedzińca. Dokonała tego na swoje czterdzieste i pięćdziesiąte urodziny odpowiednio w 1874 i 1884 roku. Renowacja przekształciła pierwotny układ sześciu kompleksów pałacowych w cztery. Złamała w ten sposób kształt symbolicznego trygramu, sugerując rozluźnienie kontroli chińskiej władzy patriarchalnej w tym czasie.

Siedziba emerytów i świątynie

Wschodnia i zachodnia strona wewnętrznego dziedzińca była zarezerwowana dla emerytowanego cesarza i cesarzowej wdowy. Cesarz Qianlong (1735–96) zbudował swój pałac po przejściu na emeryturę i nazwał go Pałacem Przyjemnej Długowieczności (Leshoutang). Pałac znajdował się w północno-wschodnim rogu Zakazanego Miasta. Była to ostatnia duża konstrukcja w okręgu cesarskim.

Dynastia Han – polityka, kultura i ekspansja w czasach imperium Han

Dynastia Han wprowadziła rządy, które na długi czas zapewniły Chinom względną stabilność, tak bardzo pożądaną po wojnie domowej, która wybuchła po śmierci cesarza Qin Shi Huanga. Pod...

Oprócz tych kompleksów pałacowych dla starszego pokolenia, istnieją również struktury dla działalności religijnej rodziny cesarskiej po wschodniej i zachodniej stronie wewnętrznego dziedzińca. Są to m.in. świątynie buddyjskie i taoistyczne zbudowane podczas dynastii Ming. Mandżurowie zachowali większość tych struktur, a nawet dodali przestrzeń dla własnych wierzeń szamańskich.

Zakazane Miasto dziś

Dziś Zakazane Miasto wciąż się zmienia. Jako nowoczesne muzeum i miejsce historyczne, stara się zachować równowagę, utrzymując klasyczne struktury i przywracając wnętrza kompleksów pałacowych. W niektórych przypadkach przekształca mniejsze budynki pałacowe i korytarze w galerie wystawowe dla dzieł sztuki kolekcji cesarskich. Dla wielu Zakazane Miasto jest prawdziwą kapsułą czasu, pozwalającą docenić kunszt i bogatą przeszłość cesarskich Chin.

Nasz ekspert

Ewelina Zambrzycka-Kościelnicka

Dziennikarka i redaktorka zajmująca się tematyką popularnonaukową. Związana z magazynami portali Gazeta.pl oraz Wp.pl. Współautorka książek „Człowiek istota kosmiczna”, „Kosmiczne wyzwania” i „Odważ się robić wielkie rzeczy”.