Znaleziono prastary roślinny artefakt. Wyjaśnia zagadkę migracji wczesnych ludzi

W tym artykule:

1. Kierunek: Pacyfik. Kiedy tam dotarli pierwsi ludzie?
2. Nietypowy zabytek. Ważny dowód na migracje
3. Migracja aż do Pacyfiku potwierdzona we wczesnym okresie

W ostatnich latach archeolodzy uzyskują coraz więcej informacji na temat wczesnych migracji ludzi poza kontynent afrykański. Moment też coraz dalej cofa się w czasie, co nie przestaje zadziwiać badaczy.

Kierunek: Pacyfik. Kiedy tam dotarli pierwsi ludzie?

Naukowcy z brytyjskiego University of Oxford we współpracy z indonezyjskim Universitas Gadjah Mada przeprowadzili wspólne badania archeologiczne w jaskini Mololo na wyspie Waigeo1 w Papui Zachodniej. Wyspa ta od północy graniczy z Pacyfikiem. Właśnie opublikowali tych badań na łamach czasopisma naukowego „Antiquity”.

Z tych wykopalisk wynika, że pierwsi żeglarze przybyli do Papui Zachodniej drogą morską z Pacyfiku 55 000–50 000 lat temu i doskonale radzili sobie w nowym środowisku.

– Określenie najwcześniejszego momentu, w którym ludzie pojawili się w Papui Zachodniej ma kluczowe znaczenie, ponieważ leży ona u wrót Pacyfiku i pomaga nam zrozumieć, skąd pochodzili przodkowie szerszego regionu – w tym Australii, Nowej Zelandii (Aotearoa) i Hawajów. Oraz jak przystosowali się do życia na nieznanych wyspach – mówi główny autor dr Dylan Gaffney z Uniwersytetu Oxfordzkiego.

Kilkadziesiąt tysięcy lat temu Ziemia znajdowała się w epoce lodowcowej, co oznacza, że poziom mórz był niższy. Duże szelfy kontynentalne wokół Azji (zwane Sunda) i Australii (zwane Sahul) były suchym lądem, ale wiele wysp Azji Południowo-Wschodniej pozostało wyspami.

Umożliwiło to migracje Homo sapiens: „szlakiem północnym” z dzisiejszego Borneo do Sulawesi, Maluku, a następnie Papui Zachodniej lub „szlakiem południowym” z dzisiejszej Jawy i Bali do Flores, Timoru, a następnie Australii.

Nietypowy zabytek. Ważny dowód na migracje

Uwagę naukowców zwrócił niewielki przedmiot znaleziony na wyspie Waigeo1. Nie jest to typowy zabytek archeologiczny odkrywany na tak wczesnych stanowiskach archeologicznych. Są z nimi z reguły narzędzia kamienne. Tu mamy do czynienia z przedmiotem wykonanym z surowca organicznego, chociaż na tym stanowisku archeologicznym odkryto też potencjalne kamienne artefakty. Ze względu na delikatną strukturę, zabytki organiczne z reguły rozkładają się szybko i nie pozostaje po nich ślad dla archeologów. Tym razem do badaczy uśmiechnęło się szczęście.

Ten zabytek i inne ślady, w tym kości zwierzęce, nie są wizualnie spektakularne, ale wiele mówią o wczesnych migracjach ludzi poza Afrykę. Prostokątny zabytek wykonano z żywicy drzewnej. Wydatowano go z pomocą metody radiowęglowej. Ma 55 000–50 000 lat i jest – według autorów artykułu – najstarszym artefaktem roślinnym wykonanym przez nasz gatunek poza Afryką.

Naukowcy uważają, że zabytek stworzono w wieloetapowym procesie poprzez cięcie kory drzewa produkującego żywicę. Następnie pozwolono mu stwardnieć, a potem nadano mu kształt. Jaką pełnił funkcję? Prawdopodobnie była to podpałka – „instrument” pomocny przy wzniecaniu ognisk w jaskini.

– Wykorzystanie złożonego przetwarzania roślin wskazuje, że ludzie ci byli wyrafinowani, wysoce mobilni i zdolni do opracowania kreatywnych rozwiązań na małych tropikalnych wyspach – ocenia podsumował profesor Daud Tanudirjo z Universitas Gadjah Mada, który współkierował badaniami.

Już wiadomo, jak i kiedy przybyli tu pierwsi ludzie. „Później, niż przypuszczano”

Rzadkie znalezisko w osadach z wyspy Timor wskazuje, że ludzie byli tam w drodze na prehistoryczny kontynent Sahul obejmujący m.in. współczesną Australię ok. 44 tysiące lat temu. Wyspa ta n...

Migracja aż do Pacyfiku potwierdzona we wczesnym okresie

Naukowcy uważają, że odkrycia archeologiczne z jaskini Mololo dostarczają pierwszych mocnych, bezpośrednio datowanych radiowęglowo dowodów na to, że ludzie przemieszczali się szlakiem północnym do regionu Pacyfiku nawet przed 50 000 lat.

Wygląda na to, że małe, porośnięte lasami deszczowymi wyspy Pacyfiku wzdłuż równika były kluczowymi miejscami migracji i adaptacji człowieka współczesnego. Te rejony były z jakiegoś powodu niedostępne dla jego przodków. Nowe dowody pokazują, że Homo sapiens żyjący wzdłuż „szlaku północnego” byli wykwalifikowanymi żeglarzami, którzy mogli w sposób zorganizowany przemieszczać się między wyspami.

Źródło: Antiquity.

Nasz ekspert

Szymon Zdziebłowski

Dziennikarz naukowy, z wykształcenia archeolog śródziemnomorski. Przez wiele lat był związany z Serwisem Nauka w Polsce PAP. Opublikował m.in. dwa przewodniki turystyczne po Egipcie, a ostatnio – popularnonaukową książkę „Wielka Piramida. Tajemnice cudu starożytności” o największej egipskiej piramidzie.