Żył w czasach Tutanchamona. W Egipcie otwarto grobowiec dostojnika służącego potężnemu bogowi

W tym artykule:

1. Grobowców cała masa. Wzgórza jak szwajcarski ser
2. Drugie życie Neferhotepa. Rajskie malowidła
3. Kim był Neferhotep?

Grobowiec Neferhotepa znajduje się na nekropolii tebańskiej w Górnym Egipcie, obok współczesnego Luksoru. Nieopodal położona jest słynna świątynia królowej Hatszepsut, a za grzbietem górskim – Dolina Królów. Tam spoczywają w grobowcach skalnych faraonowie żyjący głównie w okresie Nowego Państwa, czyli w drugiej połowie II tysiąclecia p.n.e.

Grobowców cała masa. Wzgórza jak szwajcarski ser

Grobowiec Neferhotepa jest jednym z bardzo wielu grobowców wykutych wewnątrz wzgórz w Tebach. To konkretne nazywa się el-Chocha. Tuż obok jest nekropola zwana Asasifem Północnym, gdzie od paru lat prowadzą badania polscy archeolodzy. Te grobowce pochodzą z okresu Średniego Państwa (2050–1760 lat p.n.e.).

Grobowiec Neferhotepa odkryli Europejczycy w XIX wieku. Przez kolejne dziesięciolecia był otwarty i czasem nawet zamieszkiwany. Zachowały się nawet zdjęcia, na których widać tam rodzinę żyjącą z owcami i kozami. Zapewne wewnątrz palono ogniska, bo malowidła pokrywała gruba, czarna sadza. Być może wygenerowały ją spalone mumie, bo ślady po takim bestialstwie zarejestrowali archeolodzy. W konsekwencji piękne płaskorzeźby uległy poważnemu zniszczeniu.

Najpiękniej zdobione grobowce pochodzą z okresu Nowego Państwa i takim jest też grobowiec Neferhotepa. Ze względu na pogarszający się stan malowideł grobowiec zamknięto dla turystów w 1980 roku. Przez ostatnie dwie dekady trwały w nim prace dokumentacyjno-konserwatorskie. Zaangażowani w nie byli eksperci z Niemiec i Argentyny.

Drugie życie Neferhotepa. Rajskie malowidła

Renowacja grobowca rozpoczęła się w 2000 roku. Ekspedycja z Uniwersytetu Buenos Aires w Argentynie była odpowiedzialna za badania epigraficzne i archeologiczne grobowca. Z kolei Niemcy zajęli się konserwacją malowideł i ścian skalnych, na których się znajdują. Była to bardzo czasochłonna i katorżnicza praca. W tym celu zastosowano po raz pierwszy w Egipcie specjalistyczny laser. Umożliwił on usunięcie brudu i spalenizny, ale pozostawił oryginale barwniki.

Wejście do grobowca wykutego w skale wiedzie z dziedzińca. Znajdują się tam wejścia do kilku innych grobowców, ale zdecydowanie mniejszych i nie tak dostojnych. Pierwsze pomieszczenie to poprzeczny hol, który wiedzie do obszernej sali z czterema filarami. Na jej końcu widzimy posągi dwóch postaci: Neferhotepa i jego małżonki, Merytre. Komora grobowa znajduje się na niższym poziomie. Bliscy zmarłego składali po pogrzebie dary przed posągami. Nie mieli dostępu do jego sarkofagu. Malowidła w górnej części grobowca ukazują radosne i dostatnie życie jego właściciela w zaświatach.

Kim był Neferhotep?

Neferhotep żył w czasach słynnego faraona Tutanchamona około 3300 lat temu. Jego panowanie było jednak bardzo krótkie. Król zmarł w wieku 17 lub 18 lat. A Neferhotep z pewnością żył dłużej. Wiemy, że pełnił ważne funkcje również później, za panowania faraonów Aja i Horemheba.

Dostojnik nosił wiele tytułów. Jednym z ważniejszych był zapewne taki: główny skryba boga Amona. Oznacza to, że Neferhotep służył klerowi boga egipskiego, Amona. Była to grupa kapłanów, która posiadała bardzo silne wpływy w państwie. Dla okręgów świątynnych w Tebach pracowała cała wielka rzesza ludzi: rolnicy czy rzemieślnicy. Do samych świętych przybytków przylegały magazyny, w których składowano płody rolne.

Praca Neferhotepa polegała zapewne głównie na nadzorowaniu przychodów świątyni Amona. Przeglądał raporty pisarzy, który odnotowywali wpływy w postaci zbożna czy innych płodów rolnych.

Źródło: Ministerstwo Turystyki i Starożytności Egiptu.

Nasz ekspert

Szymon Zdziebłowski

Dziennikarz naukowy, z wykształcenia archeolog śródziemnomorski. Przez wiele lat był związany z Serwisem Nauka w Polsce PAP. Opublikował m.in. dwa przewodniki turystyczne po Egipcie, a ostatnio – popularnonaukową książkę „Wielka Piramida. Tajemnice cudu starożytności” o największej egipskiej piramidzie.