Kto pierwszy odkrył planety pozasłoneczne? Rocznica wielkiego sukcesu Polaka
Dokładnie 31 lat temu prof. Aleksander Wolszczan odkrył pierwszy pozasłoneczny system planetarny. Do chwili powstania tego artykułu ziemscy astronomowie opisali już 5297 planet spoza Układu Słonecznego.
W tym artykule:
Pierwszy pozasłoneczny system planetarny został odkryty w 1991 roku przez polskiego radioastronoma i astrofizyka prof. Aleksandra Wolszczana. Wyniki badań zaprezentowano na Zjeździe Amerykańskiego Towarzystwa Astronomicznego w Atlancie i opublikowano na łamach czasopisma „Nature” 9 stycznia 1992 roku. Dziś mija dokładnie 31 lat od tego wydarzenia.
Co to są egzoplanety?
Egzoplanety to planety, które znajdują się poza naszym Układem Słonecznym. Przedrostek „exo” pochodzi z języka greckiego, w którym oznacza „poza”. Do 1991 roku nie znaliśmy, a przynajmniej nie mieliśmy wyraźnego dowodu na istnienie jakiejkolwiek planety, która krążyłaby wokół gwiazdy innej niż Słońce. Dopiero odkrycie polskiego uczonego wraz z kanadyjskim radioastronomem Dalem Frailem potwierdziło, że takie planety istnieją.
Prof. Wolszczan obserwował niebo w Portoryko za pomocą wówczas największego na świecie radioteleskopu Arecibo średnicy 305 metrów. Teleskop w Arecibo zawalił się w 2022 roku. Uwagę badacza przyciągnął nierówny rytm wysyłania impulsów radiowych przez gwiazdę pulsar PSR B1257+12 w gwiazdozbiorze Panny. Doszedł do wniosku, że wokół gwiazdy muszą krążyć planety. Odkrył trzy: dwie o masach równych 2,8 i 3,4 masy Ziemi i jedną mniejszą.
– Te moje planety wyglądały początkowo jak wynik niedokładnej analizy. Warto więc mieć oczy szeroko otwarte i nie poddawać się rutynie. Bo ona – choć potrzebna – zabija postęp. Trzeba zawsze o tym pamiętać. To jedyny sposób, by od czasu do czasu wyłamać się z rygorów przyzwyczajenia i zrobić krok naprzód – mówił prof. Aleksander Wolszczan w 2008 roku w rozmowie z Tomaszem Ulanowskim dla „Wysokich Obcasów”.
Kosmiczne wydarzenia 2022. Co ciekawego wydarzyło się w tym roku w astronomii i eksploracji kosmosu?
Mijający rok obfitował w ciekawe wydarzenia. Patrzyliśmy na kosmos „okiem” nowego teleskopu, obserwowaliśmy zaćmienie Słońca i kibicowaliśmy przełomowym misjom. Oto najciekawsze kosmic...
Kim jest Aleksander Wolszczan?
Prof. Aleksander Wolszczan urodził się w 1946 roku w Szczecinku. Ukończył studia na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Od 1982 r. mieszka w USA. Miesięcznik „Astronomy” umieścił go na liście 25 największych odkrywców wszech czasów – obok Galileusza, Isaaca Newtona i Mikołaja Kopernika. Jest wymieniany w gronie kandydatów do Nagrody Nobla z fizyki.
W 2013 roku Aleksander Wolszczan otrzymał z rąk Martyny Wojciechowskiej jubileuszową flagę, będącą symbolem 125-lat odkryć i badań pod patronatem Towarzystwa National Geographic. Towarzyszy ona działalności National Geographic od 1903 roku. Kolory flagi są znakiem przygody i eksploracji: błękit symbolizuje niebo, brąz ziemię, a zieleń morza i oceany.
– Przekazywanie ludziom wiedzy o świecie, o planecie i to w sposób bardzo przemyślany i skuteczny, to jest najważniejsza rzecz, jaką robi „National Geographic". Za to należą się olbrzymi szacunek i podziw. To jest wiedza kompletna, której naprawdę wszyscy potrzebujemy do zrozumienia świata, a mało kto z nas ją ma. Na ogół ograniczamy się do naszych małych poletek, na których żyjemy. National Geographic pomaga wyjść poza te ciasne ramki – mówił wówczas prof. Wolszczan na temat National Geographic Society.
Cały wywiad Martyny Wojciechowskiej z prof. Aleksandrem Wolszczanem znajdziesz tutaj.
Koreańska sonda zrobiła niesamowite zdjęcia Ziemi. Jak wygląda nasza planeta widziana z Księżyca?
Nowe niezwykłe fotografie Ziemi widzianej ze Srebrnego Globu wykonał koreański orbiter Danuri. Nasza planeta jest na nich czarno-biała i wygląda zachwycająco. To trzeba zobaczyć.
Ile znamy egzoplanet?
Do chwili powstania tego artykułu ziemscy astronomowie poznali już 5297 planet spoza Układu Słonecznego. Dokładną listę wszystkich planet pozasłonecznych, których istnienie zostało potwierdzone, można śledzić na specjalnej podstronie NASA.
Tylko w 2022 roku odkryto kilkaset nowych planet pozasłonecznych.
Źródła: NASA.
Nasz ekspert
Łukasz Załuski
Redaktor naczelny „National Geographic Polska". Uważny obserwator zmieniającego się świata i nowych trendów w technologiach. Miłośnik tenisa i europejskich stolic.