NASA przywróciła do sprawności satelitę badawczego IBEX tak, jak naprawia się zawieszony komputer

W tym artykule:

1. Reset kodu odpalania
2. Czym jest heliosfera?
3. W misji IBEX biorą udział Polacy
4. Pierwsza wielka misja Polski z NASA

Sonda kosmiczna IBEX (Interstellar Boundary Explorer) jest ponownie w pełni operacyjna, choć wydawało się, że właśnie kończy swoją wieloletnią misję. 18 lutego komputer pokładowy statku zresetował się podczas planowanego kontaktu z Ziemią. Było to wynikiem anomalii niewiadomego pochodzenia. Sonda IBEX samodzielnie wprowadziła się w tryb awaryjny, a zespół misji stracił możliwość dowodzenia statkiem kosmicznym.

Reset kodu odpalania

Zespołowi nie udało się również odzyskać zdolności dowodzenia poprzez zresetowanie sprzętu i oprogramowania systemów naziemnych. Wszystkie inne systemy wydawały się być sprawne, mimo to żadne wysyłane z Ziemi polecenia nie były przetwarzane, a satelita nie działał. Zadziałała dopiero sekwencja, którą regularnie wykonujemy na własnych, odmawiających posłuszeństwa laptopach. Czyli procedura „wyłącz i włącz ponownie”.

Na granicy Układu Słonecznego odkryto dziwne „zmarszczki”. Co to może być?

Otaczająca Układ Słoneczny heliosfera może dynamicznie zmieniać swój kształt. Te zmiany są tak znaczące, że mierzy się je w dziesiątkach jednostek astronomicznych, ustalili naukowcy. Sk...

W NASA taka procedura nazywa się resetem kodu odpalania. Reset rozpoczęto 2 marca i zrobiono go prewencyjnie. Kierujący misją nie chcieli czekać, aż statek kosmiczny wykona autonomiczny reset, który zaplanowano na 4 marca.

Czym jest heliosfera?

Inżynierowie postanowili wykorzystać sprzyjające środowisko komunikacyjne wokół perygeum IBEX – czyli punktu na orbicie sondy, w którym znajduje się ona najbliżej Ziemi. Polecenie zadziałało, a IBEX znów działa normalnie.

Co ciekawe był to pierwszy poważny problem z sondą. Działała ona niemal bezbłędnie od momentu uruchomienia w październiku 2008 roku. Zadaniem IBEX jest mapowanie granicy, w której wiatry słoneczne oddziałują z wiatrami innych gwiazd. Czyli badanie granic tzw. heliosfery.

Granica ta jest tworzona przez interakcję między ośrodkiem międzygwiazdowym a wiatrem słonecznym, który wypływa ze Słońca i tworzy ochronną bańkę wokół Układu Słonecznego. Tę bańkę nazywamy właśnie heliosferą. Oddziela ona Układ Słoneczny od przestrzeni międzygwiezdnej.

W misji IBEX biorą udział Polacy

Satelita IBEX jest niewielkim statkiem kosmicznym, który pozwolił dokonać wielkich rzeczy. Dzięki jego obserwacjom udało się stworzyć pierwszą mapę granic heliosfery. W pracach nad misją oraz nad analizą danych zebranych przez IBEX biorą udział Polacy.

– Jesteśmy zaangażowani w misję IBEX od samego początku – mówi dr hab. Maciej Bzowski, kierownik części projektu IBEX prowadzonego w Centrum Badań Kosmicznych PAN. – Opracowywaliśmy oprogramowanie do symulacji i analizy sygnału tzw. star sensora, czyli urządzenia wspomagającego układ nawigacji i orientacji satelity.

Pierwsza wielka misja Polski z NASA

Poza tym zespół prowadzony przez dr. Bzowskiego bierze udział w analizie danych sondy. Naukowcy odkryli m.in. tzw. wtórną populację międzygwiazdowego helu neutralnego, powstającego na styku heliosfery i ośrodka międzygwiazdowego. Wyznaczyli również odległość do tzw. wstęgi IBEX-a, śladu tajemniczej energii zarejestrowanej przez sondę. Zaproponowali również hipotezę dotyczącą jej pochodzenia.

– Nasz udział w badaniach prowadzonych w ramach misji IBEX został tak dobrze oceniony, że zostaliśmy zaproszeni do zespołu naukowego, który przygotował przyjętą przez NASA propozycję misji IMAP. Jest to kolejna, bardziej zaawansowana misja mająca badać heliosferę – mówi dr Bzowski.

To oficjalne: Voyager 2 opuścił nasz Układ Słoneczny i płynie w przestrzeni międzygwiezdnej

Naukowcy już oficjalnie potwierdzili fakt o którym mówiło się przez okrągły rok. Wystrzelona w 1977 roku sonda Voyager-2 stała się drugim wykonanym przez człowieka obiektem który opuści...

– Zespół z CBK PAN opracowuje instrument GLOWS do badania poświaty heliosferycznej i struktury wiatru słonecznego. Bierze też udział w eksperymencie IMAP-Lo, będącym kontynuacją eksperymentu IBEX-Lo. Ponadto będziemy odpowiedzialni za dostarczanie poprawek do przyszłych obserwacji energetycznych atomów neutralnych, podobnie jak to robimy obecnie w ramach misji IBEX – dodaje uczony.

Przypomnijmy, że IMAP jest pierwszą misją NASA, na którą Polacy przygotowują własny eksperyment i instrument. Za warstwę naukową misji odpowiada Uniwersytet Princeton, a wśród ośrodków badawczych zaproszonych do udziału w IMAP znalazły się m.in. JPL/NASA, Caltech i MIT.

Nasz ekspert

Ewelina Zambrzycka-Kościelnicka

Dziennikarka i redaktorka zajmująca się tematyką popularnonaukową. Związana z magazynami portali Gazeta.pl oraz Wp.pl. Współautorka książek „Człowiek istota kosmiczna”, „Kosmiczne wyzwania” i „Odważ się robić wielkie rzeczy”.