Pięć nigdy niewidzianych obrazów Wszechświata. Kosmiczny łowca ciemnej energii zebrał fascynujące dane

W tym artykule:

1. Wyjątkowa czułość Euclida
2. Gwiazdy międzygalaktyczne
3. Kosmiczna katastrofa
4. Trójwymiarowa mapa Wszechświata
5. Rewolucyjne dane

Odkąd w listopadzie ubiegłego roku zobaczyliśmy pierwsze, wciąż testowe zdjęcia wykonane przez instrumenty obserwatorium kosmicznego Euclid, zyskaliśmy pewność, że kosztujący 606 mln euro teleskop pokaże nam Wszechświat z nieznaną dotąd precyzją. Opublikowane 23 maja 2024 roku kolejne zdjęcia, są pełnokolorowym przedstawieniem kosmosu.

Wyjątkowa czułość Euclida

– Ta praca była możliwa tylko dzięki czułości i ostrości Euclida. Rewolucyjna konstrukcja obserwatorium oznacza, że może wykonywać zdjęcia z podobną ostrością jak Kosmiczny Teleskop Hubble'a, ale pokrywając obszar 175 razy większy – mówi dr Mireia Montes z Instytutu Astrofizyki na Wyspach Kanaryjskich.

Dodajmy, że obrazy uzyskane przez Euclida są co najmniej czterokrotnie ostrzejsze niż te, które można wykonać za pomocą teleskopów naziemnych. Obejmują one duże obszary nieba na niezrównanej głębokości, patrząc daleko w odległy Wszechświat zarówno w świetle widzialnym, jak i podczerwonym.

Gdzie powstaje pole magnetyczne Słońca? Nowe odkrycie w końcu wyjaśnia 400-letnią tajemnicę

Superkomputer NASA pomógł zespołowi naukowców i inżynierów rozwiązać zagadkę, która zaskoczyła ojca współczesnej europejskiej astronomii – Galileusza. Badacze po przeprowadzeniu seri...

Gwiazdy międzygalaktyczne

Pierwsze zdjęcia naukowe z misji Euclid ujawniły ponad 1500 miliardów tzw. międzygalaktycznych gwiazd rozsianych po gromadzie galaktyk w Perseuszu. Międzygalaktycznych, czyli takich, które uciekły ze swoich macierzystych galaktyk. Odkrycie to, prowadzone przez astronomów z Uniwersytetu w Nottingham, rzuca światło na pochodzenie tych niebiańskich wędrowców.

Gromada Perseusza, znajdująca się 240 milionów lat świetlnych od Ziemi, jest jedną z najbardziej masywnych struktur we Wszechświecie, zawierającą tysiące galaktyk. W tym ogromnym kosmicznym świecie Euclid zdołał dostrzec światło dryfujących pomiędzy galaktykami gwiazd.

Jak to się stało, że gwiazdy, które przecież formują się w galaktykach, trafiają poza ich struktury? Astronomowie zaangażowani w badania sugerują, że gwiazdy międzygalaktyczne zostały wyrwane z obrzeży macierzystych galaktyk. Po oderwaniu od swoich macierzystych galaktyk, gwiazdy te powinny krążyć wokół największej galaktyki w gromadzie. Jednak dane uzyskane dzięki Euclidowi ujawniły coś zaskakującego: międzygalaktyczne gwiazdy krążą wokół punktu pomiędzy dwiema najjaśniejszymi galaktykami w gromadzie.

Kosmiczna katastrofa

– Ta nowa obserwacja sugeruje, że masywna gromada Perseusza mogła niedawno ulec połączeniu z inną grupą galaktyk. To niedawne wydarzenie mogło wywołać zaburzenie grawitacyjne. Te wywołały zmiany w orbitach zarówno galaktyki, jak i międzygalaktycznych gwiazd – skomentował dr Jesse Golden-Marx, astronom z Nottingham.

– Byliśmy zaskoczeni możliwością zajrzenia tak daleko w zewnętrzne rejony gromady i rozpoznania subtelnych kolorów tego światła. Jeśli zrozumiemy, skąd pochodzą międzygalaktyczne gwiazdy, które dostrzegliśmy wewnątrz gromady, to ich światło może pomóc nam zmapować ciemną materię. Wiemy już, że ci międzygalaktyczni wędrowcy pochodzą z małych galaktyk – komentuje profesor Nina Hatch, astronomka z Uniwersytetu Nottingham.

Trójwymiarowa mapa Wszechświata

Przypomnijmy, że misja Europejskiej Agencjo Kosmicznej Euclid ma na celu zbadanie składu chemicznego i ewolucji ciemnego Wszechświata. Teleskop kosmiczny ma pomóc stworzyć trójwymiarową mapę wielkoskalowej struktury Wszechświata widzianą w przestrzeni i w czasie. Ma obserwować miliardy galaktyk w odległości do 10 miliardów lat świetlnych, na ponad jednej trzeciej nieba. Euclid zbada, w jaki sposób Wszechświat się rozszerzał i jak kształtowała się na przestrzeni czasu jego struktura.

Wczesne obserwacje, opisane w serii 10 opublikowanych artykułów naukowych, obejmują pięć nigdy wcześniej niewidzianych obrazów Wszechświata. W artykułach opisano również kilka nowych odkryć, w tym te dotyczące swobodnie przemieszczających się nowonarodzonych planet, nowych galaktykach karłowatych o niskiej masie i rozkładowi ciemnej materii i światła wewnątrz gromady w gromadach galaktyk.

Rewolucyjne dane

– Niesamowite jest to, że uzyskane obrazy obejmują obszar mniejszy niż 1 proc. wszystkich głębokich obserwacji, co pokazuje, że w przeciągu najbliższych kilku lat spodziewamy się wykryć dzięki Euclidowi tysiące wczesnych galaktyk. Będzie to rewolucja w zrozumieniu, jak i kiedy galaktyki uformowały się po Wielkim Wybuchu – twierdzi dr Rebecca Bowler z Uniwersytetu w Manchesterze.

– Euclid demonstruje europejską doskonałość w tworzeniu absolutnie nowatorskiej nauki z wykorzystaniem najnowocześniejszej technologii. Udowadnia także znaczenie współpracy międzynarodowej – powiedział Josef Aschbacher, Dyrektor Generalny ESA.

– Misja kosmiczna Euclid Europejskiej Agencji Kosmicznej rozpoczyna nową epokę wspaniałych odkryć astronomicznych! Dzięki obserwacjom tego teleskopu kosmicznego możemy dowiedzieć się więcej na temat odległych galaktyk, otrzymując zdjęcia wielkich obszarów nieba w krótkim czasie. Teleskop Kosmiczny Hubble’a czy nawet James Webb, nie mogą się tu porównywać z Euclidem, gdyż ich zdjęcia, choć piękne i szczegółowe, obejmują jedynie malutki wycinek nieba. Dane z misji Euclid pozwolą również porównać przełomowe wyniki otrzymane za pomocą kosmicznej misji Gaia ESA na temat naszej własnej Galaktyki z galaktykami w odległym Wszechświecie. Po raz kolejny astronomowie z NASA mogą pozazdrościć europejskim naukowcom świetnie zaprojektowanej i doskonale funkcjonującej misji kosmicznej! – komentuje prof. Łukasz Wyrzykowski z Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego.

Źródło: EurekAlert

Nasz ekspert

Ewelina Zambrzycka-Kościelnicka

Dziennikarka i redaktorka zajmująca się tematyką popularnonaukową. Związana z magazynami portali Gazeta.pl oraz Wp.pl. Współautorka książek „Człowiek istota kosmiczna”, „Kosmiczne wyzwania” i „Odważ się robić wielkie rzeczy”.