To jest planetą czy nie? Tajemnice Plutona
Być może uczyliście się, że Pluton to planeta, ale to już się zmieniło. Czy wiecie czym jest teraz?
Świat dowiedział się o planetach karłowatych w 2006 roku, gdy drobny Pluton został pozbawiony swojego statusu planety i przekwalifikowany na planetę karłowatą. Międzynarodowa Unia Astronomiczna (IAU) obecnie rozpoznaje jeszcze dwie inne planety karłowate - Ceres i Eris.
Co odróżnia planetę karłowatą od planety? W większości są identyczne, ale jest jedna zasadnicza różnica: planeta karłowata nie „oczyściła okolicy” swojej orbity, co oznacza, że nie stała się grawitacyjnie dominująca i dzieli przestrzeń orbitalną z innymi ciałami niebieskimi o podobnym rozmiarze. (Astronomowie i inni eksperci prowadzą debaty nad tą definicją)
Właśnie z powyższego względu Pluton jest uważany za planetą karłowatą. Krąży w obszarze o kształcie dysku za orbitą Neptuna nazywanego pasem Kuipera, odległym regionie pełnym zmrożonych ciał pozostałych z czasów powstania Układu Słonecznego. Nasz bohater leży w ogromnej odległości od Słońca, 5,9 miliarda kilometrów, a średnia temperatura powierzchni oscyluje około -215 stopni Celsjusza.
Skorupa Plutona to mieszanina zmrożonego azotu, metanu, lodów tlenku węgla. Na tej karłowatej planecie zaobserwować można także pokrywy lodowe i regiony zamrożonego metanu oraz azotu.
Wokół Plutona krążą trzy znane księżyce - Hydra, Nix i Charon. Charon, o średnicy około 1186 kilometrów jest największym z księżyców Plutona. Grawitacyjne oddziaływanie duetu nadaje im synchroniczną orbitę, co oznacza, że są zwrócone do siebie tą samą stroną cały czas.
W styczniu 2006 roku NASA wysłała sondę New Horizons w stronę karłowatej planety i jej największego księżyca. Statek ten niedawno minął swój cel i wciąż przesyła nowe obrazy z tego odległego świata.
Podwójna tożsamość
Ceres, uważana przez wielu za planetoidę została przemianowana na planetę karłowatą podobnie jak Pluton w 2006 roku. Została odkryta przez włoskiego astronoma Giuseppego Piazziego w 1801 roku.
Kształtem przypomina spłaszczoną kulę o średnicy około 950 kilometrów. To zdecydowanie największe i najcięższe znane ciało niebieskie w pasie planetoid i zawiera około jednej trzeciej szacowanej łącznej masy wszystkich ciał w pasie.
Ceres składa się ze skalistego wewnętrznego rdzenia otoczonego płaszczem wodnego lodu. Tę karłowatą planetę nazwaną na cześć rzymskiej bogini zbiorów pokrywa cienka, pyłowa skorupa.