Tu kończył się kiedyś świat! Dla starożytnych astronomów ten olbrzym był ostatnią planetą

Saturn był najbardziej odległą z pięciu planet znanych starożytnym astronomom. W 1610 roku włoski astronom Galileusz jako pierwszy spojrzał na niego przy użyciu teleskopu. Ku jego zaskoczeniu, zobaczył dwa obiekty po obu stronach planety. Naszkicował je jako odrębne sfery i napisał, że Saturn prawdopodobnie składa się z trzech elementów. W 1659 roku holenderski astronom Christiaan Huygens, używając mocniejszego teleskopu niż ten należący do Galileusza, zasugerował, że Saturn jest otoczony przez cienki, płaski pierścień.

W 1675 roku urodzony we Włoszech Jean-Dominique Cassini odkrył „przerwę” między tym, co teraz nazywamy pierścieniami A i B. Obecnie wiadomo, że grawitacyjne oddziaływanie Mimasa, księżyca Saturna, jest odpowiedzialne za Przerwę Cassiniego o szerokości 4800 kilometrów.

Podobnie jak Jowisz, Saturn składa się głównie z wodoru i helu. Po względem pojemności jest 755 razy większy od Ziemi. Wiatry w górnej atmosferze osiągają w rejonie równika prędkość 500 metrów na sekundę. (Dla porównania, najsilniejsze huraganowe wiatry na Ziemi osiągają najwyżej 110 metrów na sekundę.) Te potężne wiatry, w połączeniu ze strumieniem ciepła z wnętrza planety, powodują, że w atmosferze widoczne są żółte i złote pasy.

System pierścieni Saturna jest najbardziej rozległy i skomplikowany w Układzie Słonecznym, rozciągając się na setki tysięcy kilometrów od planety. We wczesnych latach osiemdziesiątych XX wieku dwie sondy wysłane przez NASA, Voyager 1 i 2, ujawniły, że głównym składnikiem pierścieni Saturna są cząsteczki lodu. Odkryły również „plecione” pierścienie, loki i „szprychy”, ciemne fragmenty, które obiegają planetę w różnym tempie od otaczającego materiału tworzącego sam pierścień. Części składowe pierścieni mają różną wielkość - od kilku mikrometrów do kilkudziesięciu metrów. Dwa małe księżyce Saturna krążą w obrębie przerwy w głównych pierścieniach.

Liczne księżyce

Saturn ma 62 znane naturalne satelity, nie wszystkie nazwane, a możliwe, że jeszcze więcej czeka na odkrycie. Największy, Tytan, jest nieco większy od Merkurego. (Tytan jest drugim co do wielkości satelitą w Układzie Słonecznym; tylko Ganimedes obiegający Jowisza jest większy). Tytan otacza bogata w azot atmosfera, która może być podobna do tej, która dawno temu występowała na Ziemi. Dalsze badania tego księżyca dają nadzieję na pozyskanie szeregu informacji o genezie planet i, być może, o początkach Ziemi. Saturn ma również wiele mniejszych „lodowych” satelitów. Od Enceladusa, który nosi ślady niedawnych (i trwających) zmian powierzchniowych, po Japeta, którego jedna półkula jest ciemniejsza niż asfalt, a druga jasna jak śnieg, każdy z satelitów Saturna jest wyjątkowy.

Choć pole magnetyczne Saturna nie jest tak silne jak Jowisza, nadal z łatwością przebija ziemskie - o 578 razy. Saturn, pierścienie i wiele z jego satelitów mieszczą się całkowicie w ogromnej magnetosferze planety, obszarze przestrzeni, w której na zachowanie naładowanych elektrycznie cząstek większy wpływ wywiera pole magnetyczne Saturna niż wiatr słoneczny. Zdjęcia z Teleskopu Kosmicznego Hubble'a wskazują, że w regionach polarnych Saturna występują zorze podobne do tych na Ziemi. Pojawiają się, gdy naładowane cząstki wpadają po spiralnej trajektorii, wzdłuż linii pola magnetycznego, do atmosfery planety.

Sondy Voyager 1 i 2 przeleciały i sfotografowały Saturna w 1981 roku. Kolejny rozdział zbierania wiedzy o Saturnie trwa, a sonda Cassini-Huygens kontynuuje eksplorację okolic planety. Sonda Huygens opadła do atmosfery Tytana w styczniu 2005 roku, zbierając dane na temat atmosfery i powierzchni. Cassini okrążyła Saturna ponad 70 razy badając planetę, jej pierścienie oraz magnetosferę, a także wielokrotnie przeleciała koło różnych księżyców. Cassini-Huygens to projekt sponsorowany przez NASA, Europejską Agencję Kosmiczną oraz Włoską Agencją Kosmiczną.

Tekst dzięki uprzejmości NASA / JPL