W chmurach nad Wenus znowu znaleziono ślady dwóch gazów. Wskazują na obecność życia

W tym artykule:

1. Zagadka fosfiny na Wenus
2. Życie z kwasu siarkowego? Czemu nie
3. Nowe sygnatury fosfiny i amoniaku

Na powierzchni skalistej Wenus życie nie miałoby szansy przetrwać. Panuje tam temperatura wynosząca ok. 450 st. C. Ciśnienie jest zaś 90 razy większe niż na powierzchni Ziemi.

Wenus, planetę o wymiarach zbliżonych do naszej, otaczają gęste, wielokilometrowe warstwy chmur. Składają się głównie z kwasu siarkowego. Natomiast cała atmosfera Wenus – głównie z dwutlenku węgla. I znów, tego rodzaju warunków nie kojarzymy z optymalnym środowiskiem dla rozwoju jakichkolwiek znanych nam form życia.

Jednak diabeł tkwi w szczegółach. Im wyżej nad Wenus, tym sytuacja się poprawia. Ok. 50–60 km nad powierzchnią ciśnienie odpowiada temu na powierzchni Ziemi. Również temperatura w tym rejonie jest zbliżona do ziemskiej. Jeśli na Wenus miałyby istnieć jakieś wyjątkowo wytrzymałe – z punktu widzenia ziemskiego – mikroby, to właśnie tam.

Jak donosi „Guardian”, podczas konferencji astronomicznej w Hull odbywającej się w tym tygodniu przedstawiono nowe argumenty potwierdzające obecność fosfiny i amoniaku w atmosferze Wenus. Oba gazy na Ziemi w naturalny sposób produkowane są przez mikroorganizmy.

Zagadka fosfiny na Wenus

Fosfina to inaczej fosforowodór. Jego odkrycie w atmosferze Wenus było sensacją 2020 roku. Sygnaturę fosfiny zarejestrowały teleskopy JCMT i ALMA, skierowane w stronę Wenus przez zespoły prof. Jane Greaves z Uniwersytetu w Cardiff i prof. Sary Seager z Massachusetts Institute of Technology. W skład jednego z zespołów wchodził dr Janusz Pętkowski, astrobiolog z MIT.

Na Ziemi fosfinę można syntezować w laboratorium. Powstaje jednak również w warunkach naturalnych, w wyniku metabolizmu bakterii beztlenowych (żyjących np. w odchodach pingwinów). To właśnie spowodowało, że wyniki uzyskane przez Greaves i Seager były przełomowe. Fosfina w atmosferze Wenus mogła być biosygnaturą życia.

W następnych latach badania doczekały się poważnej krytyki – m.in. ze strony prof. Victorii Meadows, astrobiolożki z Uniwersytetu Waszyngtona w Seattle. Wykrycie fosfiny uznano za błąd w pomiarach. Jednocześnie jednak liczba zagadek związanych z Wenus rosła. W 2021 r. prof. Paul Rimmer z Uniwersytetu Cambridge odkrył, że stężenie dwutlenku siarki w wenusjańskich chmurach drastycznie spada.

Musiał za to odpowiadać jakiś proces albo procesy chemiczne, być może związane z obecnością mikrobiologicznego życia. Jednak na razie nie udało się wyjaśnić, co by to miało być.

Życie z kwasu siarkowego? Czemu nie

Na początku tego roku pojawiła się kolejna praca wspierająca hipotezę życia nad Wenus. Jednym z jej autorów jest dr Janusz Pętkowski. Badacze zajęli się kwasem siarkowym jako rozpuszczalnikiem. I wykazali, że wbrew pozorom stanowi on dobre środowisko dla chemicznych cegiełek życia.

– Odkryliśmy, że 19 na 20 aminokwasów budujących białka ziemskiego życia jest stabilne w 98 proc. kwasie siarkowym. I może się tak dziać przez miesiące (…). Pokazaliśmy też, że zasady azotowe, czyli literki naszego DNA, pozostały stabilne w kwasie siarkowym – mówił nam wówczas dr Pętkowski.

W atmosferze Wenus jest tlen. Czy to oznacza, że może tam być również życie?

Wyewoluowaliśmy w warunkach środowiska bogatego w tlen. Jeśli więc przyjąć, że życie na innych planetach mogło wyewoluować w analogiczny sposób, atmosfera danego ciała niebieskiego musi...

Nowe sygnatury fosfiny i amoniaku

Kolejne dowody sygnalizujące prawdziwość hipotezy o życiu w chmurach Wenus pojawiły się w tym tygodniu. Na konferencji w Hull dwa zespoły przedstawiły wyniki nowych obserwacji Wenus. Pierwszym był zespół dr Dave’a Clementsa, astrofizyka z Imperial College London. Obserwacje prowadzone z pomocą Teleskopu Jamesa Clerka Maxwella na Hawajach znów wykazały obecność fosfiny w atmosferze Wenus. Naukowcy odkryli również, że wykrywanie tego związku – lub nie – jest związane z cyklem dobowym planety.

– Nasze wyniki sugerują, że gdy atmosfera jest skąpana w świetle słonecznym, fosforowodór ulega zniszczeniu – powiedział Clements cytowany przez „Guardiana”. – Możemy tylko powiedzieć, że fosfina tam jest. Nie wiemy, co ją produkuje. Może to być chemia, której nie rozumiemy, albo ewentualnie życie – dodał astrofizyk.

Na konferencji wystąpiła również prof. Jane Greaves. Przedstawiła wstępne wyniki obserwacji prowadzonych z pomocą Teleskopu Green Bank. Ta grupa badaczy wykryła z kolei w atmosferze Wenus ślady amoniaku. Amoniak może być kolejną biosygnaturą. Na Ziemi powstaje wyłącznie w wyniku procesów przemysłowych albo biologicznych. Co ciekawe, śladów amoniaku doszukiwano się już w danych zbieranych w poprzednim wieku przez sondę NASA Pionier 13.

Co to wszystko oznacza? – Nawet jeśli potwierdzilibyśmy oba odkrycia, nie jest to jeszcze dowód na to, że znaleźliśmy te magiczne wenusjańskie mikroby i że żyją tam dzisiaj – podkreśliła prof. Jane Greaves. Temat potencjalnego życia w chmurach Wenus pozostaje więc otwarty – jednak dzięki nowym badaniom znacznie szerzej niż dotychczas.

Źródło: Guardian.

Nasz ekspert

Magdalena Salik

Dziennikarka naukowa i pisarka, przez wiele lat sekretarz redakcji i zastępczyni redaktora naczelnego magazynu „Focus". Wcześniej redaktorka działu naukowego „Dziennika. Polska, Europa, Świat”. Pasjami czyta i pisze, miłośniczka literatury popularnonaukowej i komputerowych gier RPG. Więcej: magdalenasalik.wordpress.com